YRD. DOÇ. MERAL GÜVEN

5. sınıf sosyal bilgiler programında sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin kazandırılmasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri

Bu araştırmada, ilköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin öğrencilere kazandırılması sürecinin öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada tarama modelinden yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma evreni 2009- 2010 öğretim yılında İstanbul ili Çekmeköy ilçesinde 28 ilköğretim okulunda öğrenim gören toplam 2942 beşinci sınıf öğrencisi ile bu okullarda görev yapan toplam 79 öğretmenden oluşmuştur. Araştırmanın örneklemi ise Çekmeköy ilçesinde 28 ilköğretim okulunda öğrenim gören 199 beşinci sınıf öğrencisi ile bu okullarda görev yapan 61 öğretmenden oluşmuştur. Araştırmanın belirlenen amacına ulaşması için gerekli olan veriler öğrencilere yönelik hazırlanan ?5. Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Sorumluluk, Estetik ve Doğal Çevreye Duyarlılık Değerlerinin Kazandırılmasına İlişkin Öğrenci Görüşleri Anketi? ve öğretmenlere yönelik hazırlanan ?5. Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Sorumluluk, Estetik ve Doğal Çevreye Duyarlılık Değerlerinin Kazandırılmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri Anketi? ile toplanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde istatistiksel teknik olarak ?sayı ve yüzde? lerden yararlanılmıştır. Araştırma sonunda öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun öğretmenlerinin sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerine yönelik uygun davranışlarda bulundukları ve kendilerinin de bu değerlere sahip olduklarına inandıkları belirlenmiştir. Öğrenciler kendilerine sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerleri ile ilgili yeterli açıklamaların yapılmasına karşılık bunları uygulamaya geçirecek etkinliklerin yeterince yapılmadığını belirtmişlerdir. Bunların yanı sıra, değerleri kazanmalarında en önemli etkenin aile olduğunu bunu sırasıyla, öğretmenlerin, sosyal bilgiler dersinin, arkadaşlarının ve çevresinin takip ettiğini açıklamışlardır. Öğrenciler öğretmenlerinin sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık ile ilgili davranışlarını yoğun olarak gözlem ve görüşme yaklaşımlarını kullanarak değerlendirildiklerini belirtmişlerdir. Öğretmenler sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin ilköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler programı içerisinde yer almasının ve bu konuda seçilen ünite ile o ünitede verilecek değerin uygun olduğunu belirtmişlerdir. Öte yandan, değerlerin kazandırılması sürecinde 5. sınıf sosyal bilgiler programının öğretmen kılavuz kitabı, ders kitabı ve öğrenci çalışma kitabını yetersiz buldukları sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu değer öğretimi sürecinde değeri açıklama yaklaşımını kullanırken, değer öğretimi yaklaşımlarını en çok sorumluluk değerinin öğretiminde kullandıkları belirlenmiştir. Değer öğretiminde çeşitli materyaller, performans ödevleri, proje çalışması ve soru-cevap yöntemini kullandıkları görülmüştür. Öğretmenler, öğrencilere sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin kazandırılması ile ilgili olarak kendilerine yönelik olumlu düşüncelere sahiptirler. Ancak, öğretmenlerin, ailelerin çocuklarının okulda temel değerleri kazanıp kazanmamalarına yönelik ilgilerini yetersiz buldukları belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, öğretmenler sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerini kazandırmaya yardımcı olacak sınıf ortamı ve buna uygun öğretmen davranışları sergilediklerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerine yönelik uygun davranışları çoğunlukla yanlarında bir büyük olduğunda yerine getirirken, yalnız iken bu davranışları yeterince yerine getirmediklerine inandıkları belirlenmiştir. Değerlerinin kazandırılması sürecinde öğretmenlerin büyük çoğunluğu gözlem ve görüşme yöntemini kullanma eğilimindedirler. Sonuç olarak; ilköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde, sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin öğrencilere kazandırılmasına ilişkin gerek öğrenciler gerekse öğretmenler olumlu görüşlere sahip olmakla birlikte, bu değerlerin kazandırılması ile ilgili uygulamada yaşanan sorunların ve eksikliklerin olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Değerler eğitimi, sorumluluk, estetik, doğal çevreye duyarlık, ilköğretim, sosyal bilgiler dersi.