YRD. DOÇ. DR. AYSEL MİLANLIOĞLU

Multipl skleroz hastalarında otonomik fonksiyonlarınsempatik deri yanıtı ve R-R interval değişkenliğinin değerlendirilmesi Autonomic function in patients with multiple sclerosis evaluation of variability of sympathetic skin response and RR interval

Multipl Skleroz genç erişkinlerde görülen merkezi sinir sistemi ve spinal kordun ak maddesinin süregen, inflamatuar, demiyelinizan hastalığıdır. Beyin ve bazen spinal kordda oluşan demiyelinizan plaklar piramidal, duyusal, beyin sapı, serebellar, duygudurum ve otonomik disfonksiyona neden olabilmektedir. Bu hastalardaki klinik otonomik disfonksiyon şikayetleri seksüel impotans, mesane sfinkter kontrol bozukluğu, gastroparezik, bağırsak, termo regülatuar, vazo sekretuar ve kardiyovasküler otonomik disfonksiyon şeklinde görülmektedir. Bu semptomların hekimler tarafından klinik pratikte yeterince sorgulanmaması ve çeşitli değerlendirme testleriyle etkilenip etkilenmediğinin değerlendirilmemesi hastalarda ciddi sıkıntılara ve disabilitenin artışına neden olmaktadır. Amaç Bu çalışmada biz, Multipl Sklerozlu hastalardaki klinik otonomik disfonksiyon şikayetlerinin sıklığını ve bu durumun hastalık özellikleri ile ilişkili olup olmadığını sempatik deri yanıtı ve R-R interval değişkenliği testlerini kullanarak ve sonuçlarımızı sağlıklı grupla karşılaştırarak ortaya koymayı amaçladık. Materyal ve metod McDonalds kriterlerine göre klinik kesin Multipl Skleroz tanılı 50 olgu ile 30 sağlıklı kontrol grubu çalışmaya dahil edildi. Hasta grubundaki klinik otonomik disfonksiyon şikayetlerinin olup olmadığına hazırlanan soru bataryasına verilen cevapların değerlendirilmesi ile karar verildi. Sempatik sinir sistemi fonksiyonunun değerlendirilmesi dört ekstremiteden elde edilen sempatik deri cevabı ile yapıldı. Parasempatik sinir sistemi fonksiyonlarının değerlendirilmesi ise istirahatte ve derin solunum sırasında hesaplanan R-R interval değişkenliği ile ortaya konuldu. Bulgular Multipl Skleroz hastalarının %82?de klinik otonomik disfonksiyon şikayetleri mevcuttu. En çok etkilenmenin seksüel fonksiyonlarda (%66) olduğunu ve bu durumun sırasıyla kardiyovasküler, termo regülatuar, gastroparezik, mesane, vazo sekretuar ve en az bağırsak sistem fonksiyonlarında (%46) olduğunu gözlemledik. Klinik otonomik disfonksiyon şikayetlerinin sıklığı relapsing remitting tipe göre sekonder progresif tipinde belirgin daha yüksekti ve istatiksel açıdan kardiyovasküler disfonksiyon şikayeti hariç geriye kalan tüm sistem disfonksiyonları sekonder progresif tipinde daha sık olarak bulundu. Hasta ve kontrol grupları arasında sempatik deri yanıtı latans ve amplitüd değerleri ortalamaları açısından anlamlı bir fark tespit etmedik. Sempatik deri yanıtı değerlendirilmesinde 13 hastada (%26) en az bir ekstremiteden sempatik deri yanıtı kayıdı yapılamadı. Bu hastalardan 2 tanesinde üst ekstremitelerden, 10 hastada alt ekstremitelerden en az birinde yanıt elde edilemez iken 1 (%2) hastada ise 4 ekstremiteden de yanıt elde edilemedi. Alt ekstremitelerdeki sempatik deri yanıtı anormalliği üst ekstremitelere göre daha sık olarak bulundu. % D değerinin sempatik deri yanıtı alınan hastalarda cevap alınamayanlara göre 1,63 katı daha yüksek olduğu görüldü. Ek olarak hastalık süresinin cevap alınamayan hastalarda anlamlı derecede daha uzun olduğu bulundu (p=0.035). Anormal sempatik deri yanıtının sekonder progresif tipte (%92) daha fazla olduğu görüldü. Sonuçlarımıza göre EDSS değeri >4 olan hastalardaki alt ekstremiteki sempatik deri yanıtı anormalliği belirgin daha fazlaydı. Hasta ve kontrol gruplarının R-R interval değişkenliği açısından karşılaştırılmasında sadece % D değeri hasta grubunda istatiksel olarak anlamlı derecede daha düşük olarak bulundu (p=0.014) ve hastalık süresinin %D değeri ile negatif korelasyon gösterdiği ortaya konuldu. %R değeri her ne kadar tüm klinik otonomik disfonksiyon şikayeti olan hastalarda olmayanlara göre daha düşük olsa da bu değer sadece seksüel, gastroparezik ve bağırsak disfonksiyon şikayeti olan hastalarda istatiksel olarak anlamlılığa ulaştı. %D değeri tüm klinik otonomik disfonksiyon şikayeti olan hastalarda olmayanlara göre daha düşük olarak bulunsa da klinik otonomik disfonksiyon şikayetlerinin alt grupları arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılığa neden olmadığı görüldü. Sonuç Bu çalışmada biz, Multipl Skleroz hastalığında parasempatik ve sempatik sudomotor aktivitenin düşünüldüğünden daha fazla etkilendiğine, bu etkilenmenin özellikle sekonder progresif tipte ve EDSS değeri yüksek olan hastalarda daha fazla olduğuna, hastaların otonomik disfonksiyon şikayetleri yönünden mutlaka sorgulanması ve takiplerinde bu parametreler yönü ile de değerlendirilmesi gerekliliğine, sempatik deri yanıtı ve R-R interval değişkenliği gibi noninvaziv ve kolay uygulanılabilen testlerin klinik pratikte daha sık kullanılmasının gerekliliğine ve bu tür testlerin hastalardaki gözden kolaylıkla kaçırılabilecek subklinik otonomik değişikliklerin tespit edilmesinde çok yararlı olabileceğine inanıyoruz.