PROF. DR. HASAN YAZICIGİL

Assessment of water supply impacts for a mine site in Western Turkey Türkiye?nin batısındaki bir maden sahasına sağlanacak suyun etkilerinin değerlendirilmesi

Türkiye’nin batısında Turgutlu’da yer alan bir maden sahasının belirli bir miktarda suya ihtiyacı vardır. Bu çalışmanın amacı madene sağlanacak suyun etkilerinin değerlendirilmesidir. Çalışma alternatif su kaynaklarının belirlenmesi, her bir kaynağın etkilerinin değerlendirilmesi ile çevresel ve teknik açıdan en uygun alternatifin seçilmesini kapsamaktadır. Madene su sağlanması için üç alternatif önerilmiştir, bunlar; yüzey suyu, yeraltısuyu ve Turgutlu’nun atık suyunun arıtılıp yeniden kullanılmasıdır. Yüzey suyunun değerlendirilmesi amacıyla Gediz Nehri’nin düşük akım analizleri yapılmıştır. Yeraltısuyu alternatifi için Turgutlu-Salihli akiferi Visual MODFLOW 2009.1 programı kullanılarak modellenmiştir ve yeraltısuyu kaynaklarına etkileri değerlendirilmiştir. Son alternatif olan Turgutlu’nun atık suyunun arıtılıp yeniden kullanılmasının değerlendirilmesi de atık su üretim miktarları ve arıtma ihtiyacına dayanmaktadır. Değerlendirme sonuçlarına göre, madenin su ihtiyacını karşılamak için her alternatif uygulanabilmektedir. Fakat, Gediz Nehri’nin suyunun yağışlı sezonlarda küçük bir barajda kurak sezonlarda kullanılmak üzere saklanması ve Turgutlu’nun atık suyunun artılıp yeniden kullanılması alternatiflerinin var olan su kullanımına ve ekosisteme olan etkileri çok azdır.

Assessment of dewatering requirements for Çaldağ nickel mine in Western Turkey Batı Türkiye?de yer alan Çaldağ nikel madeni sahası için susuzlaştırma gereksinimlerinin değerlendirilmesi

Bu çalışmanın amacı Batı Türkiye’de yer alan Çaldağ Maden Sahası’nda yapılması planlanan açık ocak nikel madenciliğinin susuzlaştırma gereksinimlerinin değerlendirilmesidir. Susuzlaştırma, güvenli ve etkin çalışma koşulları ve ocak şev duraylılığı için gereklidir. Bu amaçla, çalışma alanının bir yeraltısuyu modeli geliştirilmiş ve susuzlaştırma debisinin belirlenmesinde kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan yöntem temel olarak veri toplama, alanın hidrojeolojik karakterizasyonu, kavramsal modelin oluşturulması ve bunları takiben yeraltısuyu akım modelinin kurulması ile bu modelin sahanın susuzlaştırma gereksiniminin tahmini için kullanımını içermektedir. Yeraltısuyu akım modellemesi MODFLOW yazılımı ile yapılmış, susuzlaştırma simülasyonlarında ise MODFLOW Dren Paketi kullanılmıştır. Dren hücrelerinin konfigürasyonunu ocak sınırları belirlemiş ve ocakların maden planına göre kazılması aylık zaman aralıklarıyla temsil edilmiştir. Ocakların içine yerleştirilmiş dren hücreleri kullanılarak susuzlaştırma debisi hesaplanmıştır. Çalışmada, lateritin hidrolik iletkenliğindeki belirsizlik nedeniyle susuzlaştırma simülasyonları lateritin farklı iletkenlik değerleri için tekrarlanmıştır. Lateritin kalibre edilmiş modeldeki hidrolik iletkenliği kullanılarak hesaplanan debi 107.54 L/s’dir. Lateritin hidrolik iletkenliğinde on kat bir azalma, debide dörtte üçlük bir düşüşe yol açmıştır (24.42 L/s). Sonuç olarak, lateritin farklı hidrolik iletkenlik değerleri için geniş bir aralıkta debiler hesaplanmıştır. Alandaki lateritlerin hidrolik iletkenliklerini doğrulamak ve gerçekçi bir susuzlaştırma debisi elde edebilmek amacıyla yeni pompa testlerinin yapılması gerekmektedir.

