PROF. DR. NİZAMETTİN ÇİFTÇİ

Toprağa karıştırılan farklı irilik ve oranlardaki pomzanın çim bitkisinin sulanmasına etkisi

Çoğu peyzaj alanlarının sulanması için gerekli olan su, şehir şebekelerinden karşılanmaktadır. Kentsel alanlarda yapay olarak oluşturulan çim alanların en önemli girdisi su ve sulama giderleridir. Bu çalışmada çim yetiştirme toprağına belirli çap ve hacimsel oranda pomza (sünger taşı) karıştırılarak, karışımların toprağın faydalı su kapasitesine, sulama aralığına, sulama sayısına ve çim bitkisinin su tüketimine etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla ısı ve nem kontrollü sera ortamında; 1 mm, 2 mm ve 4 mm çaplı pomzalardan, toprağa % 20 ve % 40 hacim oranlarında karıştırılmış ve Konya bölgesinde çim alanların tesisinde kullanılan çim tohumu karışımı, saksılarda yetiştirilmiştir. Bitki su tüketimi takibi gravimetrik yöntemle toprak nemi ölçülerek yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre 2 mm çapındaki pomzanın % 40’lık karışımında tarla kapasitesinde en yüksek artış (% 6.93), solma noktasında en fazla düşüş (% 28.04) meydana gelmiştir. Bu karışımda faydalı su kapasitesi (FSK) değeri, pomza karışımsız toprağa göre % 41 gibi büyük bir oranda artmıştır. Bunun sonucunda sulama aralığı artmış, sulama sayısında % 50’ye varan azalışlar meydana gelmiştir. Bitki su tüketimleri de pomza karışımı olan konularda ciddi oranlarda azalmıştır. En büyük azalma; 2 mm pomzanın % 40 karışımında % 27 olarak gerçekleşmiştir. Sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde, 2 mm ve 4 mm çaplı pomzanın % 40’lık hacimsel karışımları; faydalı su kapasitelerini arttırmış, bitki su tüketimini azaltmış, sulama aralığını uzatarak sulama sayısında önemli azalmalar meydana getirmiştir. Bu nedenle çim alanların tesisinde, bitki kök bölgesi toprağı oluşturulurken, 2 mm ya da 4 mm çaplı pomzanın % 40 hacimsel oranda toprağa ilave edilmesinin faydalı olduğu sonucuna varılmıştır.

Konya-Çumra bölgesi sulama kooperatiflerinin sulama yönetimi ve uygulama sorunları

Sulama kooperatifleri, sulu tarıma geçişte önemli bir etkiye sahiptir. Konya ili Türkiye’ de kurulmuş olan sulama kooperatiflerinin en yoğun olduğu yerlerden birisidir. Bu çalışmada Konya ilindeki sulama kooperatiflerinin genel durumu açıklanmış ve ilde sulu tarımın yoğun yapıldığı Çumra ilçesindeki sulama kooperatiflerinin il düzeyindeki sayısı, dağılımı ve sorunları belirlenerek öneriler yapılmıştır. İldeki toplam kooperatif sayısı 288 adettir. Bu rakam Türkiye’ de kurulmuş olan toplam sulama kooperatifleri sayısının (2386) % 12′ sine tekabül etmektedir. İldeki kooperatif hizmetlerinden yararlanan çiftçi sayısı 29350 adettir. Her çiftçi ailesi ortalama 5 birey olarak düşünüldüğünde ilde ortalama 150.000 nüfus sulama kooperatifi ile ilişkili olmaktadır. İldeki üye sayısı Türkiye’ de kurulmuş olan toplam sulama kooperatifleri üye sayısının (280.043) %10,5 `dir. Aynı şekilde sulamaya açılan alan ise 67.772 ha’ dır. Bu alan, ildeki sulamaya açılan alanların yaklaşık % 20′ sidir.28 8 kooperatif içerisinde en fazla yeraltı suyu (YAS) olduğu toplam 274 adet( %95,14) kooperatif vardır. Sulama kooperatiflerinin sulama oranı en az % 70 olup, en fazla , %100 `dür. Çumra da 27 adet faal durumda sulama kooperatif bulunmaktadır. Çumra bölgesinde sulama kooperatiflerinin tamamına yakını yeraltı suyunu kullanmaktadır. Türkiye’de sulu tarımın uygulanmasında yaygınlaştırılmasında uzun yıllardır büyük bir hizmet veren sulama kooperatiflerinin yasal ve teknik birçok sorunları olmakla birlikte sulamada ve çiftçiye hizmette önemli bir katkı sağlamıştır ve sağlamaktadır. Bölgede su kaynakları yetersiz ve sulama uygulamalarında ciddi sorunlar görülmektedir. Bu sorunlar yönetim, teknik ve yasal sorunlar olarak ortaya çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler: Sulama, sulama kooperatifi, sulama oranı, yağmurlama sulama.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde tarımsal sulama ve su yönetimi sorunları

