PROF. DR. ERDAL TEKARSLAN

Polisin işle bütünleşme düzeyinin temel kişilik özellikleri ve amire duyulan güvenle ilişkisi

Bu çalışmada; polislerin işleri ile bütünleşme düzeylerinin temel kişilik özellikleri ve amire duyulan güvenle ilişkisi araştırılmıştır. Araştırmada, işle bütünleşme, çalışma şevki ve kendini işe kaptırma olmak üzere iki boyutta, kişilik özellikleri duygusal dengesizlik, dışa dönüklük, yeniliklere açıklık, uyumluluk ve sorumluluk olmak üzere beş boyutta, amire güven ise destekleyici, yetkin-çalışan odaklı ve gerginlik oluşturmayan olmak üzere üç boyutta ele alınmıştır. İşle bütünleşme, Schaufeli ve arkadaşları tarafından geliştirilen Utrecht İşle Bütünleşme Ölçeği(UWES), kişilik özellikleri Lewis R. Goldberg tarafından beş faktör kuramına göre geliştirilen IPIP-NEO Kişilik Envanteri ve amire güven Börü, İslamoğlu ve Birsel tarafından geliştirilen Yöneticiye Güven ölçeği kullanılarak ölçülmüştür. Araştırma, İstanbul Emniyet Müdürlüğü bünyesinde görev yapan 360 polis memuru üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada işle bütünleşmenin alt boyutlarının özellikle duygusal dengesizlik, dışa dönüklük ve sorumluluk kişilik özellikleri ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Oluşturulan regresyon modelinde işle bütünleşmeyi anlamlı düzeyde tahmin edebilen tek kişilik özelliğinin sorumluluk kişilik özelliği olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte işle bütünleşmenin alt boyutlarının amire güvenin alt boyutları olan destekleyici, yetkin-çalışan odaklı ve gerginlik oluşturmayan boyutları ile ilişkili olduğu, regresyon modelinde ise sadece destekleyici boyutunun işle bütünleşmeyi anlamlı düzeyde tahmin edebildiği saptanmıştır. Ayrıca kişilik ve amire güven faktörlerinden amire güvenin destekleyici amir boyutunun kişiliğin sorumluluk alt boyutundan daha fazla işle bütünleşme üzerinde etkili olduğu saptanmıştır.

Kişilik özelliklerinin girişimci olma niyeti üzerine etkileri

21. yüzyıl dünyasında girişimci ve girişimcilik, üzerinde hassasiyetle durulan konulardan bir tanesidir. Girişimcileri tanıma, onları diğer insanlardan ayıran özelliklerin ne olduğunu saptayabilme adına çok yönlü araştırmalar yapılmıştır ve hala da yapılmaktadır. Yapılan bu çalışmaların önemli bir kısmını ise bireylerin sahip olduğu kişilik özellikleri üzerine yoğunlaşmış çalışmalar teşkil etmektedir. Çünkü kişilik bireyleri birbirinden ayırmada güçlü ve güvenilir bir özellik olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmanın amacı da; bireylerin sahip olduğu kişilik özelliklerinin girişimci olma niyeti üzerinde nasıl bir etkisinin olduğunu bulmak, girişimci olma niyetinde olan ve olmayan bireylerin kişilik özelliklerinin farklılaşıp farklılaşmadığını saptamaktır. Kişilik ve niyet ölçümü için kullanılan ölçekler İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi dördüncü sınıf öğrencilerine anket şeklinde uygulanmıştır. Ölçülen kişilik özellikleri kontrol odaklılık, başarı ihtiyacı, yenilikçilik, belirsizliğe tolerans düzeyi, risk alma eğilimi ve kendine güvendir. Elde edilen sonuçlara göre girişimci olma niyeti yüksek olan bireylerin kişilik özellikleri girişimci olma niyeti düşük olan bireylere nazaran anlamlı derecede farklıdır. Girişimci olma niyeti yüksek olan bireyler düşük niyetlilere nazaran başarı ihtiyaçları, belirsizliğe tolerans düzeyleri, risk alma eğilimleri yüksek olan, daha yenilikçi, daha kendine güvenen, iç kontrol odaklı bireylerdir. Altı kişilik özelliğinin hepsi niyet ile pozitif korelasyona sahipken ancak üç tanesi (yenilikçilik, başarı ihtiyacı, risk alma eğilimi) niyet değişkenini açıklamada istatiksel olarak anlamlıdır.

