PROF. DR. NEZHUN GÖREN

Tanacetum zahlbruckneri (Náb.) Grierson bitkisi üzerinde yağ asitleri tayini ve biyoaktivite çalışmaları

Van civarından toplanan Tanacetum zahlbruckneri (Asteraceae) bitkisinin kök, gövde ve çiçek kısımları ayrılarak her birinin hekzan, etil asetat, metanol ekstreleri hazırlanmıştır. Bitkinin çiçek, gövde, kök hekzan ekstrelerinin yağ asitleri kromatografik ve spektral yöntemlerle tayin edilmiş, ayrıca bu ekstrelerin antimikrobiyal, sitotoksik ve insektisit aktiviteleri incelenmiştir. T. zahlbruckneri çiçek hekzan ekstresinden toplam yağ asidi miktarının %33.78’i ?-linolenik asit olmak üzere 9 farklı yağ asidi elde edilmiştir. Bunların toplam yağ asitleri fraksiyonuna oranı %87.29 olarak belirlenmiştir. Kök hekzan ekstresinden 10 farklı yağ asidi elde edilmiştir. Bu yağ asitlerinin miktarı toplam yağ asitleri fraksiyonunun %69.94’ünü oluşturmaktadır. Gövde hekzan ekstresinde ise yine 9 farklı yağ asidi bulunmuştur. Bunlar toplam yağ asitleri fraksiyonunun %73.72’sini oluşturmaktadır. Kök ve gövde hekzan ekstrelerinde miktarı en yüksek yağ asidi palmitik (16:0) asittir ve sırayla yüzdeleri %26.12 ve %21.28’dir. İnsektisit aktivitelerde yapılan tek doz tarama testleri sonucunda Sitophilus granarius üzerinde en yüksek aktiviteyi %82,99 ile kök-hekzan ekstresi göstermiştir. İki farklı (mikrodilüsyon ve agar difüzyon) yöntemle yapılan antimikrobiyal aktivite testlerinde çiçek hekzan ekstresi Candida türlerine (C. parapsilosis ve C. albicans) karşı en yüksek aktiviteyi göstermiştir. Sitotoksik aktivitede sağlıklı 3T3 hücreleri ve K-562 kanser hücrelerine karşı her üç ekstrenin de yüksek ve düşük konsantrasyonlardaki denemelerde anlamlı bir etki göstermediği kaydedilmiştir.

Tanacetum kotschyi (Boiss.) bitkisi üzerinde fitokimyasal araştırmalar ve biyoaktivite çalışmaları

Tanacetum türlerinden biri olan Tanacatum kotschyi (Boiss.) ülkemizde Güney Doğu Anadolu Bölgesi başta olmak üzere birçok yerde doğal olarak yetişmektedir. Bu çalışmada Van ilinin Güzeldere Geçit’ inden toplanan Tanacetum kotschyi bitkisi üzerinde fitokimyasal ve biyolojik aktivite çalışmaları yapılmıştır. Bitkinin gövde etil asetat ekstresi ile çalışılmış ve sekonder metabolitler kolon kromatografisi (CC), ince tabaka kromatografisi (TLC), yüksek basınçlı sıvı kromatografisi (HPLC), orta basınçlı sıvı kromatografisi (MPLC) ve yüksek performanslı ince tabaka kromatografisi (HPTLC) gibi kromatografik yöntemler kullanılarak izole edilip saflaştırılmıştır. İzole edilen bileşiklerin kimyasal yapıları ise; 1H NMR ,COSY, 13C NMR, APT, HMBC, HMQC, UV/VIS ve IR gibi spektral yöntemlerle belirlenmiştir. İzolasyon sonucu bir seskiterpen lakton; achillin, iki flavonoid; salvigenin (6-metoksiapigenin 4′-7 dimetileter), 6,7,3′,4′-tetrametoksi luteolin (6,7,3′,4′-tetrametoksi apigenin), bir steroid, ß-sitosterol ve bir de fenolik yapıya sahip bileşiklerden 7-hidroksi 6-metoksi kumarin elde edilmiştir. Ekstrelerin ve izole edilen bileşiklerin yapıları aydınlatıldıktan sonra antioksidan ve antimikrobiyal aktivite testleri yapılmıştır.

Tanacetum abrotanifolium (L.) Druce bitkisi üzerinde fitokimyasal araştırmalar ve biyoaktivite çalışmaları

Bu çalışmada Compositae familyasına ait Tanacetum türlerinden biri olan ve Van Beşparmaktan toplanan Tanacetum abrotanifolium (L.) Druce bitkisinin çiçek etilasetat ekstresinin kimyasal kompozisyonu ve biyolojik aktivitesi incelenmiştir. Bitkinin ekstrelerinin insektisidal aktivite ve İ.T.K sonuçlarına bakılarak çiçek etilasetat ekstresi (E.A) ile çalışılmaya karar verilmiştir. Bitkideki fitokimyasalların saflaştırılmasında kolon kromatografisi (CC), ince tabaka kromatografisi (TLC), ve yüksek performanslı ince tabaka kromatografisi (HPTLC) gibi kromatografik yöntemler kullanılmıştır. İzole edilen bileşiklerin kimyasal yapıları ise; 1H NMR, COSY, 13C NMR, APT, HSQC, çift rezonans, UV/VIS ve IR gibi spektral yöntemlerle belirlenmiştir. İzolasyon sonucu üç seskiterpen lakton; parthenolide, 1ß,4?,6?-trihydroxyeu-desm-11-en-8?,12-olide ve costunolide elde edilmiştir. Ayrıca bitkinin çeşitli ekstrelerinin antimikrobiyal aktivite testleri de yapılmıştır.