Y.DOÇ.DR. METİN TUNAY

Batı Karadeniz bölgesi orman nakliyatında yükleme, boşaltma ve istifleme işlerinin zaman, verim ve masraf yönünden incelenmesi

ÖZET Yüksek Mühendislik Tezi BATI KARADENİZ BÖLGESİ ORMAN NAKLİYATINDA YÜKLEME, BOŞALTMA VE İSTİFLEME İŞLERİNİN ZAMAN, VERİM VE MASRAF YÖNÜNDEN İNCELENMESİ Tuğrul VAROL Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Metin TUNAY Ocak 1997, 185 sayfa. Bu çalışma, Batı Karadeniz Bölgesi ormanlarında ve orman depolarında uygulanmakta olan yükleme, boşaltma ve istifleme işlerinde kullanılan yöntemlerin zaman, verim, masraf yönünden kıyaslanması ve bu faaliyetlerin rasyonel olarak yapılmasına yönelik önerilerde bulunma düşüncesinden hareket edilerek yapılmıştır. ÖZET (devam ediyor) Batı Karadeniz Bölgesinde Orman Bölge Müdürlükleri ‘ne bağlı orman depolan gezilerek yükleme, boşaltma ve istifleme işlerinde kullanılan yöntemler, ürün hareketliliği, alt yapı tesislerinin varlığı, depo kapasiteleri, işgücü, tüketim merkezlerine olan uzaklıkları gibi faktörler göz önünde bulundurularak 13 adet depo örnek çalışma birimi olarak seçilmiştir. Örnek çalışma birimi olarak bu 13 adet deponun yanı sıra Batı Karadeniz Bölgesindeki 5 ilde değişik işletme şefliklerinde seçilen alanlarda uygulanan yöntemler göz önünde bulundurularak 8 adet daha çalışma birimi seçilmiştir. Seçilen örnek çalışma birimlerinde insan ve makina gücü kullanılarak yapılan yükleme, boşaltma ve istifleme işlerine ilişkin zaman etüdleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bu değerler birbirleriyle ve diğer araştırmalarla karşılaştırılarak tartışılmıştır. Yapılan zaman etüdleri sonuçlarına göre 1 m3 ağaç tomruğunun Cranab 4515 ile ortalama yükleme süresi 4.12 dakika, traktöre monteli ekipmanla 1 m ağaç tomruğunun ortalama yükleme süresi 4.30 dakika, 1 m ağaç tomruğunun el ile ortalama yüklenme süresi 9.10 dakika, Lıebheer ile 1 m ağaç tomruğunun ortalama istiflenme zamanı 0.78 dakika, Caterpillar 920 ile 1 m ağaç tomruğunun ortalama istiflenme süresi 0.75 dakika, 1 m3 ağaç tomruğunun el ile ortalama istiflenme süresi 4.52 dakika, 1 m ağaç tomruğunun el ile ortalama boşaltma süresi 2.99 dakika olarak bulunmuştur. ÖZET (devam ediyor) Bulunan verim ve masraf değerleri; Yükleme etüd çalışmalarında çeşitli boylarda 3738 adet (1203.56 m3) ağaç tomruğu, istifleme çalışmalarında çeşitli boylarda 5458 adet (3139.526 m3), boşaltma etüd çalışmalarında ise çeşitli boylarda 651 adet (244.539 m3) ağaç tomruğu kullanılmıştır. Elle çalışmada iş saati ücreti kişi başına 100.000 TL olarak bulunmuştur. Makinalı çalışmada ise saatlik masraf Liebheer için 1.695.000 TL, Caterpillar için 1.231.000 TL, Cranab için 112.000 TL+513.000 TL, Traktöre monteli ekipman için ise 280.000 TL olarak bulunmuştur. Saatlik iş verimi elle yüklemede 6,785 m, Cranabla yüklemede 19,807 m, Traktöre monteli ekipmanla yüklemede 15,539 m3, elle istiflemede 13,300 m3, Caterpıllarla istiflemede 79,437 m, Liebheerle istiflemede 76,134 m olarak bulunmuştur. Süre etüdleriyle tesbit edilmiş bulunan değerler bu faaliyetlerde iş planının yapılmasında, iş düzeninin ve iş organizasyonunun oluşturulmasında, zaman kayıplanyla birlikte işletme masraflarının minimize edilmesinde katkı sağlayacağı kanısına varılmıştır. Anahtar Sözcükler: Yükleme, Boşaltma, İstifleme, Zaman etüdü, Verim, Masraf Bilim Kodu: 502.04.01