Bilgisayar ağ ve sistem yöneticilerinin nitelik analizi ve personel seçiminde ölçülmesi gerekli olan niteliklerin tespiti

Araştırmada, Bilgisayar Ağ ve Sistem Yöneticileri’nin (BASY) seçiminde ölçümü gerekli olan niteliklerin tespiti yapılmıştır. İş Yükümlüleri ve Konu İçeriği Uzmanlarından oluşan bir grupla çalışılmış; bu gruba İş Analiz Anketi, Kritik Görev Tespit Anketi, Kritik Nitelik Tespit Anketi uygulanmış ve araştırma süresince bu grup üyeleri ile mülakatlar yapılmış, pek çok noktada görüşlerine başvurulmuştur. Araştırma, toplam altı bölümden oluşmaktadır. ilk bölümde; araştırmanın amacı, önemi, kapsamı ve kısıtlarına değinilmiştir. İkinci bölümde, araştırmanın kuramsal temeli ele alınmıştır. Bu bölümde, Mesleki Nitelik Profilleri ve BASY kavramları üzerinde literatür araştırmasına dayalı olarak, detayları ile durulmuştur. Araştırmanın üçüncü bölümünde, araştırma yönteminden bahsedilmiştir. Dördüncü bölümde, BASY’nin toplam sekiz alt başlıkta görev analizi gerçekleştirilmiştir. Beşinci bölümde, BASY’nin görevlerini yerine getirebilmeleri için sahip olması gerekli nitelikler bilgi, yetenek ve beceriler üst başlıklarında toplam altılı bir sınıflandırma ile ele alınmıştır. Araştırmanın son bölümünde ise, kritik nitelikler belirlenmiş, kritik görevlerle kritik niteliklerin ilişkisinin kurularak, ölçülmesi gerekli nitelikler belirlemek için anket sonuçlarına dayalı istatistikî çalışma yapılmıştır. Sonuç bölümünde de, bu istatistikî bulgulara dayalı veriler değerlendirilmiştir.

Proaktif kişilik ile satış performansı arasındaki ilişki ve bir uygulama The relationship between proactive personality and sales performance and a practice

Bu çalışmanın amacı proaktif kişilik özelliklerinin işletmelerin rekabet ve karlılığına doğrudan etkide bulunan satış bölümlerinde çalışan satışçıların performanslarına etkisini incelemektir. Çalışma kapsamında gerçekleştirilen araştırma hayat ve sağlık sigortası, eğitim ve danışmanlık, emlak, makine üretim ve satış sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerde çalışan satışçıların oluşturduğu örneklem üzerinde uygulanmıştır. Proaktif kişiliği ölçmede Bateman ve Crant tarafından geliştirilen ve 17 ifadeden oluşan proaktif kişilik ölçeği kullanılmıştır. Satışçıların satış performansları bağlı oldukları yöneticilerine 3 ifadeden oluşan ölçek uygulanarak ölçülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre ?sonuç alma yönünde ısrarcılık?, ?fırsatları öngörme ve yapıcı değişimi başlatma? ve ?sürekli yapıcı değişim arayışı içinde olma? proaktif kişilik alt boyutlarının satış performansına olumlu yönde bir etkide bulunduğu sonucuna varılmıştır.

Takım temelli ödül ve teşvik sistemleri algısının takım bağlılığı üzerindeki etkileri

Takım temelli ödül ve teşvik sistemlerinin takım bağlılığı üzerindeki etkileri konusu incelenmiştir.konuyla ilgili olarak ilk önce temel kavramlar ve teorik temel sonrasında da takım bağlılığı ve takım temelli ödül ve teşvik sistemleri konuları ayrıntılı bir biçimde açıklanmıştır.araştırmada mağazacılık sektöründe faaliyet gösteren ve takım çalışmasını destekleyen bir işletmenin mağaza çalışanlarından elde edilen verilerle çalışılmıştır.ayrıca araştırmada veri toplama aracı olarak üç bölümden oluşan anket formu kullanılarak takım çalışmasını destekleyen ve takım temelli ödül ve teşvik sistemlerini uygulayan bu işletmenin beş satış mağazası incelenmiştir.bu işletmeye ait mağaza çalışanlarının takım temelli ödül ve teşvik sistemlerine karşı algıları ve takıma olan bağlılık düzeyleri tespit edilmiştir.yapılan ilişki analizinde takım temelli ödül ve taivik sistemleri algısı ile takıma bağlılık arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır.

