PROF. DR. OYA BOYLA

İstanbul kafelerinden örnekler üzerine bir çalışma

ÖZET Dünyadaki en popüler içecek olan kahvenin ana memleketi Yemen, Moka dolaylarıdır. Dünyaya yayılması ise 15. ve 16. yüzyıllardadır. Uzun süre Araplar tarafından içilen bu içecek İstanbul’a Kanuni Sultan Süleyman döneminde getirilmiştir. İstanbul’da ilk kahvehane biri Şam’lı diğeri Halep’li iki kişi tarafından 1554 yılında açılmıştır. 17. yüzyılda kahve içiminin yasaklanmışına rağmen halk toplumsal bir mekan haline gelen kahvehanelere gitmeye devam etmiştir.Başlangıçta kahvehaneler bir tüketim mekanıyken yavaş yavaş sohbet, eğlenme, dinlenme, gazetelere bakılarak siyasi tartışmaların yapıldığı mekanlar haline dönüşmüştür. 19.yüzyılın başında kahvehanelerde kahve dışında başka içecek ve yiyecekler de ikram edilmeye başlanmıştır. İstanbul’daki kafeler isimli bu çalışmada; tarihte bu içeceğin ne denli önemli olduğu ve 16. yüzyıldan günümüze değin sosyal hayattaki etkileri incelenmiştir. İstanbul’da farklı çeşitlerde pek çok kafe bulunmaktadır. Bu çalışmada zincir kafeler ve büyük oteller içindeki kafeler olmak üzere iki tür kafe ele alınmış ve aralarındaki özellikler karşılaştırılarak kafe tasarımlan ile ilgili bazı sonuçlar çıkartılmıştır. Çalışma kapsamında Hyatt Regency- Saray, Çırağan Kempinski- Gazebo büyük oteller içindeki kafelere; Linzer, Kalamış Marina Divan ve Paul ise zincir kafelere örnek olarak incelenmiştir. Bu çalışmada giriş bölümünden sonra ikinci bölümde kahve tarihi ve kafe tarihçesi, üçüncü bölümde ise kafe tasarım prensipleri ile ilgili bilgiler derlenerek verilmiştir. Dördüncü bölümden başlayarak her bölümde söz konusu kafeler beş ana başlıkta incelenmiştir. Önce kafenin konumu ve kullanım amaçları irdelenmiş sonra mekandaki zemin duvar va tavan özellikleri, teknik donanım, mobilya grupları ve tasarımda kullanılan renkler üzerine saptamalar yapılmıştır. Bu başlıklar altında incelenen kafelerin plan ve kesiteri de çizilerek aralarındaki benzerlikler ve farklılıklar araştırılmıştır. Dokuzuncu bölümde eldeki verilerin genel bir değerlendirilmesi yapılmış, onuncu bölümde popüler bir kafenin sahip olması gereken özellikler belirtilerek çalışmada varılan sonuçlar açıklanmıştır. xıv