PROF. DR. M.İLHAN BAŞGÖZ

Bingöl efsaneleri Legends of Bingöl

Yapılmış bu çalışmada Bingöl yöresi efsaneleri ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda, Bingöl yöresinin sözlü halk kültürü içindeki efsaneler konusunda, zengin bir içeriğe ve etno-folklorik özelliklere sahip olduğu görülmektedir. Çalışmanın inceleme kısmına bakıldığında, efsanelerin bölgesel farklılıkları ve bu farklılıkların coğrafyada dağılımı, derlemelerde karşılaşılan güçlükler ve derlenilen efsane metinleriyle Türkiye’de yapılan bazı önemli efsane çalışmalarının Bingöl Efsaneleri ile benzerlikleri ve farklılıkları belirtmeye çalışıldı. Derlenen efsaneler, anlatıcılarla yüz yüze görüşülerek yapıldı. Kürtçe( Zazaca) metinler Türkiye Türkçesine çevrildi. Çeviri esnasında asıl metnin muhteva ve etno-kültürel özellikleri mümkün olduğunca korunmaya çalışıldı. Derlenen efsanelere bakıldığında, klasik sınıflandırmada yer alan bütün türlere ait efsanelere rastlanmaktadır; fakat yöreye özgü, dini motifli efsaneler (menkıbeler), olağanüstü kuvvetler ve varlıklar üzerine efsaneler, Hızır İlyas ile ilgili efsaneler veya Alevi geleneğine bağlı efsanelerin ön plana çıktığı görülmektedir. Bunu bölge halkının etnik kökenlerine ve yaşayış tarzlarına bağlayabiliriz. Efsaneler bize, farklı inanışlara sahip olsalar da, bölge halkının birbiriyle ne kadar kaynaşmış, birlikte ortak bir kültür zenginliği ortaya koymuş olduğunu göstermektedir.