PROF. DR. LÜTFİ PIRLAK

Bitki büyümesini artırıcı rizobakteriler (BBAR) ve perlan (BA+GA4+7) uygulamalarının, M9 anacı üzerine aşılı bazı elma çeşitleri fidanlarında dallanma üzerine etkileri

Uygulamalar fidan boyunu kontrole göre artırmış ve bu artışlar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Genel olarak bakteri uygulamalarının fidan boyunu artırma etkisi Perlan’dan daha yüksektir. Bakteri ve Perlan uygulamalarının fidan çapı üzerine etkileri yıllar ve çeşitlere göre farklılık göstermiştir. Genel olarak fidan gövde çapı uygulamalarla artmıştır. Uygulamaların fidanlarda dallanma üzerine etkileri 2009 yılında istatistiki olarak önemli, 2010 yılında ise önemsiz bulunmuştur. 2009 yılında dallanma üzerine en etkili uygulamalar Granny Smith çeşidinde T8 ve BA-8+T8, Red Chief’de BA-8+T8 ve BA-8, Fuji’de ise Perlan ve BA-8 olmuştur. Uygulamaların yan dal açıları üzerine etkileri çeşit ve yıla göre farklı olmuştur. Bakteri ve Perlan uygulamaları ile yan dal uzunluğu kontrole göre artmış, bakterilerin etkileri Perlan’da daha fazla olmuştur. Sonuç olarak büyümeyi artırıcı bakterilerin elma fidanlarında dallanma ve fidan kalitesini artırdığı ve bu etkilerin Perlan’dan daha fazla olduğu teyit edilmiştir.

Alyanak ve Roksana kayısı çeşitlerinin badem, şeftali çöğür ve myrobolan 29C klon anaçları ile uyuşmalarının belirlenmesi

Bu çalışma, 2005-2007 yılları arasında Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü’nde yürütülmüştür. Araştırmada üç farklı Prunus anacına (Şeftali çöğürü, Badem çöğürü ve Myrobalan 29-C klonu) iki kayısı çeşidi (Alyanak, Roksana) aşılanarak erken dönemde aşı uyuşma durumları belirlenmeye çalışılmıştır. Aşılamadan 6 ay sonra aşı yerinden alınan örneklerden elde edilen mikroskobik ve 12 ay sonra alınan örneklerden makroskobik kesitler incelenmiş ve dokulardaki gelişmeler incelenmiştir. Aşılamadan 6 ay sonra alınan enine kesitlerde tüm kombinasyonlarda anaç ve kalemden kallus oluştuğu, değişik yoğunluklarda meydana gelmiş olan nekrotik tabakaların kırıldığı, kambiyal farklılaşmanın ve kambiyal devamlılığın meydana geldiği saptanmıştır. Alyanak/Şeftali, Alyanak/Myrobolan 29C, Roksana/Şeftali, Roksana/Myrobolan 29C kombinasyonlarının birbirleri ile uyuştuğu, Roksana/Badem ve Alyanak/Badem aşı kombinasyonlarının birbirleri ile uyuşmadığı kanısına varılmıştır. Anahtar Kelimeler: kayısı çeşitleri, şeftali çöğürü, badem çöğürü, myrobalan 29C, uyuşma

Eğirdir ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı şeftali çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin tespiti

Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsünde 2006-2007 yıllarında yürütülen bu çalışmada, Morettini 5/14, Early White Giant, Merill 49, Redhaven, Golden Jubilee, Vesuvio, Shasta, Fair Haven, Red Tab, Lovell, Andross, Richaven, Carolyn, Halford ve Muir şeftali çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özellikleri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre en erken ve en geç tomurcuk kabarması sırasıyla Lovell ve Early White Giant çeşidinde gözlenmiştir. Morettini 5/14 ve Golden Jubilee çeşitleri en erken ve en geç tomurcuk patlaması meydana gelen çeşitlerdir. İlk çiçek açan çeşit Redhaven olurken, en geç çiçeklenen çeşitler Shasta ve Golden Jubilee’dir. Tam çiçeklenme devresine en geç gelen çeşit South Haven’dır. En erken olgunlaşan çeşidin Morettini 5/14, en geç hasada gelen çeşidin ise Muir olduğu tespit edilmiştir. Pomolojik analiz sonuçlarına göre en iri meyveli çeşit South Haven (258 g), en küçük meyveli çeşit ise Morettini 5/14 (133.4 g) olarak tespit edilmiştir. Malik asit değeri en yüksek olan çeşit Fair Haven (% 0.74), en düşük çeşit ise Andross’dur (% 0.46). Early White Giant çeşidi en yüksek (2.9 kg/cm2) meyve eti sertliğine sahiptir. Morettini 5/14 (0.96 kg/cm2) en düşük meyve eti sertliğine sahip çeşittir. Suda çözünebilir kuru madde miktarı en yüksek çeşit Halford (% 16.6), en düşük çeşit ise Morettini 5/14’tür (% 10.7). Çalışmada yer alan çeşitlerin fenolojik gözlem tarihleri ile Eğirdir ilçesi uzun yıllar iklim ortalamaları kıyaslandığında, Eğirdir ilçesinde kış soğuklarının incelenen çeşitler için tehlike oluşturmadığı söylenebilir. Fakat bazı yıllarda meydana gelebilecek ilkbahar geç donlarının özellikle tomurcuk patlaması ve çiçeklenme başlangıcında tehlikeli olabileceği, bu nedenle don zararını en aza indirecek tedbirlerin alınması yararlı olacaktır. Anahtar Kelimeler: Eğirdir, fenolojik özellikler, pomolojik özellikler, şeftali çeşitleri.

Akdeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinden seçilen bazı dut (Morus spp.) genotiplerinin moleküler karakterizasyonu

Bu çalışmada, RAPD ve ISSR DNA markör teknikleri ile tüm dut genotipleri birbirinden ayrılmıştır. RAPD analizleri sonucunda toplamda 173 bant elde edilirken bunun 157’sinin (%90.75) polimorfik olduğu belirlenmiştir. ISSR analizleri sonucunda toplamda 128 bant elde edilmiş ve bunun 124’ü (%96.55) polimorfik olmuştur. RAPD tekniği ile belirlenen genetik benzerlik katsayısı 0.42-0.98 arasında değişmiştir. 25-İs-203 ve 25-İs-112 genotipleri birbirine en yakın genotipler, 24-Ke-10 ve 25-İs-123 ise birbirlerine en uzak genotipler olarak bulunmuştur. ISSR tekniğinde genetik benzerlik katsayısı 0.32-0.96 arasında değişim göstermiştir. 25-İs-203 ve 25-İs-112 genotipleri birbirine en yakın genotipler, 25-İs-08 ve 01-Ka-D2 ise birbirlerine en uzak genotipler olarak bulunmuştur. RAPD ve ISSR tekniklerinin kombinasyonu ile yapılan analizlerde ise, genetik benzerlik katsayısı 0.36-0.97 arasında değişim göstermiştir. 25-İs-203 ve 25-İs-112 genotipleri birbirine en yakın genotipler olarak bulunurken 01-Ka-D1 ve 01-Ka-D2 ise birbirlerine en uzak genotipler bulunmuştur. RAPD ve ISSR tekniği arasındaki korelasyon yüksek seviyede 0.83 olarak belirlenmiştir.

Bazı nar (Punica granatum L.) çeşitlerinin tuza dayanımları üzerine bir araştırma

Bu çalışma ticari öneme sahip 6 nar (Punica granatum L.) çeşidinin (İzmir 10, İzmir 23, İzmir 26, İzmir 1513, Hicaznar (07 N 08) ve Silifke Aşısı (33 N 16) ) tuza tolerans durumlarını tespit etmek için gerçekleştirilmiştir. Çeşitlerin tuza tolerans durumları in vitro ve saksı koşullarında deneme yöntemleri ile belirlenmiştir. In vitro koşullarda çeşitlerin taze sürgünlerinin boğumdaki gözleri ve sürgün uçları explant olarak kullanılmıştır. Farklı konsantrasyonlarda bitki büyüme düzenleyicileri bulunan MS ortamı kullanılmıştır. Sürgün gelişimi elde edilmiştir. Sürgün gelişimi, 2 mg/l BA ilaveli MS ortamında en iyi sonucu vermiştir. IBA ve NAA’nın farklı dozları ilaveli MS köklendirme ortamında kallus oluşumu sağlanmasına rağmen köklendirme elde edilememiştir. Saksı denemesi çalışmalarında 3-5 göz bulunduran nar çelikleri %40 yanmış koyun-keçi gübresi, %30 orman funda toprağı, %20 vermikulit ve % 10 torf içeren saksı harcı ile doldurulan 16X16X24 cm ebatlarında saksılara dikilmiştir. Farklı tuz (NaCl) konsantrasyonlarının (0, 750, 1500, 3000 ve 6000 ppm) çeşitlerin bazı morfolojik özelliklerine (bitki boyu, sürgün, kök ve gövde uzunluğu, bitki, sürgün, kök, gövde yaş ve kuru ağırlıkları) etkileri incelenmiştir. İncelenen parametrelere göre çeşitler arasında önemli farkların olmadığı, İzmir 1513 çeşidi en yüksek toleransı gösterirken; İzmir 10 çeşidinin en düşük toleransı gösterdiği gözlenmiştir. Genel olarak çeşitlerin 3000 ppm NaCl dozuna kadar iyi gelişme gösterdiği, 6000 ppm NaCl dozunda ise değerlerin düştüğü tespit edilmiştir.

