PROF. DR. FUAT AYDIN

Musa b. Meymun’a göre Yahudi inanç esasları

Bir dinin temel yapı taşları olan inanç esasları, o dinin müntesipleri için gerek neye inandıklarını gerekse niçin inandıklarını gösterme adına önemlidir. Yahudi inancında da inanç esasları sistemleri oluşturan çok sayıda düşünür olagelmiştir. Ancak, bu düşünürler arasında sinagog tarafından kabul edilen ve liturjinin bir parçası halini alan inanç esasları sistemi Yahudi tarihinin en önemli düşünür ve şahsiyetlerinden Musa b. Meymun tarafından formule edilen sistem olmuştur. Bu çalışmamızda onun tarafından oluşturulan inanç esasları sistemini ele almaktayız. Gerek Yunan düşüncesi, gerek İslam düşüncesinin kaynaklarından faydalanarak eklektik bir şekilde kendi dini sistemini açıklamaya çalışan Musa b. Meymun, söz konusu inanç esasları sistemini neden oluşturduğunu sarahaten belirtmemektedir. Ancak, biz tezimizde yaşamış olduğu dönemin genel şartları, diğer inançlarla ki özellikle Müslümanlarla etkileşimi ve Yahudiliğe yöneltilen eleştiriler karşısında ve Yahudi dindaşlarını dinleri hakkında en temel konularda bilinçlendirme amacıyla böyle bir tespitte bulunma gayreti içerisinde olduğunu göstermeye çalıştık. Genel olarak sistemine bakıldığında ve kendisinden önceki düşünürlerle kıyaslandığında aslında Tanrı, peygamberlik, vahiy, ahiret konularında fark yokmuş gibi görünmektedir. Ancak içeriğe bakıldığında gerek kullanmış olduğu sistem ve gerekse vurguladığı kimi hususlar bakımından kendisinden öncekilerden farkını göstermektedir. Biz de çalışmamızda bu farkları göstermeye çalıştık. Nitekim tez konusunu çalışırken özellikle Aristoteles etkisinde kalarak Tanrı fikrini sunmaya çalıştığını gördük. Ayrıca yine kendisinden öncekilerden farklı olarak Hz. Musa’nın üstünlüğüne ve Tora’nın neshinin imkânsızlığına vurguda bulunduğunu ve bu görüşlerini ne şekilde temellendirmeye çalıştığını tespit etmeye çalıştık. Musa b. Meymun sistemini oluştururken İslam ve Yunan filozoflarının etkisi altında kaldığından hayatını ele aldığımız kısımda özellikle kimlerden ve ne şekilde etkilenmiş olduğunu sunmanın uygun olduğunu düşündük. Bu anlamda aslında inanç esasları sisteminin her ne kadar kelam sistemine karşı bir tutum sergilemiş olsa da aslında İslam kelamı ile ne kadar benzerlik göstermiş olduğunu sunmaya çalıştık.