PROF. DR. FÜSUN ATASEVEN

Avrupa birliği’ne üye ülkelerin üniversitelerindeki Sokrates (LLP) programlarını yürüten birimlerin yapısal olarak incelenmesi ve bir modelleme çalışması

Bir çok öğrenci ve öğretim elemanı; Avrupa Birliği ve üye ülkelerin de katılımıyla gerçekleşen, Yüksek Öğretim Kurumlarının dahil olabildiği, Sokrates (LLP) Değişim Programından faydalanmaktadırlar. 1987’de temelleri atılan proje, ilk önce Sokrates-Erasmus ismiyle hayata geçirilmiştir. Günümüzde, yeni ismiyle yeni bir yedi yıllık döneme başlanmıştır. Proje; 2007-2013 akademik yılları arasında ?Hayat Boyu Öğrenme Programı? (Life Long Learning Programme) adı altında faaliyet gösterecektir. Eğitim alanında fırsat eşitliği, farklı kültür ve dillerin öğrenimi, Avrupa yurttaşlığı ilkelerini benimseyen bu programın bütçesi, Avrupa Birliği tarafından karşılanmaktadır. Projenin, ülkeler bazındaki bilgi ve ana yetkili merkezi her ülkede bir adet bulunan Ulusal Ajanslardır. Projenin başarıya ulaşması için Ulusal Ajansların da rollerinin araştırılması gerekmektedir. Temel araştırma sorusu; bu birimlerin yapısal olarak incelenerek, yaptıkları çalışmaların, gerçekleştirilen değişim hareketliliği üzerindeki etkisini saptamaktır. İncelenen veriler içerisinde bulunan, öğrenci ve öğretim elemanı hareketliliğiyle ilgili olan sayısal veriler, doğrudan elde edilmemiş, Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan istatistiksel tablolar esas alınmıştır. İnceleme yapılırken tüm verilerin güvenilir ve doğru oldukları varsayılmıştır. Ulusal Ajanslar ile ilgili veri tabloların hazırlanmasında ?yerleşik kuram?dan ve ?basit-tesadüfi örnekleme? modellerinden yararlanılmıştır. Ampirik bilgiden yola çıkılmış, bu kavramlara ağırlık verilerek bir genelleme yapılma yoluna gidilmemiştir. Yapılan betimsel çalışma sonucunda, programın başarısı ve Ulusal Ajansların internet üzerindeki yapıları arasında doğru orantılı bir sonuca ulaşılamamıştır. Veri karşılaştırmalarının ortaya koyduğu önemli nokta, bir ülkenin değişim hareketliliğinde başarıya ulaşması için, sahip olduğu Ulusal Ajans’ın internet sitesinin de öngörülen tüm kriterlerinin tamam olması gerekliliği taşımamasıdır. Sonuç olarak; ülke başarısı ile Ulusal Ajans başarısı arasında doğrudan bir bağlantı bulunamamıştır.

