YRD. DOÇ. DR. SELÇUK AYDIN

Seçim sistemleri bağlamında Türkiye’de iki bin’li yıllarda yapılan genel seçimler üzerine bir değerlendirme An assessment about the general elections made in Turkey in 2000’s in the context of the electoral systems

Doğrudan demokrasi anlayışı, nüfus yoğunluğu ve coğrafi şartlar gibi pek çok nedenle pratik olarak uygulanamamaktadır. Bu nedenle modern devlet sistemlerinin pek çoğunda temsili demokrasi benimsenmiştir. Temsili demokrasinin pek çok ilke ve kuralları vardır. Ancak bunlardan en önemlisi ?özgür ve adil seçimler? ilkesidir. Bu ilkelerin önemi ise, toplumların demokrasi kültür dereceleri hakkında birer parametre olarak kullanılabilmelerinde yatmaktadır. Temsili demokrasi beraberinde temsili demokrasi fikrine uygun seçim sistemlerini zorunlu kılmaktadır. Bu anlamda seçmenin iradesini temsilcilerin sandalyelerine dönüştürme mekanizması olarak tanımlanan seçim sistemleri de belli başlı ilke, kural ve amaçlara sahiptir. Seçim sistemlerinin temel amacı ise, ?temsilde adalet? ve ?yönetimde istikrar? ilkelerini içinde barındıracak bir parlamentonun oluşmasını sağlamaktır. Bu doğrultuda seçim sistemleri, heterojen veya homojen bir parlamentonun oluşmasını sağlamak için; adalet ilkesini öne çıkaran ?Nispi Temsil Sistemi? ile istikrar ilkesini öne çıkaran ?Çoğunluk Seçim Sistemleri? olarak iki başlık altında değerlendirilebilir. Ancak hem ?Nispi Temsil Sistemi? hem de ?Çoğunluk Seçim Sistemi? bileşiminden oluşturulmuş ?Karma Seçim Sistemleri?nin de mevcut olduğu bilinmelidir. Temsili demokrasi ve seçim sistemleri merkezinde Türkiye’ye bakıldığında 1960 sonrasında yapılan bütün seçimlerde ?Nispi? temsil sisteminin değişik formatlar halinde uygulandığı görülmektedir. Bu minvalde seçimden seçime değişen seçim sistemleri ve uygulama biçimlerinin Türkiye’de pek çok tartışmalara neden olmuştur. Ancak 1995 genel seçimleriyle birlikte uygulanmaya başlayan ?%10 Barajlı d’Hondt? seçim sistemi ile tartışmalar daha da yoğunlaşmıştır. Siyasal partiler arasındaki bu tartışmalar eşliğinde, çalışmada 2002, 2007 ve 2011 yıllarında Türkiye’de yapılan genel seçimler ?temsilde adalet ve yönetimde istikrar? bağlamında değerlendirilerek temsilde adalet kavramının kilit rolü vurgulanmıştır. Anahtar Sözcükler: Adalet, Demokrasi, İstikrar, Seçim, Seçim Sistemleri.