Artificial recharge of groundwater in Küçük Menderes river basin, Turkey Küçük Menderes havzasında (Türkiye) yapay yeraltı suyu beslenmesi

Türkiye’nin batısında yer alan K. Menderes havzasında, son otuz yıldır, yeraltısu seviyesi düşümleri gözlenmektedir. Kurak zamanlarda, sulama ihtiyacının tamamı kuyular vasıtasıyla yeraltısu sisteminden karşılanmakta, bu da yeraltısu tablasında önemli düşümlere neden olmaktadır. Böylece yağışlı zamanlarda yeraltısuyu beslenmesi için yeterli depolama hacmi sağlanmaktadır. Ancak, yağışlı zamanlarda akarsularda oluşan akış, doğrudan Ege denizine karıştığından, sulama yada beslenim için kullanılamamaktadır. Bu durumda, yapay yeraltısuyu beslenimi metotlarının bu fazla suyun beslenme havuzlarında toplanıp, yeraltına süzdürülmesinde kullanılabileceği düşünülmektedir. Böylece, yağışlı mevsimlerde yeraltısuyu depolanmasının arttırılıp, kurak mevsimlerde kullanılması amaçlanmaktadır. Bu çalışmada, sorunun çözümüne yönelik 2 boyutlu yeraltısuyu modeli SEEP/W programı aracılığıyla oluşturulmuştur. Modelde kullanılan doygun/ doygun olmayan ortamlara ait toprak özellikleri ve hidrolik parametreler, daha önceki çalışmalardan elde edilmiştir. Girilen verilerin doğruluğu ve modelin geçerliliği kararsız akım koşullarında yapılan kalibrasyon çalışmalarıyla kontrol edilmiştir. Beslenme havuzlarında toplanan su miktarının hesaplanmasında taşkın frekans analizi kullanılmıştır. Elde edilen farklı olasılıklar için, yeraltısu seviyesindeki değişimleri gözlemlemek amacıyla farklı senaryolar oluşturulmuştur. Simülasyon sonuçları, yapay yeraltısuyu beslenmesi yöntemiyle yeraltısuyu depolanmasında belirgin bir artış olduğunu göstermiştir. Yapay yeraltısuyu beslenimi etkisini güçlendirmek için, beslenim havuzlarına ek olarak mansap tarafına yeraltı barajı da eklenerek simülasyonlar tekrar edilmiştir. Simülasyon sonuçları yeraltısu seviyesindeki artış miktarının baraj inşaatı için yeterli olmadığını göstermektedir.

Assessment of open pit dewatering requirements and pit lake formation for Kişladağ Gold Mine, Uşak-Turkey Kışladağ Altın Madeni açık ocak susuzlaştırılması ve ocak gölü oluşumunun değerlendirilmesi, uşak-türkiye

Bu araştırmanın temel amaçları (1) Kışladağ Altın Madeni (Uşak ? Türkiye) açık ocağında işletme dönemi boyunca, madencilik açısından güvenli ve kuru kazı şartlarının sağlanabilmesi için gerekli olan susuzlaştırma miktarının belirlenmesi, (2) kapama döneminde ocak gölü oluşumunun değerlendirilmesi ve (3) bütün bu süreçlerin yeraltısuyu sisteminde yaratacağı etkilerin ortaya koyulmasıdır. Sahayı temsil eden kavramsal modelin oluşturulmasının ardından, sayısal bir yeraltısuyu akım modeli kurulmuş ve kararlı akım koşulları altında kalibre edilerek, duyarlılık analizleri yapılmıştır. Kalibre edilen model aracılığıyla, iki farklı yaklaşım uygulanarak (kararlı ve kararsız akım koşulları), açık ocağa gelecek yeraltısuyu miktarı belirlenmiştir. Sonuç olarak, kararlı akım koşulları altında hesaplanan yeraltısuyu akım miktarının, kararsız akım koşullarında hesaplanan maksimum yeraltısuyu akım miktarının neredeyse yarısına eşit olduğu görülmüştür. Ancak, kararsız akım koşulları altında hesaplanan ortalama miktarın, kararlı akım koşulları altında hesaplanan akım miktarına oldukça yakın olması model sonuçlarının güvenilirliğini ortaya koymaktadır. Kapama döneminde ise, susuzlaştırma faaliyetlerinin son bulması ile birlikte açık ocakta bir ocak gölü oluşumu beklenmektedir. Ocak gölü su bütçesi oluşturularak, sistem denge şartlarına ulaşıncaya kadar geçen sürede, göl su seviyelerindeki zamansal değişim belirlenmiştir. Sonuçlar, ocak gölünün susuzlaştırma faaliyetlerinin sona ermesinden 585 yıl sonra 816 m seviyesinde dengeye ulaşacağını göstermektedir. Bunun yanı sıra, yapılan simülasyonların sonucunda, 829 m?nin kritik bir seviye olduğu, bu seviyenin altında alıcı bir ortam oluşturan ocak gölünün, daha yüksek seviyelerde akışı ileten bir ortam gibi davranacağı ve dolayısıyla akış aşağısındaki yeraltısuyu sistemini olumsuz yönde etkileyebileceği ortaya konulmuştur.