Y.DOÇ.DR. SÜLEYMAN SEYDİ

Birinci Büyük Millet Meclisi’nin yapısı ve faaliyetleri (1920-1923)

8 ÖZET BİRİNCİ BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN YAPISI VE FAALİYETLERİ Ayşegül DEMİRDEN YÜZGEÇ Süleyman Demirel Üniversitesi, Tarih Bölümü, Yüksek Lisans Tezi 127 sayfa, 2006 Danışman: Yard. Doç. Dr. Süleyman SEYDİ Bu tezin amacı, 1920-1923 Türkiye’sine genel bir bakış olup, bu zaman dilimi içerisinde görev yapmış olan, Birinci Büyük Millet Meclisi’nin yapısını, faaliyetlerini ve üyelerinin sosyolojik görünümlerini incelemektir. Çalışmada ele alınan temel nokta ise; Birinci Meclisin ülke içerisinde yapmış olduğu sosyal, ekonomik, kültürel ve hukuksal faaliyetler ile bunların toplum üzerindeki etkileridir. Tezde, Mustafa Kemal Paşa’nın 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışından itibaren, Anadolu’da başlayan halk direnişini, milli devlet olma yolunda yapılan faaliyetleri ve bunları gerçekleştiren Birinci Büyük Millet Meclisi’ni üç ana bölüme ayırarak inceledim. Öncelikle, Osmanlı Devleti’nden farklı bir yapıda ve sistemde meydana getirilmeye çalışılan ve milli bir devlet olan, Türkiye Cumhuriyeti’nin temelini atan kurum birinci meclistir. Meclis açılırken İstanbul’dan, Anadolu’dan ve yurdun çeşitli bölgelerinden gelen milletvekilleri Ankara’da toplanmıştır. Yeni açılmış olan bu meclis, Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarının önderliğinde İstiklal Savaşını başlatmış, bu arada Türk halkı birbiriyle kenetlenerek Kuvay-i Milliye teşkilatlarını oluşturmuş ve bu teşkilatlar daha sonra meclis tarafından düzenli ordulara dönüştürülerek düşmanla mücadele etmiştir. Birinci Büyük Millet Meclisi, kurmuş olduğu düzenli ordularla İstiklal Savaşını kazanmış ve arka arkaya yapılan antlaşmalarla siyasi haklarını da almıştır. Genel anlamda bunları konu alan ve üç bölüm olan tezin birinci bölümünde, Birinci Büyük Millet Meclisi toplanmadan önceki yurdun genel durumu, seçimlerin yapılması ve meclisin açılması konu edilmiştir. İkinci bölümde, meclis hükümeti sisteminden, kuvvetler birliği ilkesinin kullanımından, meclisin karakterinden ve milletvekillerinin cinsiyet, eğitim, yaş 9 durumlarından ve bu şahsiyetlerin oluşturduğu meclisin ihtilalci, kurucu ve demokratik özelliklerinden bahsettim. Üçüncü bölümde ise, devleti yapılandırma çalışmalarını, memleketin iç ve dış siyasette yapmış olduğu faaliyetleri kısacası, medeni devlet olma yolunda atılan adımları ve dünya devletlerine karşı izlenen denge siyasetini ele aldım. Birinci Büyük Millet Meclisi, Türkiye Cumhuriyeti’nin siyasi tarihinde, bugünkü toplumsal ve ekonomik gelişimlerin temelini atan, sosyal ve milli devlet olmak için çaba sarf eden, üyeleri açısından bakıldığında ise yurdun tüm kesiminin temsil edildiği ve toplum yapısının yansıdığı bir kurumdur. Kuvvetler Birliği ilkesiyle işleyip, Meclis Hükümeti sisteminde çalışmış olan Birinci Meclis, hemen her konunun rahatça tartışılmış olması ve her alanda çalışma yapılmış olması nedeniyle de çok yönlüdür. Oldukça nazik bir dönem olan savaş zamanında görev yapan meclis üyelerinin çoğu gönüllü kişiler olup, meclis işleyişi ve faaliyetleri bakımından bakıldığında, demokratik bir kurumdur. Ayrıca, topluma mal olmuş, bir hizmet ordusudur.

Ortadoğu barış sürecinde Ürdün’ün rolü The role of

ÖZET ORTADOĞU BARIŞ SÜRECİNDE ÜRDÜN’ÜN ROLÜ Mücahit ARMAĞAN Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü Yüksek Lisans Tezi, 163 sayfa, Ağustos 2006 Danışman: Yard. Doç. Dr. Süleyman SEYDİ Bu tezin amacı, Ortadoğu Barış Süreci ve bu süreç çerçevesinde yaşanan savaş ve sonrasında yapılan barış görüşmelerinde Ürdün’ün üstlendiği misyonu kavrayarak, bu devletten beklenen görev ve sorumlulukların sınırlarını çizebilmektir. Ayrıca bölgede barışa katkı sağlayan devletler ile kaos ortamından yararlanmak isteyen ülkelerin varlığını ortaya koyarken, Ürdün’ün jeopolitik konum itibariyle bölgedeki stratejilerini anlatarak, barış sürecine olan katkılarını paylaşmaktır. Çalışmamızın temel çıkış noktası, esas itibariyle Filistin-İsrail çatışmasının yarattığı sorunlar ve bu çerçevede bölgede etkin rol oynayan Ürdün’e düşen görev ve sorumluluklardır. Yaptığımız çalışmamızda bulgularımız aşağıdaki gibidir; İlk olarak Ürdün, iç ve dış politikalarında diğer devletlerde olduğu gibi, kendi yönetimlerinin hedeflediği noktaya ulaşmak için çalışmayı ve bu doğrultuda çıkarlarını korumayı amaç edinmiştir. İkinci olarak Ürdün, dış güçlerin yardımları ile ayakta kalmaya çalışan bir devlet olarak, bölgede güçlü devletlerin kontrolünde yaşayan ve gerektiğinde bölgeye müdahale için bir üs olarak kullanılabilecek bir yapıya sahiptir. Üçüncü olarak, Ürdün’ün içerisinde barındırdığı mültecilerden dolayı bölgedeki rolünün küçümsenmemesini, Filistin sorununun çözümünde ve dolayısıyla barış sürecinde mutlaka etkin rol oynamasının zorunluluğunu vurgulamak gerekir. Dördüncü olarak, bölgede net bir çözümün sağlanabilmesi için İsrail’in, diğer devletler tarafından da tanınması gerektiği savunulmakta, ancak yaşanan gelişmeler, İsrail’in daha çok toprak talep etmesine neden olmaktadır. Sonuç olarak Ortadoğu’da ne İsrail, ne Filistin ve mülteciler, ne de Ürdün olmadan yaşamın mümkün olmayacağı, kalıcı ve tam bir barışın da hayal mahsulü olduğu gerçeği kabul edilmeli ve bölgeden gelişme ve istikrar adına bir oluşum beklenmemelidir. Anahtar Kelimeler: Ürdün, İsrail, Filistin, Ortadoğu, Mülteci, Barış Süreci.