Deyim öğretiminin İtalyanca çeviri dersinde metinleri anlamaya etkisi

Bir dilin sözvarlığı içerisinde önemli yere sahip olan deyimler, yabancı dil öğrencileri ve çevirmenler için birçok sorun yaratmaktadır, ancak bugüne kadar öğretimlerine yeterince önem verilmemiştir. Araştırma, deyimleri ve deyim öğretimini merkeze alarak bu öğretiminin İtalyanca çeviri dersinde öğrencilerin yazılı metinleri anlama becerileri üzerindeki etkisini belirlemeyi hedeflemiştir. Tek gruplu öntest-sontest deneme modeline göre gerçekleştirilen araştırma Yıldız Teknik Üniversitesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü İtalyanca Çeviri dersini alan dördüncü sınıf öğrencileriyle yürütülmüştür. Grup 17 kişiden oluşmuştur. Çalışmada araştırmacı ve uzmanlar tarafından hazırlanarak geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış Okuduğunu Anlama Becerisi Ölçme Aracı öntest ve sontest olarak iki kez uygulanmıştır. Eşleştirme Testi 1 ve Eşleştirme Testi 2 sontest olarak bir kez uygulanmıştır. Hazırlanan ders planlarına göre toplam olarak 14 ders saati süren ve 7 etkinlik içeren deyim öğretimi yapılmıştır. Araştırma sonucunda; deyim öğretimi uygulanan İtalyanca çeviri dersinde öğrencilerin yazılı metinleri anlama, yazılı metinlerde mecazi dili tanıma ve anlamlandırma ve ana karakteri betimleme becerilerini ölçmeye yönelik olarak uygulanan öntest puanları ve sontest puanları arasında anlamlı bir farkın olduğu yönünde kurulan üç denence ispatlanmıştır. Deyim öğretimi yapılan İtalyanca çeviri dersinde deyimleri hatırlama becerilerini ölçmeye yönelik olarak uygulanan iki sontest’te öğrencilerin aldıkları eylem içermeyen ve eylem içeren deyimleri hatırlama becerisi puanları arasında anlamlı bir farkın olduğu, ayrıca bağlam içerisinde ve bağlam olmadan verilen deyimleri hatırlama becerisi puanları arasında anlamlı bir farkın olduğu yönünde kurulan iki hipotez ispatlanmıştır. Anahtar Kelimeler: deyim öğretimi, yabancı dil öğretimi, çeviri eğitimi, okuduğunu anlama.

Yapısalcılık-sonrası kuramsal görüşler doğrultusunda çeviri eğitimine giriş: Toplumsal oluşumcu yaklaşım ışığında uygulama örnekleri Introduction to translation through post-structuralist thinking in translator training: Social constructivist approach classroom activities

Uygulama odaklı çeviri eğitimi konulu bu tezde bir ön kabulden yola çıkılmaktadır. Lisans düzeyindeki çeviri eğitimi uzmanlık (meslek) eğitimidir. Çevirmen, doktor veya avukat gibi bir uzmandır ve çeviri eğitiminde bu uzmanlığa ilişkin bilinç, beceri ve kavrayışların kazandırılması gereklidir. Bu çıkış noktasına ait destek, Hans J. Vermeer ve onun Skopos kuramından alınmıştır. Vermeer’e göre, çevirmen bir uzmandır. Çevirmen aynı zamanda farklı uzmanlık alanlarına girip çıkan ve bu alanlarda da uzmanmış gibi düşünen ve davranan kişidir. Bu çıkış noktasından iki temel soru üretilebilir. NE? Ve NASIL? Yani, çevirmen adaylarına neyi nasıl öğretmeliyiz? NE sorusunun cevabı üçayaklı bir araştırma üzerinden aranmıştır: 1) Yapısalcılık-sonrası kuramsal görüşler ve çeviribilime yansımaları; 2) Çeviri/ çevirmenlik edincinin ne olduğu konusunda çeviribilimcilerin görüşleri; 3) Çeviri sektöründe çevirmenin görev ve sorumlulukları. Bu çalışmanın sonucunda; 1) modern çeviribilimin metin, çeviri/yorum, çevirmen/yazar konusundaki bakış açılarının sonucu olan geniş çeviri perspektifi yapısalcılık-sonrası düşünceyle temellendirilmiş; 2) çeviri ve çevirmenlik edinci kavramları araştırılıp sorgulanmış; 3) EN15038 Avrupa Birliği Çeviri Standardı ve bu standartla çalışan bir çeviri işletmesinin çevirmenden beklentileri incelenerek çevirmenlik mesleğinin geleceğine dair ipuçları yakalanmıştır. NASIL sorusunu şekillendiren yaklaşım ise, Don Kiraly’nin çeviri eğitimine uyarladığı ?toplumsal oluşumcu? yaklaşımdır. Son olarak, saptanan her bir edinç alanını odak noktası olarak alan ve nihai hedefi çeviri üst edinci ve çevirmenlik edincini geliştirmek olan, bütünlüklü ?çeviriye giriş? dersi uygulamalarına yer verilmiş ve bu uygulamaların geribildirimi öğrencilerin çalışmalarıyla örneklendirilmiştir. Çeviri ve çevirmenlik edincini geliştirme konusunda ne ölçüde başarılı olunduğunu anlamak için sene başı ve sene sonunda uygulanan, Mariana Orozco’nun geliştirdiği ?çeviri nosyonları ve çeviri problemleri? araçlarından elde edilen bulgular değerlendirilmiş; ayrıca öğrencilerin kendi yorum ve ifadelerine yer verilmiştir. Bu çalışmanın, çeviri eğitimini genel olarak değil, yalnızca çeviriye giriş dersi açısından ele alıp değerlendirmesi ve çeviri eğitimine ilişkin fikirleri örnek uygulama ve öğrenci geribildirimleriyle detaylandırması, fikirlerin somut hale gelmesine hizmet etmiş; aynı zamanda bu fikirlerin sınanmasını sağlamıştır. Anahtar Kelimeler: Çeviri eğitimi, yapısalcılık-sonrası, çeviri edinci, çevirmenlik edinci, toplumsal oluşumcu yaklaşım, EN15038 Avrupa Birliği Çeviri Standardı, çeviri işletmeleri, çeviriye giriş dersi, çeviri uygulaması örnekleri

