PROF. DR. MEHMET KARA

Patates tarımında farklı sulama yöntemlerinin su kullanımı, verim ve enerji tüketimi yönünden karşılaştırılması

Yapılan bu çalışmada, Konya Ovası’ nda, yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemlerinin, patatesin verim ve kalite özellikleri ile su ve enerji kullanımına etkileri araştırılmıştır. Ayrıca, damla sulama yönteminde iki farklı lateral aralığı (70 cm ve 140 cm) ve iki farklı ıslatılan alan yüzdesinin (% 100 ve % 75) patatesin verim ve verim unsurları üzerine etkileri de incelenmiştir. Araştırma, 2008 ve 2009 yıllarında, Konya Şeker A.Ş’ nin Alakova’ daki deneme arazisinde yürütülmüştür. Bölge koşullarında, her iki deneme yılının ortalaması dikkate alındığında, patates bitkisinin yetiştirme dönemleri içinde gerçekleşen mevsimlik bitki su tüketimi ortalama 670.23 mm ile yağmurlama sulama yönteminde en yüksek olmuştur. Bu değer karık sulama yönteminde 618.30 mm, damla sulama yönteminde ise 572.17 mm olarak bulunmuştur. Mevsimlik bitki su tüketimi damla sulama yöntemine kıyasla, yağmurlama ve karık sulama yöntemlerinde sırasıyla % 17.1 ve % 8.1 daha fazla gerçekleşmiştir. Yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemleri arasında, toplam yumru verimi, bitki başına yumru sayısı, yumru çapı, yumru boyu, yumru kuru madde oranı, yumru nişasta oranı ve yumru protein oranı açısından istatistiki olarak % 1 ve % 5 önem seviyesinde bir fark bulunmazken, tek yumru ağırlığı ve pazarlanabilir yumru veriminde % 5 seviyesinde fark bulunmuştur. Pazarlanabilir yumru verimi, damla sulama yönteminde yağmurlama yöntemine göre % 11.5, karık yöntemine göre % 5 daha fazladır. Sulama suyu ve su kullanım etkinliği her iki deneme yılında da en yüksek damla yönteminde, en düşük yağmurlama yönteminde elde edilmiş olup, bu değerler damla yönteminde sırasıyla ortalama 8.32 kg/m3 ve 7.51 kg/m3, yağmurlama yönteminde ise sırasıyla ortalama 6.09 kg/m3 ve 5.76 kg/m3 olarak hesaplanmıştır. Birim alana enerji tüketimi damla yöntemine kıyasla, yağmurlama yönteminde % 22.8 daha fazla olmuştur. Yağmurlama ve damla sulama yöntemleri ile birim alanın sulanması için, yerüstü su kaynaklarına göre yer altı su kaynakları ile sulamada doğrudan enerji tüketimi % 30 daha fazladır. Damla sulama yönteminde, farklı lateral aralığı ve ıslatılan alan yüzdesinin uygulandığı deneme konularında mevsimlik bitki su tüketimi konulara bağlı olarak 454.38 (lateral aralığı 140 cm, ıslatılan alan yüzdesi % 75) ile 572.17 (lateral aralığı 70 cm, ıslatılan alan yüzdesi % 100) mm arasında değişmiştir. Farklı lateral aralığı uygulaması daha çok yumru verimi, tek yumru ağırlığı, bitki başına yumru sayısı, yumru çapı, yumru boyu, pazarlanabilir yumru verimi gibi patatesin fiziksel kalite unsurları üzerine etkili olurken, ıslatılan alan yüzdesi uygulaması ise yumru nişasta ve protein oranı gibi kimyasal kalite parametreleri üzerinde istatistiki açıdan etkili olmuştur. Damla sulamada farklı lateral aralığı ve ıslatılan alan yüzdelerinin uygulandığı deneme konularında, sulama suyu kullanım etkinliği 8.32 – 4.90 kg/m3, su kullanım etkinliği 7.51- 5.44 kg/m3 arasında değişmiştir. Anahtar Kelimeler: Islatılan alan yüzdesi, Lateral aralığı, Konya Ovası, Patates, Sulama yöntemi.

Selçuk Üniversitesi Sarıcalar Araştırma ve Uygulama Çiftliği’ne uygun yağmurlama sisteminin projelenmesi

Bu araştırma projesi ile, Selçuk Üniversitesi Sarıcalar Uygulama ve Araştırma Çiftliğine ait 50 l/sn debiye sahip 1 adet derin kuyudan, çiftlik arazisinin bir kısmının yağmurlama sulama sistemi ile sulanabilir şekilde projelendirilmesi yapılmıştır. Araştırma ve hesaplamalar sonucunda sistemin yarı sabit olarak projelendirilmesi kararlaştırılmış; sistem tertip aralıkları 18 x 18 metre olarak planlanmış, maksimum lateral uzunlukları 300 metre olarak öngörülmüştür. Ayrıca sisteme Üniversitenin daha sonra açmayı planladığı kuyularında bağlanarak, hat uzatmalarla daha fazla tarım alanının sulanması imkanı da dikkate alınmış ve hat uzatmalarına imkan sağlayan hat kesme vanaları ve körtapayla kapatılan uzatmalar yapılmıştır. Sistem tertibinde 200/175 mm çaplı, 10 atmosfer basınca dayanıklı 2266 metre PVC boru, 13 adet 150 mm çaplı su almacı, 8 adet 200 mm hat kesme vanası, 1 adet pompa ünitesi tesisi öngörülmüş ve ayrıca bu yapılan imalatları koruyacak 21 adet rogar ve 1 adet pompa koruma odası yapılması planlanmıştır. Anahtar Kelime : Yağmurlama sulama, Almaç

Diyarbakır Devegeçidi sulama şebekesinde sulama sorunları

Bu araştırmanın amacı; Diyarbakır Devegeçidi Barajı’ndan sulanan 5800 hektarlık sulama alanına sahip olan ve kanaletlerle su dağıtımının yapıldığı, proje tarihine göre bitki deseni önemli ölçüde değişen Devegeçidi Sulama Şebekesi’nde mevcut olan sulama sorunlarını tespit etmek ve bu sorunlara yönelik çözüm araştırmaktır. Araştırmada Devlet Su İşleri (DSİ) etüd ve proje raporlarından, çiftçilerle yapılan anketlerden ve proje sahasında yerinde yapılan incelemelerden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda Diyarbakır Devegeçidi Sulaması’nda; yönetim, işletme ve bakım, iş organizasyonu, eğitim ve yayım, kurumsal, ekonomik sorunlar tesbit edilmiştir. Bu sorunların en önemlileri olarak su iletim elemanlarındaki tahribat ve bununla ilgili bakım- onarım hizmetlerini sahiplenecek bir kuruluşun olmayışı, çiftçilerin sulama yöntemleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmamaları, su dağıtımındaki dengesizlik, su kayıplarının yüksek olması gibi konular belirtilebilir. Bu sorunların giderilmesine yönelik bazı çözüm yolları önerilmiştir.