Birey – örgüt uyumunun ahlaki değerlendirmeler ve ahlaki niyet üzerindeki etkisinin kültürler arası bağlamda incelenmesi

Kültür, ahlaki karar verme süreci ile ilişkili kavramların önemli bir belirleyicisi olarak kabul edilmektedir. Bu tespitten hareketle mevcut araştırma, çok değişkenli analizlerden yararlanarak birey ve örgüt arasındaki kültürel uyumun, çalışanların ahlaki değerlendirmeleri ve ahlaki niyetleri üzerindeki etkisini kültürler arası bir yaklaşım ile ele almaktadır. Bu çalışma, algılanan ve tercih edilen örgüt kültürleri arasındaki fark olarak operasyonelleştirilen birey-örgüt uyumunun ve ülke değişkeninin düzenleyici etkisinin, çalışanların ahlaki değerlendirmeleri ve ahlaki niyetleri ile ilişkisini irdelemektedir. Bu doktora tez çalışmasında, birey-örgüt uyumu ile ilgili yeni bir bakış açısı ortaya koymaya teşebbüs edilmiştir. Birey-örgüt uyumu yazınındaki genel eğilimden farklı biçimde, fenomenin karanlık yüzü incelenmiştir. Araştırmanın temel sorusu, kültürler arası bağlamda, örgütüne uyum düzeyi yüksek olan bireylerin, ahlaki olmayan örgütsel faaliyetlere ve örgüte fayda sağlayacak ancak ahlaki normlara ters düşecek nitelikteki davranışlara karşı tolerans düzeylerinin ve bunları icra etmeye ilişkin niyetlerinin de yüksek olup olmadığıdır. Araştırma, Türkiye, Hollanda ve Çin olmak üzere üç ülkeden toplam 505 beyaz yakalı çalışandan derlenen birincil verilere dayanmaktadır. Sonuçlar, kültürel uyumun tahmin değişkenleri ile pozitif yönde ilişkili olduğunu göstermektedir. Ancak bu ilişkinin üç ülke grubu arasında özdeş nitelikte olduğu, yani ülke değişkeninin düzenleyici bir etkisinin bulunmadığı saptanmıştır. Ülkeler arası kıyaslamalar 3 ülkedeki beyaz yakalı çalışanların, ahlaki değerlendirmeler ve ahlaki niyet açısından çeşitlilik gösterdiklerini ve ülkeler arasında temel olarak farklılıkların hakim olduğunu ortaya koymuştur. Son bölümde, gelecekte yürütülecek araştırmalara dair öneriler ile bulgulara ilişkin muhtemel sosyal ve kültürel açıklamalar sunulmuştur.

İş özellikleri algısının iş bütünleşmesi üzerindeki etkisi (İDO A.Ş.’de bir uygulama)

Bu çalışmada; çalışanların, temel iş özellikleri algısının, iş bütünleşmesi üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Araştırmada iş özellikleri algısı ve iş bütünleşmesi kavramlarını ölçen iki ölçek ve araştırmanın geçerliliğini test eden iki ölçek olmak üzere toplam dört ölçek kullanılmıştır. İş Özellikleri Algısı Ölçeği, Hackman ve Oldham’ın geliştirmiş olduğu İş Teşhisi Anketi’nden, İş Bütünleşmesi Ölçeği ise May, Gilson ve Harter’ın çalışmalarından alınmıştır. İş özellikleri algısını; beceri çeşitliliği, işin bütünlüğü, işin anlamlılığı, özerklik ve geri bildirim temel faktörleri oluşturmaktadır. Araştırmada, literatüre uygun olarak beceri çeşitliliği, işin bütünlüğü ve işin anlamlılığı faktörleri birleştirilerek işin hissedilen anlamlılığı boyutu elde edilmiştir. İşin hissedilen anlamlılığı, özerklik ve geri bildirim boyutlarının, genel olarak iş bütünleşmesi üzerindeki etkileri tek tek incelenmiştir. Araştırma, İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş. Genel Merkez ve bağlı birimlerinde çalışan 540 kişiye uygulanmıştır. Oluşturulan regresyon modeli sonucunda, incelenen işletmede, iş bütünleşmesini etkileyen temel iş özelliğinin geri bildirim boyutu olduğu tespit edilmiştir. Bunu işin hissedilen anlamlılığı boyutu takip etmektedir. Araştırma yapılan işletmede, özerklik boyutunun, iş bütünleşmesi üzerinde küçük miktarda bir negatif etkisi olduğu belirlenmiştir. Yapılan araştırmada incelenen işletmenin, genel olarak sektör yapısı, yapılan işin niteliği ve çalışanların kullandığı teçhizatın maliyetleri göz önüne alındığında; çalışanlar gerçekleştirdikleri işlerde, özerk çalışma koşullarından ziyade üstler tarafından yapılan düzenli geri bildirim ve yönlendirmeleri, iş bütünleşmesinin oluşması açısından tercih etmektedir.