Bodur ve yarı bodur anaçlar üzerine aşılı bazı elma çeşitlerinin Niğde ekolojik şartlarında fenolojik ve pomolojik özelliklerinin tespiti

Bu çalışmada Galaxy Gala, Mondial Gala, Red Chief, Super Chief, Oregon Spur, Scarlet Spur, Early Redone, Granny Smith ve Fuji elma çeşitlerinde tomurcuk kabarması, tomurcuk patlaması, çiçeklenme başlangıcı, tam çiçeklenme, çiçeklenme sonu ve meyvelerin hasat olum tarihleri tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre çeşitlerde tam çiçeklenme 20 Nisan ile 10 Mayıs tarihleri arasında gerçekleşmiş, meyveler 20 ğustos ile 13 Ekim tarihleri arasında hasat edilmiştir. Çeşitlerin ortalama meyve ağırlıklarının 144.62 g (Galaxy Gala) ile 216.30 g (Fuji), ortalama meyve eninin 70.09 mm (Galaxy Gala) ile 81.65 mm (Fuji), ortalama meyve boyunun 57.55 mm (Mondial Gala) ile 70.28 mm (Granny Smith), çekirdek sayısının 6 (Galaxy Gala, Mondial Gala, Early Redone) ile 11 adet (Granny Smith), suda çözünülebilir kuru madde miktarının % 12.20 (Granny Smith) ile % 16.46 (Fuji), meyve eti sertliğinin 5.44 kg/cm² (Early Redone) ile 8.64 kg/cm² (Granny Smith), nişasta değerlerinin de % 1.82 (Early Redone) ile % 3.00 (Galaxy Gala) arasında olduğu belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Elma çeşitleri, M9 ve MM106 anaçları, fenolojik ve pomolojik özellikler, Niğde

Bitki büyümesini artırıcı rizobakterilerin (BBAR) vişnede bitki gelişimi, verim ve meyve kalitesine etkileri

Bu çalışma, 2010-2011 yıllarında Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Araştırma ve Uygulama bahçesinde yürütülmüştür. Araştırmada mahlep anacı üzerine aşılı Kütahya vişne çeşidine ait ağaçlar kullanılmıştır. Çalışmada Bacillus mycoides T8 ve Bacillus subtilis OSU-142 bakteri ırklarının verim, meyve özellikleri ve bitki gelişimi üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada T8 ve OSU-142 bakteri ırkları tek başlarına ve kombinasyon halinde bitki gelişimini teşvik etmiş ve önemli verim artışı sağlamıştır. Her iki yılda da yaprak ve çiçekten uygulanan bakteriler vişnede ağaç başına verim, meyve sap uzunluğu ve sürgün uzunluğunu kontrole göre artırmıştır. 2010 yılında en yüksek sürgün uzunluğu T8 (45.75 cm) uygulamasından elde edilirken, 2011 yılında ise T8+OSU-142 (59.28 cm) uygulamasından elde edilmiştir. T8, OSU-142 ve T8+OSU-142 bakterilerinin yaprak ve çiçek uygulamaları ağaç başına verimi önemli derecede artırmıştır. Ağaç başına verim 2010 ve 2011 yıllarında sırasıyla kontrolde 3.575 kg/ağaç ve 12.801 kg/ağaç olan iken T8 uygulamasında 6.388 kg/ağaç ve 29.939 kg/ağaç, T8+OSU-142 uygulaması 7.396 kg/ağaç ve 15.928 kg/ağaç olarak bulunmuştur. Bakteri uygulamaları ile 2011 yılında meyve eninin azaldığı, 2010 yılında ise meyve eninin önemli oranda değişmediği fakat her iki yılda da meyve boyunun azaldığı tespit edilmiştir. Her iki yılda da bakteri uygulamaları ile titre edilebilir asitlik azalmış ve SÇKM ve pH artmıştır. Her iki yılda da en düşük hue değeri (daha koyu renk) OSU-142 uygulamasından elde edilmiştir. Bakteri uygulamaları yaprak N, Fe, Cu, Zn ve Mn içeriği kontrole göre artmış, K, Ca ve Mg içeriklerinde ise önemli bir değişiklik meydana gelmemiştir. Sonuçlara göre Bacilus T8 ve Bacillus OSU-142 bakterilerinin yalnız veya kombinasyon halinde kullanılması ile vişnede büyüme ve verimi artırıcı olarak etkiye sahip olduğu görülmektedir ve vişne yetiştiriciliğinde büyüme ve gelişmeyi teşvik amacıyla kullanılması önerilebilir.