Y.DOÇ.DR. DİLEK ÇUHADAROĞLU

Çamdağ demir cevherinin selektif flokülasyon -flotasyon yöntemiyle zenginleştirilmesi

ÖZET Yüksek Mühendislik Tezi ÇAMDAĞ DEMİR CEVHERİNİN SELEKTİF FLOKÜLASYON- FLOTASYON YÖNTEMİYLE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ Latife KAFALI Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Maden Mühendisliği Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Dilek ÇUHADAROĞLU Ağustos 1998, 87 Sayfa Cevher hazırlama işlemlerinde, bazen cevherin % 30’unun şlam olarak atıldığı durumlar görülmüştür. Özellikle düşük değerdeki dissemine cevherlerin kırma- öğütme işlemleri sırasında, çok miktarda şlam oluşur. Tane iriliğinin azalmasıyla uygulanan klasik yöntemlerin randımanı da azalmakta ve çok küçük boyuttaki cevher mineralleri şlam olarak atılmaktadır (Tefek 1987). Bunun yanında hızla gelişen ve buna paralel olarak hammadde ihtiyacı büyük oranlarda artan ülkemizde, mevcut yüksek tenörlü demir cevherlerinin tükenmesi, düşük tenörlü demir cevherlerinin değerlendirilmesini gerektirmektedir. İnce taneli demir oksitlerin nişasta ile selektif flokülasyonu ve atılacak silisli şlamdan ayrılması ince demir kayıplarım giderici etkili bir yoldur (Colombo and Frommer 1976 ). Toz boyuttaki (-30 Mikron) cevherlerin kazanılmasında yeni bir yöntem olan selektif flokülasyon- flotasyon tezin araştırma konusudur. m ÖZET (devam ediyor) Deneysel çalışmalarda Çamdağ demir cevheri kullanılmış ve deneyler iki aşamada gerçekleştirilmiştir. I. grup deneylerde selektif flokülasyon için optimum koşulların saptanmasına çalışılmıştır. Flokülant cinsi ve miktarı, tane boyutu, pH, dağıtma hızı ve süresi, flokülasyon hızı ve süresi gibi koşulların flokülasyon üzerine etkileri incelenmiştir. Flokülasyon kabından çöktürme hunisine alınan pülpe farklı çöktürme süreleri verilerek elde edilen flokların tenor ve verim grafikleri çizilmiştir. İdeal koşullarda floküle edilen, demir minerallerinden oluşan ön konsantre II. grup deneylerini oluşturan ters ve düz flotasyon işlemine tabi tutulmuştur. Ters flotasyon deneylerinde çeşitli reaktifler kullanılarak floklarla birlikte bulunan gang mineralleri yüzdürülmeye çalışılmış, demirli mineraller flotasyon batanında toplanmıştır. Kollektör cinsi ve miktarı, pH, dağıtıcı cinsi ve miktarı ve kıvamlandırma süresi gibi koşullar değerlendirilerek, uygun koşullarda elde edilen konsantrenin tenor ve randıman grafikleri çizilmiştir. Selektif flok-ters flotasyon optimum deney koşullarında %46.60 Fe içerikli deney numunesinden %55.30 randımanla %53.70 Fe içerikli konsantre elde edilmiştir. İdeal flokülasyon koşullarında elde edilen demirli mineral flokları, daha sonra düz flotasyon deneylerine tabi tutulmuştur. Bu defa demirli mineraller yüzdürülüp, demir dışı gang mineralleri flotasyon batanında toplanmıştır. Düz flotasyon için kollektör cinsi ve miktarı, pH ve kıvamlandırma süresi gibi koşulların düz flotasyona etkileri incelenmiştir. Selektif flok-düz flotasyon optimum deney koşullarında %46.60 Fe içerikli deney numunesinden %55 randımanla %54.80 Fe içerikli konsantre elde edilmiştir. Flotasyon deneyleri için belirlenen optimum koşullarda flotasyon kademeli yapılmıştır. Dolayısıyla konsantrenin ikinci kez temizlenip %Fe içeriğinin arttırılmasına ve çöktürme hunisinde gang mineralleri ile birlikte süspansiyon halinde bulunan demir mierallerinin kazanılmasına çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Flokülasyon, Flotasyon, Toz Cevher. Bilim Kodu : 607.02.03 iv

