PROF. DR. YURDANUR TULUNAY

Forecasting of ionospheric electron density trough for characterization of aerospace medium Hava-uzay ortamının tanımlanmasına yönelik olarak elektron yoğunluğu çukurunun kestirim modeli

Güneşsel dinamo etkilerinin uzay ve yer tabanlı etkinlikler üzerindeki etkilerinin daha yoğun hissedildiği iyonosferik modelleme yönteminin telekomünikasyon ve navigasyon amaçları açısından tartışmasız bir önemi vardır. Orta-enlem elektron yoğunluğu çukuru, özellikle jeomagnetik olarak etkin dönemlerde, iyonosfer davranışının karakterize edilmesi açısından ilgi çekici bir görüngüdür. Bu nedenle, orta-enlem elektron yoğunluğu çukurunun modellenmesi günümüze kadar birçok araştırmacı tarafından çalışılan popüler bir konu olmuştur. Bu çalısmada, olasılığa dayalı uzay havası kestirimi için, elektron yoğunluğu çukurunun bulanık modelleme ve bilgisayar tabanlı saptanması yöntemlerini kullanan iki aşamalı uygulamaya yönelik bir model geliştirilmiştir. İlk aşama, bir bulanık mantık modeli kullanarak, elektron yoğunluğu çukurunun oluşumu için uygun koşulların, 3 saatlik gezegensel K indeksi (Kp), magnetik mevsim, enlem ve yerel saat değerlerine dayalı saptanmasıdır. Uygun jeo-manyetik koşullar saptandıktan sonra, ikinci aşama elektron yoğunluğu çukurunun ana tanımlayıcısı olan alçak enlem ve en düşük konum parametrelerinin saptanmasıdır. Çalısma sırasında, farklı yıllık ve günlük özellikleri kapsayan ARIEL 4 uydu verileri üzerinde durum çalısmalariı yapılmıştır. Bulanık modelleme yöntemi ile elde edilen sonuçlar modelin elektron yoğunluğu çukurunun oluşumu için uygun koşulları bir şekilde tahmin ettiğini; ve bilgisayar tabanlı modelleme sonuçları ise seçilen her durum için, elektron yoğunluğu çukurunun önceden tanımlanmış açıklamaları kullanılarak başarılı bir şekilde saptandığını göstermiştir. Genel sonuçlar umut vaat edici olarak nitelendirilmiştir.