PROF. DR. MELİH ERSOY

State, property owners and barter system in conservation field Koruma alanında devlet, mülk sahipleri ve takas sistemi

Siyasal, ekonomik ve toplumsal alanların çelişki ve eşitsizliklerini göz ardı ederek geliştirilen bir koruma anlayışı, tarihi ve doğal değerlerin korunması amacını gerçekleştiremediği gibi, mülkiyet ilişkileri-koruma alanı, toplumsal adalet?koruma alanı ilişkilerinde çelişkilere ve korunması amaçlanan alanda mülk sahipleri-devlet ilişkilerinde ise gerilimlere yol açmaktadır. Korunması gereken alanların kamu mülkiyetine geçmesi seçeneği ve mülk sahiplerinin mülkiyet haklarının kısıtlanmasından doğan sorunları çözme aracı olarak gerekçelendirilen `takas’ sistemi, yasal düzenlemeler ile uygulama pratikleri arasındaki çelişkiler nedeniyle bir yandan disfonksiyonel hale gelmekte, ekonomik ve politik spekülatif baskılara açıklık durumuna tepki olarak rant üretme aracı olarak kullanılabilmekte; diğer yandan ise toplumsal eşitsizliklere duyarlı bir sistem olarak mülk sahiplerinin güçsüzlük durumunu derinleştirmekte ve koruma alanı ? devlet ? mülk sahipleri arasında gerilimler yaratmakta; böylece gerekçelendirilen amacı gerçekleştirememiş olmaktadır. Çalışmanın odak noktasını oluşturan bu tespitler, bir koruma aracı ve koruma amacını gerçekleştirirken ortaya çıkan eşitsizlikleri çözme aracı olarak gerekçelendirilen `takas’ sisteminde, dolayısı ile de koruma alanında politikaların yeniden kurgulanması gerekliliğini doğrulamaktadır.

An inquiry into different urban transformation models in the context of rent and property transfer: The case of Ankara-Mamak district Rant ve mülkiyet transferi bağlamında farklı kentsel dönüşüm modelleri üzerine bir inceleme: Ankara Mamak ilçesi örneği

Her üretim tarzında kentsel alanın dönüşümü sosyal ve ekonomik ilişkiler tarafından belirlenir. Kapitalist birikim koşullarında gecekondu alanlarının dönüşümü önemli bir tartışma konusudur. Bu nedenle gecekondu alanlarının dönüşümü yapı ve aktör ilişkisi içinde rantlar ve bu rantların dağıtımı açısından incelenmelidir. Rantların dağıtımında ise politik çıkar grupları ve sermaye çevreleri dikkatle incelenmelidir. Diğer bir anlatımla bu tez kapitalist üretim ilişkileri içinde gecekondu alanlarının dönüşümü üzerine yoğunlaşmaktadır. 1980 sonrası neo-liberal politikaların yerleştirildiği alanların başında kentsel alan gelmektedir. Gecekondu alanlarında 1980 sonrasında farklı kentsel dönüşüm biçimleri ortaya çıkmıştır. Bu alanların dönüşümünde iki temel yasal düzenleme dönüşümün çerçevesini oluşturmuştur. Bunlar ıslah planlarının düzenlenmesini şart koşan 2981 sayılı imar affı yasası ve kentsel dönüşüm projelerinin hazırlanmasını öngören 5393 sayılı yasanın 73. Maddesidir. Bu tezin temel güdülenmesi bu iki yasaya göre dönüşen alanlarda gecekondu sahiplerinin ne düzeyde farklılaşan imar hakları alacaklarının gösterilmesidir. Kentsel dönüşüm kavramı rant ve mülkiyet kavramları üzerinden tartışıldıktan sonra Ankara Mamak ilçesinde farklı alanlarda yaşanan kentsel dönüşüm modelleri karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve İlker Mahallesinde uygulanmış bir dönüşüm göz önünde bulundurularak gecekondu sahiplerinin kentsel dönüşüm projelerinde imar haklarının değişimi gösterilmiştir.

Socio-spatial practices of the pro-Kurdish municipalities:The case of Diyarbakır Kürt hareketini temsil eden parti belediyelerinin sosyo-mekansal pratikleri: Diyarbakır örneği