Traduction de certains chapitres du livre d’Aymil Doğan ?sözlü çeviri, çalışmaları ve uygulamaları? et stratégie de traduction Aymil Doğan’ın kitabın bazı bölümlerinin çevirisi ve çeviri stratejisi

Eğitim Fransızca olarak veren bir üniversitede 10 yıldır Istanbul’da çalışmaktayım; türk diliyle ilgim giderek artmıştır özellikle sözel olarak türkçeden ana dilim fransızcaya çevirmek dikkatimi çekmiştir. Aymil Doğan’ın kitabın sayesinde sözlü çevirinin bazı noktalarına değmiş oldum. Sözlü çevirinin sürecini anlamak amacıyla, bu kitabın en dikkat çekici bölümlerini çevirmeye karar aldım. Bu kitabın ?Giriş? bölümündeki (1-8 arası sayfalar) yer alan en önemli konular ışıklandırılmıştır; bu bölümü çevirdikten sonra, sözlü çevirinde kullanılan en önemli modeller ve zihinsel süreçlerini mercek altına aldım; ayrıca çeviriyle birlikte getirilen olumsuzlukları gidermek için geliştirilmiş stratejilere odaklandım. (yedinci bölüm :165-174 arası sayfalar). Sözlü çeviri sürecinin yürütülmesinde yer alan bilgilerin depolanması ve geri çağırılması en iyi şekilde yapılabilmesi için, belleğin çok önemli bir rol aldığı ortaya çıkmıştır ve bu nedenle bellek bu sürecin anahtar noktası olarak kararlaştırılmıştır. Tüm çevirilerde gerektiği gibi, çeviri stratejisi de seçmiş oldum. Aymil Doğan’ın kitabının konusu uzman olan seçilmiş bir kitleye hitap ettiği için, hedef kitle olan bir stratejiyi kullanmaya karar aldım. Notlar:bu kitabın seçilen bölümlerdeki yer alan tüm şekiller ve tablolarının sadece bir kısmı Fransızcaya çevirilmiştir; Sözlü çeviriyi en iyi şekilde anlatan modeller seçilip son versiyonda görülmektedir. Anahtar kelimer:sözlü çeviri, bellek, hedef kitle stratejisi. özlü çeviriyle ilgili bir kitabın bazı bölümlerini çevirisi ve onunla ilgili benimsenen çevirisi stratejisi bulunmaktadır.

