YRD. DOÇ. DR. HALİL ALTAY GÖDE

Manisa masalları üzerine bir inceleme

Bu çalışma, Manisa’dan derlenen masallar içinden seçilen 70 masal üzerine kurulmuş ve bu 70 masal çeşitli açılardan incelenmiştir. Çalışmamızı; masalların derlenmesi, yazıya geçirilmesi ve metinlerin bilimsel bir metotla incelenmesi esasına dayandırarak oluşturduk. Çalışma, giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Her bir bölüm kendi içinde alt başlıklara ayrılmıştır. Giriş bölümünde Manisa’nın Coğrafi, Tarihi Sosyal, Kültürel ve Ekonomik yapısı’na özetle değinilmiştir. Birinci Bölümde Manisa masalları tip yönüyle incelenmiş ve Eberhard-Boratav ve Aarne-Thompson kataloğundaki tip numaraları ve motif sıralamaları verilmiştir. İkinci bölümde, Manisa masallarındaki ortak unsurlar üzerinde durulmuştur. Bu bölüm, şu alt başlıklardan oluşmaktadır; Kahramanlar, Mekân, Eşya ve Formeller. Üçüncü Bölümde, derlediğimiz masal metinlerine; çalışmamızın son kısmında ise ?Kaynak Şahıslar Hakkında Bilgiler? ve ?Bibliyografya?ya yer verdik. Anahtar Kelimeler: kültür, folklor, halk edebiyatı, masal, Manisa masalları

Bucak masalları üzerine bir inceleme

Bu tezin amacı; teknolojinin gelişmesi ile birlikte yok olmaya yüz tutmuş sözde anlatım geleneğinden biri olan masalların derlenerek gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlamaktır. Bu doğrultuda Burdur ili Bucak ilçesinde yaşayan kaynak şahıslardan 50 adet masal dinlenip kaydedilmek suretiyle toplanmış ve derlenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde Bucak ilçesinin coğrafi, tarihi, sosyo kültürel ve ekonomik yapısı hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Bucak masallarının tipleri tespit edilerek, Eberhard-Boratav ve Aarne-Thompson kataloglarındaki tip numaraları ile motif sıraları verilmiştir. İkinci bölümde Bucak masallarındaki ortak unsurlar; Kahramanlar, Mekan, Eşya ve Masalların Formel Yapısı başlıkları altında incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise; masal metinlerine yer verilmiştir. Bu metinler yine Eberhard-Boratav kataloğundaki tip sırasına göre düzenlenmiştir. Son olarak kaynak şahıslar hakkında bilgi verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bucak Yöresi, Bucak Yöresi Masalları, Eberhard-Boratav Kataloğu, Aarne-Thompson Kataloğu, Masalların Tip Numarası, Masalların Motif Sırası

Burdur efsaneleri üzerine bir araştırma

Unutulmaya yüz tutmuş anlatmaya dayalı Halk Edebiyatı ürünlerinden olan efsane, gerçek veya hayali belirli kişi, olay veya yer ile ilgili anlatılan hikâyelerdir. Efsaneler bir milletin kültürünü, ahlaki değerlerini, tarihini ve coğrafyasını yansıtan anlatı türüdür. Burdur, Batı Akdeniz Bölgesinde bulunan bir ildir. Komşu illerine göre nüfusu daha düşüktür. Göç yollarının kesişim noktasındadır. Burdur?un tarihi de insanlıkla aynı yaştadır. Burdur?un bu tarihi zenginliği ve kültürel yapısı, zengin bir araştırma sahası olmasının da nedeni olmuştur. Biz de bu çalışmamızda Burdur?da anlatılan 101 Burdur efsanesini derleyerek, incelemesini yaptık. Bu çalışmada kaynak taraması, saha çalışması ve inceleme yöntemlerinden yararlanılmıştır. Kaynak şahıslarımızdan ulaşılan efsaneler, yeniden düzenlenerek özü bozulmadan metinleştirilmiştir. Ayrıca metinleştirilen efsaneler tasnif edilerek sekiz bölüme ayrılmıştır. Her bölüm içinde tasnif edilen efsaneler, bundan önce hazırlanmış, ulaşabildiğimiz efsane çalışmalarındaki benzer varyantları ile belirtilmiştir.

Aşık Yoksul Derviş’inde dini-tasavvufi unsurlar Religions-mystical components in the poems of