Türkiye?de Kürt hareketini temsil eden partileri ilk kez 1999 yerel seçimlerinde belediyelere seçilmiştir. Türkiye?de ilk defa Kürt hareketini temsil eden yasal bir parti, Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı kentlerde yerel iktidarı kontrol eden bir devlet kurumunu ele geçirmiş bulunmaktaydı. Kürt hareketini temsil eden partilerin 1999 yılından beri Diyarbakır?da belediyeleri yönetiyor olması kent mekânın üretiminde çok büyük etkiler yaratmıştır. Bu tez en temelde, Kürt hareketini temsil eden parti belediyelerinin (Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve onun dört ilçe belediyesi Sur, Yenişehir, Bağlar ve Kayapınar) 1999 yılından bu yana sosyo-mekânsal pratikleri üzerinde odaklanmaktadır. Tezin temel amacı belediyelerin mekânın üretimindeki rollerini açığa çıkartmaktır. Bu tezin ana argümanı; çalışılan bütün ilçe belediyeleri Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinin sınırları içinde olmasına, Kürt hareketini temsil eden partilerin üyeleri olan belediye başkanları tarafından yönetilmesine ve partinin yerel yönetimler politikalarına uygun olarak hareket etmeleri beklenmesine rağmen, eşitsiz gelişmenin yol açtığı yerel farklılıklardan dolayı bu belediyelerin mekânsal pratikleri farklılaşmaktadır. Dolayısıyla, bu tez, ilçe belediyelerinin mekânsal pratiklerindeki farklılıkları nedenleri ile birlikte bulmaya çalışacaktır. Ayrıca, hangi politikalar üzerinde daha çok yoğunlaştıkları ve parti politikalarıyla ne kadar uyumlu oldukları ortaya çıkarılacaktır.

Reading urban transformation through the case of Mamak, Ankara Kentsel dönüşümü Mamak, Ankara örneğinde yorumlamak

Bu çalışmanın amacı Ankara Metropolitan alanında yer alan Mamak ilçesinde, benzer müdahale geçmişine sahip alanlarda ortaya çıkan farklı mekansal gelişme doku ve hızlarını anlamak ve nedenlerini açıklamaktır Çalışmanın temel savı, dönüşüme ilişkin mevcut kuramsal araçların dönüşümün hızlı gerçekleştiği dinamik süreçlerle ilgilendiği, yavaş bir kentsel dönüşüm deneyimleyen Mamak için yeterli olmadığıdır. Geliştirilen yeni kavramsal çerçevenin hedefi, yoğun devlet müdahalesine rağmen yavaş dönüşüm ve dönüşmeme olgularını kentsel dönüşüm anlatımına dahil etmektir. Çalışmada, dönüşmeme olarak algılanan durumun, içkin olarak farklı dönüşme potansiyellerine sahip olduğu varsayılmaktadır. Bu potansiyeller, müdahale ve sosyo-mekansal sabitlerin diyalektiği ile ortaya çıkmakta ve aynı zamanda da ?potansiyel mekanı? oluşturmaktadır. Bu diyalektik, bir ?dönüşümsel güç? ortaya çıkararak kentsel dönüşümü getirmekte ve mekansal gelişme doku ve hızları bu gücün büyüklüğüne göre farklılaşmaktadır. Bu kavramsal çerçeve ile Mamak?ta benzer müdahale geçmişleri olan ya da benzer konumlarda olan altı altbölge irdelenmiştir. Alan çalışması tezde ortaya konan kavramların ileriki çalışmalarda da uygulanabilir şekilde geliştirilmesine katkıda bulunmuş, bunun yansıra altbölgelerin dönüşüm güçlerine göre değerlendirildiği yeni bir sınıflama geliştirmiştir. Gücü düşük dönüşüm alanlarında planlanmamış ve beklenmedik şekilde ortaya çıkan fiziksel ve sosyal dokular, çalışma kapsamında yerel bağlantılarına referansla yapılı çevreleri daha yaşanır kılma yönünde fırsat ve siyasa girdileri olarak değerlendirilmiştir.

The question of urban integration and forced migration from East and Southeast Anatolian regions after 1980: The case of Mersin Kentsel bütünleşme sorunu ve 1980 sonrası Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşanan zorunlu göç: Mersin örneği

oz KENTSEL BÜTÜNLEŞME SORUNU VE 1980 SONRASI DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGELERİNDE YAŞANAN ZORUNLU GÖÇ: MERSİN ÖRNEĞİ Meçin, Mansur Yüksek Lisans, Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Melih Ersoy Mayıs 2004, 218 Sayfa Bu çalışmada amaç, 1980’den sonra Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinden Mersin’e etno-politik nedenlerle zorunlu olarak göç eden ailelerin kentsel bütünleşme düzeylerini ve bu düzeylerde farklılaşmaya neden olan değişkenleri bulmak ve buna göre politik bir plan önerisi sunmaktır. Demografik, sosyoekonomik, sosyo-mekansal, dayanışma (politik, sosyal, örgütsel, ekonomik) ve suç değişkenlerinin zorunlu göçmenlerin kentsel bütünleşme düzeylerinde bir farklılaşma sağlayıp sağlamadıkları değerlendirilmiştir. Bu amaçla Mersin’e etno-politik nedenlerle zorunlu göç eden 175 hane halkı reisiyle görüşülmüştür. Sonuç olarak Mersin’deki zorunlu göçmenlerin kentsel bütünleşme düzeylerinin köydeki sosyoekonomik statüleri ve suç (bu suçların büyük bir oranı siyasi suçlardır) işleme durumlarına göre farklılaştığı ortaya çıkmıştır. Yapılan politik plan önerisi bu iki değişken etrafında şekillendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kentsel Bütünleşme, Zorunlu Göç. iv