Kozlu kömür damarlarının flatasyon özelliklerinin incelenmesi

ÖZET Yüksek Mühendislik Tezi KOZLU KÖMÜR DAMARLARININ FLOTASYON ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ Erkan YENİDİNÇ Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Maden Mühendisliği Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Dilek ÇUHADAROĞLU Kasım 1998, 94 sayfa Halen, Kozlu bölgesinde taşkömürü üretiminin büyük bir bölümünün gerçekleştirildiği damarların flotasyon özelliklerinin incelenmesi tezin araştırma konusudur. Tez kapsamında flotasyon ile zenginleştirme prensipleri ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Deneysel çalışmalara geçmeden önce, önemi her geçen gün artmakta olan kömür hakkında genel bilgiler verilmiş, kömürün petrografik yapısından bahsedilmiştir. Kömürden kül ve kükürdün ayrılabilmesi için uygulanan zenginleştirme yöntemleri anlatılmış, özellikle ince boyuttaki kömürlerin zenginleştirilmesi hakkında bilgi verilmiştir. İlk uygulanmaya başladığı yıllardan itibaren günümüze kadar, flotasyondaki gelişmeler ve flotasyonun verimli bir şekilde yapılabilmesi için, sistemde kullanılan reaktifler konusu tezin diğer bölümlerini oluşturmaktadır. 111 ÖZET (devam ediyor) Çalışmada ayrıca, Türkiye’de tek taşkömürü üretiminin yapıldığı Zonguldak havzasından da bahsedilmiştir. Deneysel çalışmalar bölümünde ise, üç farklı damardan alman numuneler ile yapılan flotasyon uygulamalarına yer verilmiştir. Her damar için aynı koşullarda deneyler yapılmıştır. Deneyler sonucunda elde edilen kül ve yanabilir verimlere göre bazı koşullarda değişiklikler yapılarak deneyler tekrarlanmış, en az küllü ve en yüksek yanabilir verimli temiz kömürün elde edilmesine çalışılmıştır. Sonuç olarak; çok farklı kül içeriğine sahip olan Kozlu damarları için, değişik koşullarda uygulanan flotasyon ile temiz kömür külünün en az, yanabilir verimin en yüksek olduğu flotasyon koşullan belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler : Flotasyon, Pülp, Kül, Yanabilir Verim. Bilim Kodu : 607.02.04 IV

Mineral gidermenin yanma kinetiği üzerine etkisi The Effect of dimeneralization on the kinetics of combustion

ÖZET Yüksek Mühendislik Tezi MİNERAL GİDERMENİN YANMA KİNETİĞİ ÜZERİNE ETKİSİ Ahmet KIRNAPCI Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Maden Mühendisliği Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Dilek ÇUHADAROĞLU Ekim 2003, 70 sayfa. Kömürün ısı artışına bağlı olarak davranışı ve bu davranış üzerinde mineral madde miktarının etkisi kömür kullanımı açısından önemlidir. Bu araştırmada Zonguldak Taşkömürü Havzası’nın değişik bölgelerinden alınan 7 ayrı numune ve Ereğli Demir-Çelik Fabrikaları’ run kullandığı 5 farklı ithal kömür örneği üzerinde mineral giderme ve yanma karakteristiklerinin belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Kömür örneklerine 1,50 gr/cm3 yoğunluklu Ca(N0.3)2 çözeltisi ile fiziksel mineral giderme işlemi uygulanmıştır. Bunu takiben önce 3,5 M HF, ardından 3 M HNO3 kullanılarak kimyasal mineral giderme işlemleri yapılmıştır. Alman nihai ürünlerin TGA cihazında yanma karakteristikleri belirlendikten sonra, aktivasyon enerjileri hesaplanarak mineral gidermenin yanma kinetiği üzerine etkisi araştırılmıştır. Fiziksel mineral giderme uygulanmış örnekler ile, kimyasal mineral giderme uygulanmış örnekler yanma kinetiği açısından karşılaştırıldığında, m ÖZET (devam ediyor) kimyasal mineral giderme sonrası aktivasyon enerjisinde önemli düşüşlerin (% 3 3 ‘e varan) meydana geldiği belirlenmiştir. Anahtar sözcükler : Mineral giderme, TGA, aktivasyon enerjisi Bilim kodu : 607.02.07 iv