Âşık Yoksul Derviş’in Şiirlerinde Dinî-Tasavvûfî Unsurlar adlı tezimizin amacı, âşık edebiyatının yaşayan temsilcilerinden olan Şemsettin Kubat’ın şiirlerinde geçen dinî ve tasavvufî unsurları bulup açıklamaktır. Çalışmamız; ön söz, giriş, on ana bölüm, kaynakça ve özgeçmişten oluşmaktadır. Giriş Bölümü, Âşığımızın hayatı, edebî şahsiyeti ve yaşadığı coğrafya hakkında bilgi vermektedir. Birinci Bölümde, Allah kavramı incelenmektedir. Âşığımızın şiirlerinde, Allah’ın (zatî, sübûtî) sıfatları, isimleri (Esma’ül Hüsna),şiirlerde en çok geçen unsurlardan biridir. İkinci Bölüm, peygamberlerdir. Yoksul Derviş’in şiirlerinde geçen peygamberlerin hepsi Kur’an’da geçen peygamberlerdir. Peygamberler genellikle edebiyattaki bilinen özellikleriyle ve kıssalarıyla geçmektedir. Üçüncü Bölüm, kutsal kitaplardır. Yoksul Derviş, şiirlerinde dört kutsal kitaba da yer vermiştir. Tevrat, Zebur, İncil ve Furkan (Kur’ân); birçok şiirde bu kitapların adları beraber geçerken, bazı şiirlerde ise Kuran ayrı olarak yer almıştır. Dördüncü Bölüm, meleklerdir. Yoksul Derviş’in şiirlerinde melekler, daha çok nurdan yaratılmış melekler ve görevleri olan büyük melekler olarak iki şekilde karşımıza çıkmaktadır. Beşinci Bölüm şiirlerde geçen ayet ve hadislerdir. Âşığımızın hafız olması şiirlerinde ayetlerin, hadislerin sıkça geçmesini sağlamıştır. Altıncı Bölüm, Dinî Terimler ve Kavramlardır. Ahiretle, cennet ve cehennemle ilgili birçok dinî kavram, Âşığımızın şiirlerinde sıkça geçmektedir. Çalışmanın en kapsamlı bölümü de bu bölümdür. Yedinci Bölüm ise, şiirlerde geçen tasavvufi terimler ve tasavvufî şahsiyetlerdir. Âşığımızın şiirlerinde birçok tasavvuf büyüğü geçmektedir. Sekizinci Bölüm Hz. Ali ve Oniki İmamlar’dan oluşmaktadır. Hz. Ali, şiirlerde en çok geçen unsurdur. Dokuzuncu Bölüm, Kerbela Olayı, Kerbela Şehitleridir. Kerbela Olayı şairimizi derinden üzen, yaralayan, acı bir olaydır, Bu olay ve bu olay da şehit olanlar başta Hz. Hüseyin olmak üzere tüm şehitler şiirlerde sıkça geçer. Onuncu Bölüm, Karacalar Köyü, Hak Halili Dergâhı ve Âşığımızın bağlı olduğu Kadirî silsiledir. Hak Halili, Bacım Sultan ve Kadir Ağa, Âşığımızın bağlı olduğu silsilenin son halkalarıdır. Şiirlerde onlar da sıkçı geçmektedir. En son kısım ise, çalışmamız sırasında istifade ettiğimiz eserlerden meydana getirdiğimiz kaynakça kısmından ve özgeçmişten oluşmaktadır

Tûtînâme (metin ve inceleme) Tutinameh (tales of a parrot) (text and research)

Anlatıcının papağan olduğu Tûtînâme, ?Çerçeve Hikâye?lerden oluşmuştur. Hikâyeler her ne kadar kendi içerisinde bütünlük taşısa da konu ve anlam bütünlüğü bakımından birbirinin tamamlayıcısı durumundadır. İncelediğimiz Tûtînâme’de Tûtî-i Kâmil adındaki papağan Hoca Said’in hatunu Mâhışeker’e yirmi dört gece boyunca masal ve hikâye anlatır. Genel anlatıcının Tûtî-i Kâmil olmasına rağmen Mâhışeker’in de anlattığı hikâyeler vardır. Bunun yanında çerçeve hikâyelerde başka tûtîler, aslan, tilki, yılan, karakulak, kaplan, öküz, vezirler ve padişahlar da anlatıcı konumundadır. Özetle Tûtînâme masal ve hikâye türünün sentezlendiği bir halk ürünüdür. Böylelikle gerçek hayattan alınmış hikâyeler ile hayal mahsulü masallar iç içe geçmiş durumdadır. Çoğunlukla hayvan karakterler ön plandadır. Yani fabl türünün en güzel örneklerini teşkil etmektedir. Tûtînâme, kaynağı Sanskritçe olup Doğu edebiyatının en önemli ürünlerindendir. İlk düzenli çevirinin Nahşebi tarafından yapıldığı bilinmekle birlikte Türkçeye kimin tarafından çevrildiği kesin olarak bilinmemektedir. Bununla ilgili yapılan çalışmalar tezin giriş bölümünde belirtilmiştir. Çalışmamızda Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesinde 42 Kon 3739 arşiv numarasında kayıtlı olan yazma eser incelenmiştir. Nüsha transkribe edildikten sonra olay, yer, zaman, mekân, atasözü, deyimler, kelam-ı kibarlar, formelller gibi Halk edebiyatı unsurları yönünden incelendi. Yine bu esnada dinî unsurlar da ele alındı. Çünkü gerek Doğu edebiyatında gerekse eserin çevrilmesi sırasında mütercim tarafından dinî unsurların eklendiği düşünülmektedir. Milletlerin kültürlerinin tespitinde ve kültürel unsurların yaşatılmasında halk edebiyatı ürünlerinin yeri büyük bir paya sahiptir. Bu çalışmayla hikâye ve masal türünün çerçeve hikâyede buluştuğu görülüp, tûtînâme çalışmalarına bir yenisi daha eklenmiştir. Amacımız Tûtînâme ile ilgili daha güzel çalışmalara zemin hazırlamaktır. Anahtar Sözcükler: Halk Edebiyatı, Masal, Fabl, Hikâye, Çerçeve Hikâye.