PROF. DR. SALİH KAVUUKÇU

Çocukluk çağı neropatilerinde mezangial hipersellüleritenin klinik ve laboratuvar bulgulara etkisinin araştırılması

Giriş: Mezangial hücreler mezankimden gelişen, fibroblast ve düz kas hücre özelliğini taşıyan hücrelerdir. Bu hücreler, glomerüler hemodinamik faktörlerin modülasyonundan, kapiller yumağa yapısal destekten ve fagositik fonksiyondan sorumludurlar. ?Mezangial hipersellürite? bir mezangial alanda üçten fazla mezangial hücre bulunması ile karakterize nonspesifik bir bulgu olup, böbreği etkileyen sistemik hastalıklarda (Henoch-Schönlein purpurası gibi) veya böbreğe özgü glomerülonefritlerde (IgA nefropatisi, IgM nefropatisi gibi) görülebilir. Öte yandan, bilinen glomerülonefrit formlarından hiçbirine sahip olmayan hastalarda karşımıza çıkan mezangial hipersellülerite ?mezengial proliferatif glomerülonefrit? olarak tanımlanmaktadır. Amaç: Çocukluk çağındaki farklı nefropatilerde [IgA nefropatileri (izole IgA nefropatisi ve Henoch-Schölein nefriti), IgM nefropatisi ve izole mezangial proliferatif glomerulonefrit] mezangial hipersellüleritenin klinik ve laboratuar parametreler ile ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefroloji Bilim Dalı’nda 1993?2007 yılları arasında yapılan böbrek biyopsilerinin raporları retrospektif olarak değerlendirildi. Bu biyopsilerden histopatolojik tanısı IgA nefropatisi (izole IgA nefropatisi ve Henoch-Schönlein nefriti), IgM nefropatisi ya da izole mezangial proliferatif glomerulonefrit olan hastalar seçildi. Daha sonra her nefropati grubu mezangial sellüleritenin şiddetine göre ?hafif? (bir mezangial alanda 4-6 mezangial hücre) ve ?şiddetli? (bir mezangial alanda 6’dan fazla mezangial hücre) olarak iki alt gruba ayrıldı. Olguların biyokimyasal verileri (kan üre azotu, serum kreatinin ve albumin düzeyleri, glomerül filtrasyon hızı, proteinüri değerleri, hematüri varlığı) ve histopatolojik bulgular (mezangial sellülerite ve matriks artışının şiddeti, immünglobülin birikim varlığı) kaydedildi. Glomerüloskleroz ve/veya glomerüler nekroz bulguları olan olgular çalışmaya alınmadı. Henoch-Schönlein nefritli olgular, Henoch-Schönlein nefritinin sistemik bir hastalık olması ve biyopsi bulgularında IgA nefropatisi ile benzer bulgular göstermesinden dolayı, sadece izole IgA nefropatisi olan olgular ile karşılaştırıldı. Bulgular: İncelenen toplam 160 böbrek biyopsi raporundan çalışma kriterlerine uyan 75 olgu (15 IgA nefropatisi, 17 IgM nefropatisi, 26 izole mezangial proliferatif glomerulonefriti, 17 Henoch-Schönlein nefriti) çalışmaya alındı. Mezangial hipersellülerite şiddeti bakımından gruplar arasında fark saptanmadı (IgA nefropatisi 10 hafif, 5 şiddetli; IgM nefropatisi 10 hafif, 7 şiddetli; izole mezangial proliferatif glomerulonefriti de 22 hafif, 4 şiddetli p=0.159). Gruplar kendi arasında karşılaştırıldığında IgA nefropatili olguların diğer olgulara göre daha sık hematüri (p=0.043), IgM nefropatili olguların ise diğer olgulara göre daha sık nefrotik sendrom ile başvurdukları saptandı (p=0.01). Öte yandan her grup kendi içinde değerlendirildiğinde mezangial sellülerite şiddetleri ile klinik ve laboratuvar bulgular arasında arasında anlamlı bir ilişki saptanmadı. Henoch-Schönlein nefritli olgulara, diğer gruptaki olgulara göre daha erken sürede biyopsi yapıldığı saptandı (p=0.004). Henoch-Schönlein nefriti grubunda izole IgA nefropati grubuna göre şiddetli mezangial hipersellüleriteli olgu sayısının daha fazla (p=0.002) ve bu olguların proteinüri değerlerinin yüksek olduğu saptandı (p=0.013). Ayrıca Henoch-Schönlein nefritli olgular kendi içinde değerlendirildiğinde, mezangial hipersellüleritesi şiddetli olan olgularda, proteinüri değerinin hafif mezangial hipersellüleritesi olanlara göre daha yüksek olduğu belirlendi (p=0.002). Hafif mezangial hipersellüleritesi olan izole IgA nefropatili olgularla, hafif mezangial hipersellüleritesi olan Henoch-Schönlein nefritli olgular arasında klinik ve laboratuvar değerleri açısından fark yoktu. Benzer şekilde her iki grupta ağır mezangial hipersellüleritesi olan olgular arasında da klinik ve laboratuvar değerleri açısından fark bulunmamıştır (p>0.05). Sonuç: Çocuk yaş grubundaki IgA nefropatisi, IgM nefropatisi ve izole mezangial proliferatif glomerulonefritli olgularda mezangial hiperselllürite şiddetinin klinik ve laboratuvar bulguları ile doğrudan ilişkisi olmadığı gözlendi. Ancak Henoch-Schönlein nefriti ile IgA nefropatisi karşılaştırıldığında, Henoch-Schönlein nefritli olgularda şiddetli mezangial hipersellüleriteli olgu sayısının daha fazla olduğu ve bu olgularda proteinüri değerinin daha yüksek olduğu saptanmıştır. Mezangial hipersellülerite derecesi aynı düzeyde olduğunda ise proteinüri, glomeruler filtrasyon hızı ve biyokimyasal değerlerde farklılık saptanmadı. Anahtar kelimeler: Mezangial hipersellülarite, IgA nefropatisi, IgM nefropatisi, İzole mezangial proliferatif glomerülonefrit, Henoch-Schönlein nefriti