PROF.DR. M. HALİL ÇİÇEK

Kur’an’da itaat

Kuran-ı Kerimin doğru anlaşılabilmesi için; Kur’an’da geçen kavramları ve bu kavramların kullanım yerlerini, Kur’an’ın bütünlüğü içerisinde düşünmek gerekir. Çalışmamızın konusu olan ?Kur’an’da İtaat? bu esastan hareketle ele alınır. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır; Birinci bölümde; itaat sözcüğünün etimolojik yapısını ve anlam tahlilini değerlendirerek, itaate yakın ve zıt anlamlı kavramları açıkladık. İkinci bölümde ise itaatin muhatapları, itaat edilmesi ve edilmememsi gerekenler üzerinde durduk. Son bölümde de; itaatin pratiğe geçirilmesini kolaylaştıran ve engelleyen hususlar ile, itaatin ve itaatsizliğin karşılığında vaat edilen dünyevi ve ahrevû sonuçları ele aldık. Yaptığımız incelemeler neticesinde, itaat kavramının geniş kapsamlı bir terim olduğunu tüm varlıkların itaatle muhatap olduklarını tespit ettik. Kimi varlıkların itaati; iztirari (zorunlu) kimilerinki ise; iradi (isteğe bağlı) dır. İradi itaatin neticesinde mükâfat veya ceza öngörülmüştür. Kur’an, itaatin sınırlarını belirlemiştir. Bu sınırlar da itaat edilecek merciye göre çizilmiştir. Mutlak itaat; Allah’a ve Peygambere yapılan itaattir. Diğerlerine karşı yapılan itaat ise, mukayyettir.(şartlıdır) ?Mâruf? (meşrû) sınırlar çerçevesinde olması gerekir. Çünkü; ?Allah’a isyanda kula itaat yoktur.? Hadisi bu prensibin esaslarını belirtmiştir. İtaatin; Allah’ın çizdiği sınırlar çerçevesinde olması, gerek fert gerekse toplum hayatına düzen ve mutluluk getirmektedir. Böyle toplumlar; dünyevi ve uhrevi alanlarda kazançlı çıkarlar. Dünyevi kazançları; dini, ilmi, iktisadi, siyasi ve sosyal alanlarda müreffeh bir seviyeye ulaşmaktadır. Uhrevi kazançlar ise; Allah’ın, itaatin neticesinde vaat etiği sevaba, kurtuluşa, rahmet ve ebedi saadete nâil olmaktır. İtaatsizliğin hüküm sürdüğü toplumlar ise, dünyada kaosa, düzensizliğe ve mutsuzluğa mahkum olurken, ahirette de onlar için cehennem ve amellerin boşa çıkması vardır. Bütün bunlar da göstermektedir ki; itaat, Kur’an’ın tüm prensiplerini içine alacak kadar geniş yapıya sahip bir kavramdır.