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti su sıkıntısı çeken ülkelerden birisidir. Bunun temel nedeni ada ikliminin kurak ve yarı kurak olmasıdır. Kıbrıs’ta kışlar ılık ve yağışlı, yazlar ise sıcak ve kurak geçmektedir.Yıllık yağış 457.3 mm’dir . Kıbrıs yarı kurak iklime sahip ve düzenli yağış alamamaktadır. Tarımda su önemli bir faktör olup, su kaynaklarının esası yağışa dayanır. Temel su kaynaklarını yer altı su kaynakları oluşturmakta ve kaynaklarda son 25 yılda ciddi bir düşüş görülmektedir. Zaman zaman deniz suyu yer altı su aküferlerine geçiş yapmakta bu da su kalitesinde sorun oluşturmaktadır. K.K.T.C.’de yıllık su potansiyeli 107 milyon m3 olup kullanılabilir su potansiyeli 97 milyon m3/yıl’dır. Bu miktarın 80 milyon m3’ünü yeraltı suyu ve pınarlar, 17 milyon m3’ünü ise yüzey su kaynakları oluşturmaktadır KKTC’de günlük yaşamda tarım önemli bir yer tutmaktadır. Ülke nüfusunun yaklaşık % 40.4’ü tarımsal bölgede yerleşmiş olup çalışan nüfusun %14.50’si tarım sektöründe istihdam edilmiştir. Yıllık ihracatın %41’lik kısmını tarım ürünlerinin oluşturması ülkedeki tarım potansiyelini ve önemini ortaya koymaktadır. Aynı şekilde KKTC’nin 329.890 hektarlık toplam alanının 187.168 hektarlık kısmını tarım arazileri oluşturmaktadır. KKTC’nin iklim şartları, su kaynakları varlığı, tarımsal arazi varlığı ve sulu tarım potansiyeli dikkate alındığında, bölgedeki toprak su kaynaklarının doğru bir planlama ve akılcı bir uygulamayı esas kılmaktadır.

Laboratuvar koşullarında oluşturulan farklı tuzluluk ve derinlikteki taban suyundan kapillar tuz taşınımı

Bu çalışma, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü labaratuarında 3 farklı derinlikte, 4 farklı tuz konsantrasyonunda oluşturulan taban sularından toprak profilinde aşağıdan yukarı doğru kapillar tuz taşınımının tespiti amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla; 1, 1,5 ve 2 m derinlikte, EC=500 micromhos/cm, EC=1000 micromhos/cm, EC=2000 micromhos/cm ve EC=4000 micromhos/cm tuz konsatrasyonuna sahip yapay taban suları oluşturulmuştur. Taban sularından 8 ay sonra meydana gelen kapillar tuz taşınımı araştırılmıştır. Araştırma süresi sonunda, 3 farklı taban suyu seviyesinin oluşturulduğu kolonlarda aşağıdan yukarı doğru 1 m olanlarda 0-30, 30-60 ve 60-90 cm derinliklerden; 1,5 m olanlarda 0-30, 30-60, 60-90 ve 120-150 cm derinliklerden; 2 m olanlarda ise 0-30, 30-60, 60-90,120-150 ve 170-200 cm derinliklerden toprak örnekleri alınarak; EC, pH, anyon ve katyon analizleri yapılmıştır. Deneme öncesi toprağın saturasyon ekstratındaki EC değeri 458 micromhos/cm iken, deneme sonunda toprak saturasyon ekstraktları; 1 m’lik taban suyunda 566-5625 micromhos/cm arasında değişirken artış % 24 -1128 arasında olmuş, 1,5 m’lik taban suyu seviyesinde EC değerleri 602-4900 micromhos/cm arasında değişirken artış % 31-970 arasında ve 2 m’lik taban suyunda EC değerleri 722 -3000 micromhos/cm arasında değişirken artış % 58-555 arasında meydana gelmiştir. Topraklarda değişebilir sodyum oranları %15 den az çıkmış olup sodyumluluk tehlikesi meydana gelmemiştir. Sonuç olarak; Dört farklı tuz konsantrasyonuna sahip taban suyu uygulamalarında en fazla kapillar tuz birikimi (% 444?1128) 60-90 cm katmanlarında meydana gelmiştir. Anahtar Kelimeler: Kapillarite, tuzlu toprak, sulama suyu kalitesi, tuz taşınımı

Konya-Kadınhanı-Kolukısa Kasabası Sulama Kooperatifi çiftçilerinin sulama işletmeciliği sorunları ve çözüm önerileri

Bu çalışmada, Konya -Kadınhanı ilçesi Kolukısa Kasabası Sulama Kooperatifi sulama alanındaki toprakların sulama açısından özellikleri incelenmiş, çiftçilerin sulama uygulama şekilleri belirlenmiş ve anketlerle işletmecilik sorunları belirlenerek çözüm önerileri sunulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre, araştırma bölgesi toprakları kumlu-tınlı, kumlu-killi-tınlı ve killi-tınlı özellikte çıkmış olup tuzluluk sorunu görülmemiştir. Bölgede kullanılan yeraltı sulama suları T3A1 sınıfında bulunmuştur. Sulamada dikkatli kullanılması gerekmektedir. Bölgeye hizmet veren Sulanma kooperatifine üye çiftçilerle yapılan yüz yüze anket çalışmasında çiftçilerin % 75’i İlköğretim, %25’i lise mezunudur. Çiftçilerin % 88′ nin aile nüfus sayıları 8’in altındadır. Çiftçilerin % 96’sı sulama suyu ücretlerini pahalı bulmuş, %54’ü sulama ücretlerinin sulama saati şeklinde tespitini önermiştir. Çiftçilerden %84’ü sulama metodu olarak yağmurlama, %16’sı da damla sulama metodunu uyguladıklarını ifade etmişlerdir. Çiftçilerin %17’si sulama zamanını topraktaki neme bakarak, %83’ü tahmini olarak, suladıklarını belirtmişlerdir. Ankete katılan çiftçilerin % 40’ı kooperatif yönetiminin başarılı olmadığını ifade etmiştir. Sonuç olarak araştırma bölgesinde sulama hizmetlerinde teknik, mali ve yönetimsel sorunların bulunduğu ve bunların çözüme kavuşturulması gerektiği sonucuna varılmıştır. Anahtar kelimeler: Sulama, sulama suyu ücreti, sulama kooperatifi