Tekstil sanayiinde ISO-9000 kalite güvence sistemleri için eğitim programı tasarımlamaya yönelik bir örnek olay çatışması

Örgütsel davranışa post-modern yaklaşım Post-modern aprroaches to organizational behavior

Bu doktora tezi temel olarak örgütsel davranışa modern yaklaşım ile post-modern yaklaşımı karşılaştırmaktadır. Modern ve post-modern dönemde bireyi ve örgüt-üye ilişkisini biçimlendendirmek amacıyla örgüt içinde iktidar tarafından disiplin alanları ve araçları kurgulamıştır. Tezin teorik kısmında bu kurgu alanlarından örgütsel bağlılığa karşı bağımsızlık, güvene karşı güvensizlik, kolektivizme karşı bireycilik, rasyonaliteye karşı irrasyonalite, modernizmin ve post-modernizmin bilgi, güç ve liderlik yaklaşımları incelenmiştir. Araştırma için örgüte bağlılığa karşı bağımsızlık disiplin alanı seçilmiştir. Araştırma modelinde örgüte bağlılık ara değişkenini etkileyen bağımsız değişkenler olarak iş tatmini, örgüt içi rekabet, örgüt içi güven, amirin bilgi gücü, ödül gücü, yasal güç kullanımı ve üst yönetim algısı faktörleri belirlenmiştir. İşten ayrılma niyeti bağımlı değişkenini etkileyen faktörler olarak örgüte bağlılık ara değişkeni ile normatif bağımsızlık, istihdam olasılığı ve kişisel bilgi yönetimi bağımsız değişkenleri seçilmiştir. Araştırma Türkiye’de havacılık sektöründe teknik bakım hizmeti sağlayan en büyük gruba ait iki şirkette çalışan 1426 kişilik bir örnekleme uygulanmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklere doğrulayıcı faktör analizi uygulandıktan sonra araştırma değişkenleri arasındaki ilişki yapısal eşitlik modeli ile analizi edilmiştir. Örgüte bağlılık ile işten ayrılma niyeti arasında (-.50) negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Örgüte bağlılık ara değişkeni ile iş tatmini (.26), örgüt içi güven (.67), amirin bilgi gücü (.22), amirin ödül gücü (.11) bağımsız değişkenleri arasında pozitif yönlü bir ilişki, örgüt içi rekabet (-.08), amirin yasal gücü (-.18), üst yönetim algısı (-.05) bağımsız değişkenleri ile ise negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. İşten ayrılma niyeti bağımlı değişkeni ile normatif bağımsızlık (.85), bireysel bilgi yönetimi (.07), istihdam olasılığı (1.83) bağımsız değişkenleri arasında ise pozitif yönlü ilişki belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Modernizm, Post-modernizm, Örgüte Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti, Normatif Bağımsızlık, Kişisel Bilgi Yönetimi

Sivil havacılık işletmelerinde beşerî faktörler perspektifinden uçuş ekibi kaynak yönetimi: Sivil havacılık işletmeleri pilotlarının kişilik yapıları ile uçuş ekibi kaynak yönetimi tutumları arasındaki ilişki Crew resource management from the human factors perspective in the civil aviation: The relationships between personality types and crew resource management attitudes of civil aviation pilots

Bu tez çalışması kapsamında, ilk bölümde dünyada ve Türkiye’de sivil havacılık sektörünün mevcut durumu açıklanmış, sektörde ulusal ve uluslararası büyüme oranları verilmiş ve meydana gelmiş olan uçak kazalarının nedensel istatistikî analizleri karşılaştırılmıştır. Uçak kazalarının en önemli nedenleri arasında, ilk sırada insan faktörleri ve ilişkili nedenlerin yer alması ile bu bölümün sonunda, insan faktörleri ve ergonomi kavramları ile sivil havacılık endüstrisindeki uygulamaları açıklanmıştır. İkinci bölümde, uçuş ekibi kaynak yönetimi yaklaşımı, uçuş ekibi kaynak yönetimine yönelik tutumlar (iletişim, koordinasyon ve ekip çalışmasına yönelik tutumlar; kokpit yönetimine yönelik tutumlar; stres, yorgunluk ve acil koşullarda performansa yönelik tutumlar) ve uçuş ekibi kaynak yönetimi eğitimlerinin gelişim ve değişim süreci ile uçuş ekibi performans modeli sunulmuştur. Üçüncü bölümde, kişilik ve kişilik kuramları, beş büyük faktör kişilik yaklaşımı, kişilik ile uçuş ekibi kaynak yönetimi ve uçuş ekibi performansı arasındaki ilişki açıklanmıştır. Son bölümde, Türkiye’de bir sivil havacılık işletmesinde görev yapan 340 pilotun katılımıyla, pilotların uçuş ekibi kaynak yönetimine yönelik tutumları ve kişilik yapıları ilişkisini belirlemek üzere yapılan bir araştırma ile 145 ikinci pilotun katılımıyla gerçek uçuş şartlarında gözlem yoluyla değerlendirilen uçuş performanslarının analizleri yer almaktadır. Verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistikler, korelâsyon, regresyon, ANOVA ve Scheffe testleri kullanılmıştır. Sonuçlara göre; pilotların uçuş ekibi kaynak yönetimine ilişkin tutumları ve beş büyük kişilik faktörü boyutları arasında anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Pilotların meslekî kökenlerine, yaşlarına, akademik ve pilotaj eğitim durumlarına, eğitim kaynaklarına, uçak tiplerine ve uçuş tecrübelerine göre istatistikî olarak anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. İkinci pilotların uçuş performans değerlendirmelerine göre; iletişim, koordinasyon ve ekip çalışması ile stres, yorgunluk ve zor koşullar altında bireysel performanslarına ilişkin davranışlarının pilotların genel uçuş performansları üzerinde anlamlı etkilerinin olduğu saptanmıştır. Pilotların gözlemlenen belirleyici davranışları ve genel uçuş performans düzeyleri ile tanışıklıkları arasında istatistikî olarak anlamlı ilişki saptanmıştır.

Başarı güdüsü ve liderliği anlatma hususunda son dönem Türk çocuk edebiyatının durumu

Edebiyat yoluyla önemli meselelerin ve değerlerin anlatılmaya çalışılması yeni bir konu değildir. Edebiyatın hem yetişkinler, hem de çocuklar üzerindeki büyüleyici etkisine baktığımız zaman, edebiyatı bir öğrenme aracı olarak kullanmanın iyi bir fikir olduğu kabul edilebilir. Şüphesiz ki çocuklar bu anlamda en iyi alıcı konumundadırlar ve yüzyıllardır çocuk eserleri çeşitli konuların benimsetilmesinde bir araç olarak kullanılmıştır. Bu araştırmanın amacı, son dönem Türk Çocuk Edebiyatının Başarı Güdüsünü ve Liderlik hususunda ne ölçüde önemli olduğunu içerik analizsel bir bakış açısıyla incelemektir. Araştırma için 2000-2009 yılları arasında basılmış en çok satanlar listesindeki kitaplar incelenmiş, en çok basım yapan 82 kitaba içerik analizi uygulanmıştır. Kitap içerikleri belirlenmiş, başarı kriterleri sınıflandırılmış ve kitaplardan seçilen cümleler uygun sınıflandırma altında yorumlanmıştır. Sonuç olarak son dönem Türk Çocuk Edebiyatında başarı güdüsünün yeterli düzeyde işlenmediği ancak işlenmesinin başarılı bireyler yetiştirmeye katkı sağlayacağı kanısına varılmıştır. Anahtar kelimeler; başarı güdüsü, içerik analizi, çocuk edebiyatı, liderlik