Y.DOÇ.DR. MEHMET ÖZÇELİK

Askeri Divanı’nın tenkidli metni Comparative texts of Askeri’s Divan’s

Sütçüler masalları üzerine bir inceleme

ÖZET SÜTÇÜLER MASALLARI ÜZER NE B R NCELEME Seher DEM RBAŞ Süleyman Demirel Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 354 sayfa, Haziran 2006 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÖZÇEL K Bu tezin amacı, sözlü kültür ürünü olan masalları derlemek, yazıya geçirmek ve bunları ilmi bir metotla incelemektir. Çalışmanın temel çıkış noktası çağdaş dünya ülkeleri arasında şahsiyetli bir yer almak ?önce kendimiz kalabilmekle? mümkün olacağı gerçeğidir. Milletimizin tarih boyunca oluşturduğu zengin ve renkli bir kültür vardır. Bu kültürden yani gelenekten faydalanmazsak yeni eserler ortaya koyamayız. Dolayısıyla edebiyatta geleneği ortaya çıkarmak, ondan faydalanmak yeni ve orijinal eserler üretmeyi kolaylaştırmak için gerekmektedir. Çalışmada Sütçüler ilçesinden derlenen 70 masal Thompson metoduna göre (Tarihi – Coğrafi metot) incelenmiştir. Bu metot ışığında çalışmada doğruluğu teyit edilen sonuçları şöyle sıralayabiliriz; lk olarak, bu çalışma bir saha araştırmasıdır. Teze alınan 70 masalın tamamı orijinal olup, bizzat kaynak şahsın yanına gidilerek teyple tespit edilmiştir. kinci olarak, 19 yeni masal tipi tespit edilmiştir. Böylece Anadolu masallarının tip sayısı çalışmamızla biraz daha artmıştır. Üçüncü olarak, kaynak şahıslar hakkındaki bilgiler Antropoloji metodu esas alınarak verilmiştir. Böylece anlatıcının eğitimi, yetişmesi, masal geleneğinin nasıl geliştiği v.s gibi hususlar belirtilmiştir. Dördüncü olarak, masal metinlerinde coğrafya ve iklimin etkisi ortak unsurlarla tespit edilmiştir. Beşinci olarak, formeller yönüyle masalların zayıfladığı görülmüştür. Bu da hızla gelişen teknolojinin sözlü kültüre etkisi olarak değerlendirildi. Sonuç olarak her geçen gün biraz daha kaybolan bu sözlü kültür mahsullerinden 70 masalı çalışmamıza alarak, bunları hem ölümsüzleştirmiş hem de gelecek nesle bir kültür mirası bırakmış olduk. Anahtar Kelimeler: Sözlü Kültür Mirası, Masal, Yeni Eserler Üretmek

Beş Hececiler’de halk edebiyatı unsurları Comprents on folk literature on Beş Hececiler

Isparta yöresi ziyaret ve adak yerleri The Visit and vow places of the region of Isparta

Aşık edebiyatında peygamber kıssaları Prophet’s stories in literature of Aşık

ÖZET ÂŞIK EDEBİYATINDA PEYGAMBER KISSALARI Emine GÜLTEKİN Süleyman Demirel Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yüksek Lisans Tezi, 296 sayfa, Ocak 2006 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÖZÇELİK Âşık Edebiyatında Peygamber Kıssaları adlı tezimiz, âşık edebiyatının en önemli temsilcileri arasında yer alan on âşığın şiirlerindeki peygamber kıssalarının tespiti ve açıklamasından meydana gelmiştir. Çalışmamız; ön söz, giriş, iki ana bölüm ve kaynakçadan oluşmaktadır. Giriş Bölümü’nde Âşık, Âşık Edebiyatı, Âşık Edebiyatının Tarihçesi ve Âşık Edebiyatının Tesirleri başlıkları altında bu konularla ilgili bilgiler verdik. Birinci Bölüm’ de şiirlerini incelediğimiz, yaşadığı devrin önemli isimleri sayılabilecek on âşığın kısaca hayatı ve edebî şahsiyetlerinden bahsettik. Âşıkların sıralanmasında yaşadıkları yüzyıl dikkate alınmıştır. Çalışmamızın en önemli kısmım, İkinci Bölüm oluşturmaktadır. Bu bölümde âşıkların şiirlerinde yer verdiği peygamberler ve kıssaları, başta Kur’ân-ı Kerîm olmak üzere, çeşitli kaynaklardan istifade edilerek tespit edilmiş ve konunun işlendiği nazım birimleri açıklanmaya çalışılmıştır. Peygamberler ve örnek şiirlerini ele aldığımız âşıklar alfabetik sıraya göre tasnif edilmiştir. Dip not verilirken yazar soyadı ve eserin basım tarihi, ardından şiirin geçtiği sayfa numarası ve dörtlük numarası yazılmıştır. Kaynakça, çalışmamız sırasında faydalandığımız eserlerden meydana gelmiştir. Sıralama, yazarların soyadları esas alınarak yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Âşık, Edebiyat, Din, Tasavvuf, Peygamber, Kıssa, Ayet.