GPS’in orman kadastrosundaki yerinin araştırılması

ÖZET Doktora Tezi GPS’İN ORMAN KADASTROSUNDAKİ YERİNİN ARAŞTIRILMASI Mehmet Ali BAŞARAN Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Metin TUNAY Ekim 1999, 324 sayfa. GPS ‘in Orman Kadastrosundaki Yerinin Araştırılması” başlıklı araştırma, Türkiye’de yapılan orman kadastro çalışmalarının daha hızlı, ekonomik ve kısa sürede bitirilmesi olanaklarım ortaya çıkartmak amacıyla düşünülmüştür. Birçok ülke, ormancılık çalışmalarında GPS (Global Positional System) teknolojisinden yararlanmaktadır. Ülkemizde ormancılık çalışmalarının daha teknik yapılabilmesi için bu teknolojiden uygulamalarda faydalanılması gerekmektedir. Ancak bu sayede başta orman kadastrosu olmak üzere diğer ormancılık alanlarında yapılan çalışmalar hız kazanabilir. m ÖZET (devam ediyor) Türkiye ormanlarının 1997 yılına kadar ancak %70’inin kadastrosunun tamamlanabildiği bilinmektedir. Bu durum, orman kadastro çalışmaları yıllar önce tamamlanan gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında ülkemizde bu çalışmaların ne derece yavaş ilerlediği ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde orman kadastro çalışmalarının son 10 yıllık kısmı dikkate alındığında orman kadastro komisyonlarının tümünün yıllık ortalama 747301 Ha., birim komisyonun ise 6459 Ha. orman alanında kadastro çalışmasını gerçekleştirdiği, bu değerlerin geçmişle kıyaslandığında bir azalma gösterdiği tespit edilmiştir. Orman kadastro çalışmalarında ortaya çıkan verimlilikteki düşüş ve komisyonlarda yaşanan diğer sorunları yerinde görmek ve çözüm bulmak amacıyla komisyon başkanları ile bir anket yapılmıştır. Anketin değerlendirilmesi sonucunda; çalışmalara ayrılan ödeneklerin azalması, ormanlar konusunda yapılan yasal değişikliklerin sıklığı, teknolojik yeniliklerden yoksun aletlerle çalışılması, komisyonlarda çalışacak eleman bulmada yaşanan sıkıntı, toplam çalışır komisyon sayısında meydana gelen azalma gibi nedenlerden orman kadastro çalışmalarının yavaşladığı ve doğal olarak verimliliğinin düştüğü anlaşılmıştır. Bu araştırma ile orman kadastro çalışmalarının nasıl hız kazanabileceği konusunda yeni yaklaşımlar getirilmiştir. Günümüzde uygulanan klasik yöntemle kalan ormanların kadastrosunun 10 yıllık bir sürede bitirileceği, bunun yerine orman kadastro çalışmalarında GPS’in kullanılması durumunda bu sürenin kısalacağı, ayrıca yapılan çalışmaların daha ekonomik ve daha duyarlı hale geleceği belirlenmiştir. Bunların dışında orman kadastro çalışmalarında yaşanan tescil sorununun da ortadan kalkabileceği saptanmıştır. Anahtar Sözcükler: Orman Kadastrosu, GPS, GIS, Verimlilik Büim Kodu: 502.18.01 IV

Orman yolu güzergahlarının bilgisayar destekli olarak belirlenmesi Computer aided determination of forest road route

ÖZET Yüksek Mühendislik Tezi ORMAN YOLU GÜZERGAHLARININ BİLGİSAYAR DESTEKLİ OLARAK BELİRLENMESİ Fevzi ÇIG Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı -** Tez Danışmam: Yrd. Doç. Dr. Metin TUNAY OCAK 1999, 97 sayfa Klasik yöntemler ile yapılan orman yolu planlama ve projelendirme çalışmaları sırasında gerek eşyükselti eğrili haritalar üzerinde yol geçkilerinin belirlenmesi çalışmaları gerekse projelendirme için mühendislik hesaplamalarının yapılması büyük bir zaman kaybına yol açmaktadır. Buna paralel olarak yoğun hesaplamalar ve çizimler sırasında projelerin duyarlılığı azalmaktadır. m ÖZET (devam ediyor) Bu çalışmada; orman yolu güzergahlarının belirlenmesi ve projelendirmesine ilişkin çalışmalarda gelişmiş bilgisayar teknolojisinin kullanılma olanakları araştınlmıştır. Topoğrafik haritalar üzerinde manuel olarak yapılan klasik projelendirme yöntemlerinin salanca ve kısıtlamaların ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla seçilen çalışma alanına ait coğrafi veriler analitik değerlendirme aleti yardımıyla hava fotoğraflarından sayısallaştuılmış ve bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Bilgisayar ortamında veritabanı oluşturulmuş, çalışma alanına ait veriler katmanlar halinde düzenlenmiştir. Bilgisayar ortamında sayısal arazi. modeli oluşturularak alanın coğrafi modeli simule edilmiştir. Sayısal arazi modeli yardımı ile eşyükselti eğrili harita, eğim haritası, çeşitli tematik haritalar hazırlanmıştır. Çalışmada kullanılan mühendislik yazılımı karayollarında kullanılmak üzere üretildiğinden yol parametreleri orman yolu standartlarına göre ayarlanmıştır. Bilgisayar ortamında hazırlanan haritalar kullanılarak monitör üzerinden etkileşimli bir şekilde 1.8 km uzunluğunda yol poligonu geçirilmiş, yatay ve düşey kurplar yerleştirilmiş, boyuna profil ve enine profiller çizilmiş, kazı ve dolduru alanları hesaplanmış, materyal hesaplamaları yapılmış, materyal kullanımın tabloları hazırlanmış ve kağıt çıktılar halinde sunulmuştur. Ayrıca yol projesinin kontrol edilmesi amacıyla çeşitli animasyonlar gerçekleştirilmiştir. IV ÖZET ( devam ediyor) Bu çalışma ile orman yollanılın bilgisayar ortamında projelendirilmesinin bir çok yönden avantajlı olduğu görülmektedir. Bu avantajlar şöyle sıralanabilir: * Zaman tasarrufu sağlamaktadır, * Hataları en aza indirmektedir, * Daha fazla miktarda bilgi kullanılarak daha etkili planlama ve projelendirme yapılmaktadır, * Kullanılan bilgiler güncellenerek yolların bakım ve onarımı kolaylaşmaktadır, * Masrafları en aza indirmektedir, * Klasik yöntemlerde haritalardan kaynaklanan kısıtlamalarla «* karşılaşılmamaktadır, * Projenin uygulanmadan önce animasyonlar yardımı ile kontolü etkin bir şekilde yapılmaktadır, * Diğer uygulamalarla entegrasyonu kolay olmaktadır, Anahtar Sözcükler: Orman yolu, Projelendirme, Bilgisayar destekli tasarım Bilim Kodu : 502.04.01