Impacts of provision of urban services and facilities on the political attitudes of the squatter dwellers Kentsel hizmetler ile kolaylıkların sunumunun gecekonduların siyasal tavırları üzerindeki etkileri

öz KENTSEL HİZMETLER İLE KOLAYLIKLARIN SUNUMUNUN GECEKONDULULARIN SİYASAL TAVIRLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Şahin, Yusuf Yüksek Lisans, Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Melih Ersoy Ortak Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Korel Göymen Ocak 1998, 205 sayfa Bu tez, kentsel hizmetler ile kolaylıkların sunumunun gecekonduluların siyasal tavırları üzerine olan etkilerini araştırmaktadır. ilk olarak,

Impacts of planning decisions in an earthquake vulnerable city: The case of Adapazari Bir deprem kentinde verilen plan kararlarının şehir üzerine etkileri: Adapazarı örneği

1999 depremlerinde ya?anan hasar ve kayıplar üzerinde daha çok durulurken, sosyal ve idari nedenler ve özellikle de doğal afet öncesindeki yanlı? planlama uygulamalarının sonuçları üzerine çok az ara?tırma yapılmı?tır. Adapazarı vakasını inceleyerek, yerel kurumların planlama kararları ve bu kararların uygulanma biçimlerinin pek çok ki?inin hayatına mal olan olumsuz sonuçlara ne ölçüde yol açtığını belirlemek için, burada, birbirini izleyen üç plan yapım ve uygulama dönemi ciddi biçimde ara?tırılmı?tır. ?nceleme, farklı kurumlarca düzenlenen, plan kararları ve felaketin sonuçları hakkındaki veri kaynaklarının birle?tirilmesini gerektirmi?tir.1957-70, 1970-85 ve 1985-99 plan dönemleri, kararlarının ara?tırılması ve bu kararların mekansal bağlamda ya?anan kayıp ve hasar ile kar?ıla?tırılması, yeterli nedensellik kanıtı sağlamaktadır. Artan yoğunluk ve kat yükseltme kararlarının, Merkezi ?? Alanlarında ticari kullanımlara dönü?menin, müstakil binaların dönü?ümünün, açık alanların kaldırılmasının, can ve fiziksel kayıpların dramatik panoramasına katkıda paya sahip olduğunu tespit etmek mümkündür. Bulgular, Adapazarı?nın 27 mahallesindeki binalarda artan kat sayısı ile can kaybı arasında güçlü ili?kiler göstermektedir. En büyük hasarların, kapsamlı plan yapımına dair tüm yetkilerin yerel makamlara devredilerek merkezi otoritenin kontrol yetkilerinin kaldırıldığı 1985 plan kararları nedeniyle meydana geldiği de özellikle açıktır. Yerel menfaatlerin, ?kamu çıkarı? kriterine ili?kin kontrolü önleyerek plan hazırlaması kısıtlanmadığı için, Türkiye?deki diğer pek çok ?ehrin de yakın gelecekte benzer kaderi payla?ması olasıdır. Keywords: 17 Ağustos 1999 Depremi, Plan Kararları, Yerel Yönetim, Plan Yönetimi, Plan Tadilatı

The critical analaysis of alternative local government experiences in Turkey: The case of Hozat Municipality Türkiye’deki alternatif yerel yönetim deneyimlerinin eleştirel analizi: Hozat Belediyesi örneği

Marksist kuramsal anlayışlar temelinde analiz edildiğinde yerel yönetimler, sermaye birikiminin eşitsiz gelişimine bağlı olarak belirli bir mekânsal ölçekte tanımlanan yönetsel, politik, sosyal ve ekonomik ilişkiler bütünü olarak değerlendirebilir. Bu tanım, yerel yönetimleri basit bir örgütsel-yönetsel sorun kapsamından çıkararak toplumsal ve siyasal bir bağlama oturtmaktadır. Buradan yola çıkarak ülkemizdeki sosyalist geleneklerin, yerel yönetimlere ilişkin deneyim ve stratejileri incelendiğinde, belirli sınırlı örnekler dışında ciddi bir tecrübenin olmadığı görülecektir. Bu çalışmada günümüzde neoliberal piyasacılık ve İslamcı muhafazakârlık eksenine sıkıştırılan belediyecilik anlayışından farklı olarak sosyalist belediyeciliğin olanakları tartışılacaktır. Bu çerçevede çalışma alanı olan Hozat Belediyesi’nde hayata geçirilmeye çalışılan ?sosyalist belediyecilik? iddiası, belediye yönetiminin söylem ve uygulama ilişkisine bağlı olarak, alanda gerçekleştirilen gözlem ve mülakatlara incelenecektir.