Yalvaç masalları üzerine bir inceleme

Haşim Baba ve divanı (inceleme- metin)

Kütahya yöresi ziyaret ve adak yerleri The Visiting and vowing places in the vicinity of Kütahya

Senirkent-Uluborlu yöresi halk edebiyatı mahsulleri uzerine bir araştırma.

ÖZET SEN RKENT-ULUBORLU YÖRES HALK EDEB YATI MAHSÜLLER ÜZER NE B R ARAŞTIRMA Elif Ülkü YILDIRIM Süleyman Demirel Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 346 sayfa, Eylül 2006 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet ÖZÇEL K Bu tezin amacı en önemli kültür değerlerimizden olan anlatmaya dayalı türler içerisinde efsane, fıkra, masal metinlerini bir araya getirerek bunları yazıya geçirmek ve ilmi bir metotla incelemektir. Gelişen teknolojiyle birlikte bu değerleri korumak, onlardan istifade etmek, yeni ve özgün eserler ortaya koyabilmek için halk kültürü araştırmacılarının zamana karşı hızla çalışmaları gerekmektedir. Çalışmamızda Senirkent-Uluborlu yöresiyle ilgili 92 efsane, 74 fıkra ve 38 masalı bilimsel metotlarla inceledik. 92 efsaneyi, Yrd. Doç. Dr. Halil Altay GÖDE’nin doktora tezindeki tasnife göre, 74 fıkrayı Prof. Dr. Saim SAKAOĞLU’nun ortaya koyduğu tasnife göre, 38 masalı ise Thompson metoduna göre (Tarihû-Coğrafi Metot) inceledik. Çalışmamız neticesinde vardığımız sonuçları şöyle özetleyebiliriz: lk olarak, bu çalışma daha çok bir inceleme çalışması olduğu için metinlerin bir kısmı derleme yoluyla bir kısmı da daha önce yapılmış çalışmalar taranarak toplanmıştır. kinci olarak, efsanelerin dokuz maddelik tasnifine bakıldığında yörede veliler ve ermişler ile ilgili anlatılan efsanelerin ilk sırada, yerleşim yerinin adları ve tabiat şekillerinin oluşumu ile ilgili efsanelerin ikinci sırada yer aldığı görülmektedir. Üçüncü olarak, üç başlık altında topladığımız fıkra tasnifinde ise, Senirkent ve Uluborlu yöresinde tanınmış kişilerin fıkralarının ilk sırayı aldığı, bir karakter veya meslek grubu ile ilgili anlatılan fıkraların ise ikinci sırayı aldığı görülmektedir. Dördüncü olarak masal bölümünde 18 yeni masal tipi tespit edildi. Tezimizle Türkiye masallarının tip sayısı biraz daha artmış oldu. Beşinci olarak, derleme çalışması yapılırken, kaynak şahıslar hakkındaki bilgiler Antropoloji metoduna göre verilmiştir. Böylece anlatıcının eğitimi, yetişmesi, masal geleneğinin nasıl geliştiği ve benzeri hususlar belirtilmiştir. Altıncı olarak, efsane, fıkra ve masal metinlerindeki ortak unsurlar tespit edilerek yöre halkının yaşantısına etki eden coğrafya, iklim, gelenek, görenek ve bunun gibi önemli unsurlar, belirlenmiştir. Sonuç olarak; bir toplumu diğerlerinden ayıran ve gitgide yok olmaya yüz tutan sözlü kültür değerlerimizi korumak, gelişen teknolojiyle birlikte geliştirmek ve gelecek nesillere birer kültür hazinesi olarak aktarabilmek çalışmamızda varmak istediğimiz neticedir. Anahtar Kelimeler: Kültür Hazinesi, Efsane, Fıkra, Masal, Yeni ve Özgün Eserler Ortaya Koyabilmek, Sözlü Kültür Değerlerini Korumak.