YRD. DOÇ. DR. OSMAN YILDIZ

Kızılırmak havzasında taşkın frekans analizi

Akarsu veya yan derelerin şiddetli yağışlar sonucu yüksek değerlere ulaşan debileri yataklarında taşıyamamaları ile düşük kotlu alanların su baskınına uğraması olayına taşkın ( feyezan ) denilmektedir. Taşkınlar, akarsu kenarındaki yerleşim yerlerinde önemli zararlara neden olmaktadır. Bu nedenle hidrolik yapıların doğru planlanması ve tasarlanmasını kolaylaştırarak bu zararları en aza indirmede, taşkınların büyüklüklerinin ve meydana gelme frekanslarının güvenilir bir biçimde tahmin edilmesi büyük öneme sahiptir. Ancak taşkını oluşturan etmenlerin rasgele değişkenler olması sebebiyle taşkın incelemesi istatistiksel yöntemlerle yapılabilmektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin en büyük debiye sahip akarsularından biri olan Kızılırmak Nehri üzerinde bulunan üç akım gözlem istasyonuna ( Yamula, Gülşehir, Söğütlühan ) ait akım verileri istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Parametrik ve nonparametrik yaklaşımlar karşılaştırılmış olup frekans histogramlarına uygunluğu incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde tüm veriler dağılımlara uygunluk göstermiştir. En kapsamlı ve yeni parametre tahmin yöntemi olan L-Momentler Yöntemi diğerlerine göre daha iyi sonuç vermiştir. Akım verilerine uygunluk ve bağımsızlık testleri de uygulandıktan sonra farklı dönüş aralıklarındaki taşkın debileri hesaplanmıştır. Anahtar kelimeler : taşkın, frekans analizi, olasılık dağılımları, uygunluk testleri, bağımsızlık tesleri, Kızılırmak