PROF. İMDAT DİLEK

Hastanemize başvuran zehirlenme olgularının etyolojik sosyodemografik ve klinik özelliklerinin incelenmesi

2. ÖZET Bu çalışma Van ve çevresindeki zehirlenme olgularının sosyodemografik ve klinik özelliklerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Hastanemize zehirlenme nedeniyle Haziran 1999 ile Mayıs 2005 yılları arasında başvuran olguların büyük kısmı retrospektif bir kısmı da prospektif olarak incelendi. Bu zaman diliminde başvuran olguların 321’i erkek(%32.6) ve 661’i kadındı(%67.3). Toplam zehirlenme olgularının yaş ortalaması 24.2 olup ( range: 1-90) olguların %74.6’sı intihar amaçlı ve %25.4’ü kaza sonucu zehirlenmeler oluşturmaktaydı. Kadınlarda intihar amaçlı ilaç alımı %78.5 erkeklerde ise %66.6 oranında görülmekteydi. En sık görülen zehirlenme maddeleri; SSS ilaçlan (%21.8), fare zehiri (%17.1.), analjezikler (%10.3) ve organik fosfor (%10)’du. Kazalar en sık olarak inhalasyon(%27.8), korozif maddeler(%19.7), fare zehiri (%14.1) ve organik fosfor(%10) ile olurken; intihar nedenli zehirlenmeler en sık olarak SSS ilaçlan (%28.3), fare zehiri (18.1), analjezikler (%13.4), organik fosfor (%10) ile olmaktaydı. Zehirlenme olgularının %66.5’i 16-25 yaş grubundaydı. Olgularının üçte birine ilk müdahaleleri acil servisimizde yapılırken üçte ikisine ise geldiği merkezlerde müdahaleleri yapılmıştı. Özellikle acilimizde en az ilk müdahale yapılan gruplan oluşturan yabani bitkiler (%4.17), fare zehiri (%11.9) ve organik fosfor (%13.9) ile olan zehirlenmelerin büyük kısmının kırsal alanlardan hastanemize ilk müdahaleleri yapıldıktan sonra sevk edildikleri anlaşılmaktaydı. Kazalar 1-15 yaş ve 70 yaş üzeri gruplarda sık görülürken; intiharlar en sık 16-25 yaş grubunda görülmüştür. Köylerde oturanlar en sık fare zehiri ve organofosforlar ile zehirlenmelere maruz kalmışken şehirlerde bu maddelerle olan zehirlenme oranlan daha düşük bulundu. Van il merkezi ve çevresindeki il merkezlerinde en sık zehirlenmeler SSS ilaçlan ile olmaktaydı. Yabani bitkilerle olan zehirlenmelerin %80’ini köy ve kasabalarda yaşayanlar oluşturmaktaydı. Kazalar ise ensık inhalasyon, korozif maddeler, fare zehiri ve organik fosfor nedeniyle oluşmuştu. Zehirlenme olgularının %75’ini okuma yazma bilmeyenler ve ilkokul mezunları oluşturdu. Üniversite mezunları arasında intihar oranlan en yüksek ve okuma-yazma bilmeyenlerde ise en düşük düzeyde görüldü. Zehirlenme olgularının toplam %6.3’ünde psikiatrik hastalık edilmişti. Toplam olgularda mortalite oram %1.6 olup, en fazla mortalite eroin-esrar ve organik fosfor zehirlenmelerinde görüldü. Olguların yaklaşık olarak yansı acil gözlemden taburcu edilirken yoğun bakıma yatış oranlan %6.4’di ve en fazla yoğun bakıma yatırılanlar ise SSS ilaçlan ile olan zehirlenmelerdi (%46.8). Sonuç olarak bölgemizde 16-25 yaş arası kadın olguların intihara daha meyilli olduğu ve en sık olarak da tarımsal ilaçlarla zehirlendikleri görüldü. Bu çalışmanın hastane-temelli bir çalışma olması nedeniyle, sonuçlar genel populasyonu yansıtmasa da yöremize özgü zehirlenme olgularının karakteristikleri belirlendi. Bununla birlikte yöremizde epidemiyolojik verilerin tesbiti için çok daha kapsamlı çalışmalara gereksinim olduğu açıktır. ‘ 4