Çeviribilimde metinlerarasılıktan metinlerötesiliğe: Yapısalcılık sonrası ve elektronik edebiyatla yenilenen ‘metin’ kavramını çeviri kuramları üzerinden okumak From intertextuality to transtextuality in translation studies: Through translation theories rereading text renewed with poststructuralism and electronic literature

Bu tez çalışmasında, çeviribilimin en temel kavramlarından ve inceleme nesnelerinden biri olan ?metin? kavramının metinlerarasılık kuramları ve yapısalcılık sonrası yaklaşımla ve de uygulamada elektronik edebiyatla nasıl bir dönüşüm geçirdiği ve bu dönüşümün çeviribilime, özellikle de metin-yazar-okur-çevirmen ilişkisine nasıl yansıdığı/yansıyabileceği incelenmeye çalışılmaktadır. Tez dört ana bölümden oluşmaktadır: metinlerarasılık kuramları çerçevesinde ?metin? kavramı, çeviribilim paradigmaları çerçevesinde ?metin? kavramı, çeviribilimde yeni yaklaşımlar çerçevesinde ?metin? kavramı ve elektronik edebiyatla yenilenen ?metin? ve çevirisi.

Çeviribilimde sömürgecilik-sonrası dönemeç: Çeviriyle sömürgeleştirilenin çeviriyle özgürleştirilme çabası

Bu doktora tezinin ana amacı, tarihsel ve ideolojik bağlamıyla Sömürgecilik-Sonrası kuramı incelemek ve bu kuramların çeviribilime yansımalarını tartışarak katkılarını belirlemektir. Bu doğrultuda tezde öncelikli olarak İspanya, Fransa ve İngiltere’nin sömürgecilik girişimleri ana hatlarıyla anlatılmıştır. İkinci bölümde tez; Edward Said, Homi Bhabha ve Gayatri C. Spivak üzerinden Sömürgecilik-Sonrası kuramın temellerini ve gelişimini özetler. Üçüncü bölümde Sömürgecilik-Sonrası yaklaşımlarda ve çeviribilime bu yaklaşımların yansımasında öne çıkan kavramlar tartışılmıştır. Burada kavramlar, eleştiri noktaları ve olumlayıcı noktalar olarak ayrılmıştır ve örneklerle somutlaştırılmıştır. Özellikle yazın çevirisi odaklı olan bu örnekler kültürel çeviri ve ideolojik çeviri örneklerini de içermektedir. Tezin ekler bölümünde yer alan Terimce kısmında, yerli terminolojide henüz karşılığı oluşturulmamış ya da konu yerli alana yabancı olduğu için üzerinde fikir birliğine varılmamış kimi terimlere karşılık bulunmuştur. Sözlükçe kısmı da benzer bir düşünceyle oluşturularak küçük örnekler ve basit bir dille söz konusu terimler açıklanmıştır. Sömürgecilik-Sonrası çevir yaklaşımlarında sıkça geçen Yerlileştirici-Yabancılaştırıcı çeviri önerilerinin ne tür bir farklılık yaratacağını somutlaştırmak amacıyla, Necip Mahfuz’un Şevk Sarayı adlı eserinin ilk iki bölümünün Türkçeden İngilizceye yapılmış çevirileri de ekler kısmına alınmıştır. Sömürgecilik-Sonrası yaklaşımlarda çokça geçen melezlik kavramı, bu tezde güncel kültürel ve yazınsal çeviri uygulmalarıyla ilintilendirilmiştir. Böylece özcü özne-nesne inşası, kutuplaştırıcı politikalar, erek-kaynak metinlerin birbirine zıt unsurlar olarak kurulması eleştirilmiş, eşdeğerlik kavramının melezlik üzerinden açıklanan bulgularla yeniden düşünülmesi önerilmiştir. Yapısökümcü çeviri önerileri, çevirmen görünürlüğüne ve eşdeğerlik anlayışına farklı bakış açıları sunmaktadır. Tezin, Sömürgecilik-Sonrası yaklaşımları yerli araştırma dünyasına daha tanıdık hale getirerek yeni sorgulamalara yön vermesi beklenmektedir.