YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN GÜÇLÜ ÇİÇEK

Türkiye’de vergi kayıp ve kaçaklarının önlenmesi açısından vergi suç ve cezalarının değerlendirilmesi: Antalya ili örneği

Vergi, devletlerin kamu harcamalarını yerine getirebilmesi için gerekli olan en önemli finansman kaynağıdır. Vergiler, devlet tarafından karşılıksız olarak cebren alınan gelir kaynağı olmaları nedeniyle vergi yükü oluşturmakta ve yükümlüler tarafından hoş karşılanmamaktadır. Bu nedenle vergi kayıp ve kaçağı gibi vergi verimliliğini olumsuz yönde etkileyen davranışlar ortaya çıkmaktadır. Yükümlülerin vergiye karşı davranışlarını belirleyen faktörleri, mükellef açısından vergi ahlak ve bilinci, vergi idaresi açısından ise yönetim anlayışı olarak tanımlamak mümkündür. Gerek gelişmiş, gerekse gelişmekte olan ülkeler vergi kaybını minimize edici tedbirler alma konusunda büyük çaba içerisindedirler. Vergi açısından hükümet politikaları içerisinde vergiye karşı gösterilen tepkilerin minimuma indirilmesinde en önemli etken olan vergi bilinç ve ahlakının yerleştirilmesi ve yükümlülerin devlete olan güven duygusunun arttırılması başlıca hedef ve amaç olmalıdır. Bu tezin amacı, mükelleflerin vergiyi nasıl algıladıkları, yükümlüsü oldukları mevzuata ne derece hâkim olduğu ve mükellefleri vergi kayıp ve kaçaklarına iten nedenlerin neler olduğu ve bu sorunlara idarenin ne gibi çözüm önerileri sunulabileceğinin değerlendirilmesidir. Mükellefleri, ticari hayatlarında vergi kaçakçılığına iten nedenlerin neler olduğu ve bu doğrultuda mükelleflerin vergi cezalarına bakış açılarının nasıl olduğunun değerlendirilmesi ise bir diğer amacını oluşturmaktadır. Bu bağlamda tezin ilk bölümünde vergi kavramı, verginin tarihçesi ve vergileme ile ilgili temel unsurlara değinilmiştir. İkinci bölümde, vergi kayıp ve kaçaklarına neden olan belli başlı faktörler ile çözüm önerileri ve vergi kayıp ve kaçaklarının önlenmesi amacıyla vergi kanunları ile hüküm altına alınan vergi kabahat/suç ve cezalarının neler olduğu, mükellefler üzerinde ne gibi müeyyideler oluşturduğu ele alınmıştır. Son olarak üçüncü bölümde ise, Antalya ili mükellefleri tarafından verginin ne anlama geldiği, vergi kayıp ve kaçakları ile vergi cezalarının nasıl algılandığının tespiti amacıyla literatürde yaygın olarak kullanılan çeşitli istatistiksel testler yoluyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulardan, mükelleflerin vergiyi kamu hizmetlerinin bir karşılığı olan zorunlu bir ödeme olarak gördükleri sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte çalışma kapsamında yer alan mükelleflerin vergi idaresine güven duymadıkları, eğitim düzeyleri ile yükümlüsü oldukları kanunlara uyum derecelerinin değişiklik gösterdiği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Vergi, Vergi Bilinci, Vergi Kayıp ve Kaçakları, Vergi Cezaları, Vergi Denetimi