PROF. DR. MEHMET BABAOĞLU

Demir uygulamasının yabani ve kültür buğdaylarının demir, çinko ve bakır içeriklerine etkisinin belirlenmesi

Buğday genotiplerinde demir (Fe) uygulamalarının bitkinin sürme hızı ve gücü ile fide, gövde ve tohumlarında bulunan Fe, Zn ve Cu konsantrasyonları üzerine etkisini araştırmak amacıyla yapılmış bu çalışmada materyal olarak 11 adet yabani buğday genotipi ve 2 adet makarnalık 2 adet ekmeklik buğday çeşidi kullanılmıştır. Denemede genotiplere üç Fe (0, 5, 25 mg kg-1) dozu uygulanmış, çalışma tesadüf bloklarında faktöriyel deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuş ve sera koşullarında yürütülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre, fidede Zn, Cu, tohumda Fe ve Zn konsantrasyonlarının TUR 00687 T. monococcum var. boeticum genotipinde en yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu genotipten sonra üstün özellik gösteren genotip TUR 03354 Ae. speltoides ligustica’dır. Yabani buğday genotip fidelerinin Fe noksan şartlarda kültür çeşitlerine göre topraktan daha iyi Fe alabildikleri tespit edilmiştir. Fe dozu arttıkça fide Fe ve Cu konsantrasyonları; tohum Fe, Cu konsantrasyonları; gövde Cu konsantrasyonları doğru orantılı olarak artmıştır. En yüksek tohum Cu konsantrasyonu, TUR 03354 Ae. speltoides ligustica genotipinde görülmüştür. En yüksek gövde Zn konsantrasyonu TUR 03560 T. dicoccum genotipinde tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Demir alımı, yabani buğday genotipleri, kültür buğdayı çeşitleri, demir (Fe), çinko Zn), bakır (Cu)

Türkiye’deki tescilli nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin ve bazı nohut genotiplerinin demir uygulamalarına gösterdikleri tepkilerin ve genetik akrabalık derecelerinin belirlenmesi

Bu çalışma Türkiye’deki tescilli nohut (Cicer arietinum L..) çeşitlerinin ve bazı nohut genotiplerinin demir uygulamalarına gösterdikleri tepkilerin ve genetik akrabalık derecelerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada 20 tescilli çeşit, 6 hat ve 3 köy populasyonu materyal olarak kullanılmıştır. Deneme kontrollü sera şartlarında saksılarda tesadüf parsellerinde faktöriyel deneme desenine göre 4 tekerrürlü kurulmuştur. Denemede demir noksan toprak kontrol olarak kullanılırken, uygulama grubu topraklara 10 mg Fe kg-1 olacak şekilde sequestrin formunda demir uygulaması yapılmıştır. Bitki boyu, ana dal sayısı, kuru ağırlık, bakla sayısı, dolu ve boş bakla sayısı, bitkide tane sayısı ve ağırlığı, 100 tane ağırlığı üzerine Fe uygulamasının etkisi istatistiki anlamda önemli olmamış ancak, genotipik farklılık gözlenmiştir. Elementel analizlerin sonuçlarına göre Fe uygulamasının genotiplerin aktif demir (Fe+2) içeriklerini artırdığı belirlenmiştir. Bitkilerin yaprak, gövde ve tohum kısımlarında toplam Fe (Fe+2 + Fe+3) içerikleri de demir uygulaması ile artış göstermiştir. Bitki kısımlarının Zn ve Cu içeriklerinin Fe uygulamasıyla arttığı, Mn içeriklerinin ise belirgin şekilde azaldığı tespit edilmiştir. Fe uygulamasının genotiplerin klorofil içeriklerinde artışa neden olduğu belirlenmiştir. ISSR ve SSR moleküler markörleri ile yapılan genetik akrabalığı belirleme çalışmalarının sonuçlarına göre kullanılan nohut genotiplerinin yüksek oranda benzerlik gösterdikleri ve genetik tabanın dar olduğu görülmüştür.

Puccinellia distans (çorak çimi)’ın in vitro doku kültürü ve bora (B) tepkisinin araştırılması

Bu tez çalışması 2007 yılında 3 farklı alandan toplanan (Konya Keçeli Kanalizasyon Kanalı etrafından, Eskişehir Kırka Bor (B) işletmesi maden alanı ve yine aynı alandaki yıkama göleti) Çorak çimi (Puccinellia distans (Jacq.) Parl) tohumlarınnın in vitro fidelerinin, bor alma ve biriktirme durumlarının ICP-AES (Inductively coupled plasma-Atomic emission spectrometry) ile tespiti ve in vitro doku kültürü yöntemleri ile çoğaltılması araştırılması amacıyla yürütülmüştür. Bor denemeleri için tohumlar, % 0.7 agar, % 3 sakkaroz ve sırasıyla; 0, 50, 250, 500 ve 1000 mg l-1 B içeren MS temel besin ortamında kültüre alınmıştır. Bor alımının tespiti için 120 günlük ICP-AES ile analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre; B konsantrasyonu arttıkça bitkide biriken B miktarının arttığı, bu artışın her üç farklı alandan toplanan tohumlardan yetişen fidelerde de meydana geldiği, en düşük B alımının 0 mg l-1 B içeren kültür koşullarında, en yüksek B alımının 1000 mg l-1 B içeren kültür koşullarında meydana geldiği belirlenmiştir. In vitro rejenerasyon çalışmalarında ve meristem kültürü tekniği çalışmalarında çimlenme yetenekleri daha iyi olduğu için Maden alanından toplanan tohumlar kullanılmıştır. Bu çalışmalarda eksplantlar embriyogenik ve organogenik kallus elde etmek için, %3 sakkaroz ve % 0.7 agar ile MS, B5 ve N6 temel besin ortamlarında 2 mg l-1 2,4-D x Kinetin ve BAP’nin farklı konsantrasyonları denenmiştir. Çalışmalar sonucunda kalluslar elde edilmiş ancak elde edilen kalluslardan organogenesis yada embriyogenesis uyarılamamıştır. Meristem kültürü tekniği ile çoğaltma yapmak için 10 günlük steril fideciklerin meristem içeren kardeşlenme bölgeleri eksplant olarak kullanılmıştır., MS temel besin ortamında Zeatin, Kinetin ve BAP’nin farklı konsantrasyonlarında test edilmiştir. Yapılan çalışmalarda in vitro sürgünler köksüz olarak elde edilmiştir. En fazla in vitro sürgün sayısı MS+2 mg l-1 Zeatin içeren besin ortamı kombinasyonundan elde edilmiş, elde edilen köksüz sürgünler MS+0.5 mg l-1 IAA içeren besin ortamında % 90 oranında köklendirilmiştir. Köklendirilen sürgünlerin aklimatizasyonu % 80 oranında başarılı olmuştur. Abiyotik strese toleranslı bir bitki olan Puccinellia distans (Jacq.) Parl buğdaygil familyasınını bir üyesi olduğu için biyoteknoloji ve fizyoloji çalışmalarında önemli bir genetik kaynaktır. Bu çalışma temel araştırma niteliğindedir. ANAHTAR KELİMELER: Bor, Çorak Çimi, Doku Kültürü, ICP-AES, MS, Puccinellia