YRD. DOÇ. DR. Z. GÜL ÜNAL

Bozcaada yerleşiminde geleneksel dokunun koruma amaçlı çözümlenmesi Analayzing the traditional settlement of Bozcaada with conservation issues

Bozcaada, Marmara Bölgesi’nde, güney-batı Marmara alt bölgesi içinde, Ege denizinin kuzey-doğusunda yer almakta olup, Gökçeada ve Marmara Adası’ndan sonra Türkiye’nin üçüncü büyük adasıdır. Tarihi geçmişi M.Ö. 2000’li yıllara uzanan Bozcaada yüzyıllar boyunca farklı kültür ve medeniyetlerin yönetimi altında kalmıştır. 16.yy.da Ada’nın Osmanlı Devleti tarafından alınmasıyla birlikte Anadolu’dan Bozcaada’ya getirilen Türkler, mevcut Rum yerleşiminin dışında, kale çevresinde bir yerleşim oluşturmuştur. Zamanla, Ada’nın ortasından geçen dere bu iki farklı dönem yerleşiminin doğal sınırı haline gelmiştir. Günümüzde ada merkezi, eskiden Türk ve Rum yerleşimini birbirinden ayıran derenin yerinde bulunan Çınarçarşı Caddesi ile birbirinden ayrılmış olan Cumhuriyet ve Alaybey Mahallelerinden oluşmaktadır. Mahalleler halen Türk ve Rum Mahallesi olarak anılmakta ve her iki kültürün de izlerini taşımaktadırlar. 1982 yılında Kentsel Sit Alanı olarak ilan edilen tarihi yerleşim, eğimin çok az olduğu bir düzlük üzerine kurulmuştur. Konut grupları, merkeze yakın yerlerde yapı adaları içinde homojen bir dağılım gösterirken, merkezden uzaklaştıkça artan eğimin de etkisiyle dağınık bir doku sergilemeye başlamaktadırlar. Çalışma alanı olarak seçilen bölge topografik özelliklerin oluşturduğu bu doğal eşik göz önünde tutularak, Çınarçarşı Caddesi’nin aks olarak belirlenmesiyle oluşturulmuştur. Çalışma kapsamında, öncelikle çalışma alanı sınırları içinde yer alan yapılarla ilgili envanter çalışması yapılmış, bu çalışmadan yola çıkılarak yerleşmenin mevcut durumunu ortaya koyan tespit ve analizler oluşturulmuştur. Mevcut durumun tespitinin ardından, bölgedeki koruma sorunları belirlenmiş ve çeşitli koruma önerileri sunulmuştur. Çalışma konusu olarak seçilen bölgenin coğrafi olarak `ada’ olması da bir kriter olarak ele alınmış, adanın doğal yapısında bulunan bir takım özelliklerin ve bu özelliklerin yarattığı olanak ve olanaksızlıkların yerleşme üzerindeki etkileri incelenmiştir.

Konya Kilistra (Gökyurt) tarihsel yerleşimi mekânsal gelişimi ve koruma önerileri

Bu çalışma, Konya İli’ne bağlı Kilistra’nın geleneksel yerleşim dokusunun ve bu dokuyu oluşturan yapıların incelenmesi, koruma sorunlarının tespit edilerek bölgenin özelliklerine uygun çözüm önerilerinin getirilmesini amaçlamaktadır. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; çalışmanın amacı, kapsam ve yöntemi anlatılmıştır. İkinci bölümde; yerleşimin fiziksel ve tarihsel oluşum ve gelişimi incelenmiştir. Yerleşimin topografik, coğrafi ve fiziksel özellikleri ve tarihsel gelişiminin geleneksel doku ve yapılar üzerindeki etkisi incelenmiştir. Üçüncü bölümde; geleneksel yerleşimin mevcut durumunun tespit edilebilmesi için yerinde yapılan analiz çalışmaları, sayısal veriler haline getirilerek değerlendirilmesi yapılmıştır. Dördüncü bölümde; geleneksel dokunun genel oluşum ve gelişim özellikleri ile dokuyu oluşturan konut yapılarının mekânsal biçimlenişi ve tipolojik özellikleri yerinde yapılan analiz ve belgeleme çalışmaları doğrultusunda tanımlanmaya çalışılmış, daha sonra da tek yapı ölçeğinde konut yapılarının detaylı anlatımı yapılarak krokileri çizilmiştir. Ayrıca konut dışı yapıların doku biçimlenişine etkisinin belirlenmesi ve yakın çevrede bulunan kaya oyma yapıların incelenerek erken dönemdeki sosyal yapının devamlılığının ve günümüz yerleşimine yansımalarının araştırılması için, yerleşimde ve yakın çevredeki konut dışı yapılar incelenmiştir. Beşinci ve son bölümde elde edilen veriler ışığında yerleşimin koruma sorunları değerlendirilerek çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır