PROF. DR. NURETDİN KAYMAKCI

Tectono-stratigraphic evolution of the continental miocene basins in Southwest Anatolia Güneybatı Anadolu’da bulunan karasal miyosen havzalarının tektono-stratigrafik gelişimi

Türkiyenin güneyinde bulunan Toros kuşağı, Neojen yaşlı sedimanter havzalar tarafından örtülmüştür. Güneyde bu kuşak üzerinde genelllikle denizel havzalar yerleşirken, kuzeyde ise dağlar arasına sıkışmış karasal havzalar örtmektedir. Bu çalışmada, Altınapa, Ilgın ve Yalvaç karasal havzalarının stratigrafisi ve yapısal unsurları çalışılmıştır. Herbir havzadaki gölsel depolanma yaklaşık aynı dönemlerde kesintiye uğramış ve bölgesel uyumsuzluk düzlemleri ile ilintilidir. En belirgin uyumsuzluk düzlemi Orta Miyosende oluşmuştur. Bu dönem aynı zamanda, bölgede volkanik aktivitenin olduğu dönemdir. Altınapa ve Ilgın Havzalarından alınan volkanik örneklerden yapılan 40Ar/39Ar yaş tayini 11.8-11.6 Ma vermiştir. Ana havza oluşum fazı gerilmeli bir rejimde, Orta Miyosen?den önce yada esnasında oluşmuştur. Paleostres analizlerinden gelen gerilme yönleri ise çok değişkendir ve bu değişkenlik bölgede kaydedilen sismik aktivitelerdeki gerilme yönlerinde de mevcuttur. Orta Miyosenden bu yana bu havzalarda görülen gerilmeli rejim geçmişi, Kıbrıs dalma batma zonu etkisindeki bölgesel tektonik ile uyumludur. Bu durum, Kıbrıs dalma-batma zonunun orta Anadolu?ya göre geriye doğru hareketinin en azından Orta Miyosenden beri devam ettiğine işaret etmektedir. Bölgedeki gerilmeli rejim geçmişine ek olarak, bu karasal havzalar Güney Anadolu?da yer alan Toros kuşağının Geç Miyosen sonrası diferansiyel yükselmesine kanıtlar barındırmaktadır. Bu havzalar, Orta ve Geç Miyosen döneminde deniz seviyesine çok yakın iken, bugün deniz seviyesinden ~1 km yüksekte bulunmaktadır. Diğer taraftan, çalışma alanının hemen güneyinde bulunan Geç Miyosen yaşlı denizel birimler, bugün deniz seviyesinden ~2 km yüksekte iken, bu karasal havzalardan ise ~1 km daha yükseklikte bulunmaktadır. Bu çalışma, Torosların bu günkü yükseklikliğinin, Kıbrıs dalma-batma zonu boyunca etkili olan dalan plaka kenar prosesleri ile ilişkili manto proseslerinin neden olduğu geç Neojen dönemine ait gerilmeli rejimin ve düşey diferansiyel yükselmenin etkisinde oluştuğunu göstermiştir.