PROF. DR. COŞKUN ÇAKIR

Osmanlı Devleti’nde iktisat eğitiminin gelişimi (1859-1923) Development of education of economics in Ottoman State (1859-1923)

Osmanlı’da iktisadın akademik bir disiplin olarak gelişimi ve iktisat eğitiminin doğuşuna ilişkin süreç iki dinamik üzerinden ilerlemiştir. Bunlardan ilki, Osmanlı Devleti?nde eğitimin modernizasyonu diğeri ise Tanzimat sonrası giderek etkisi artan iktisadi kültürdür. Bu iki dinamik iktisat eğitiminin hayat bulacağı şartları adeta olgunlaştırmıştır. Bu şartlara bağlı olarak iktisat alanında ortaya çıkan donanımlı personel ihtiyacı, Mülkiye Mektebi?nin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Böylelikle iktisadi tedrisata ait süreç bu modern mekteple birlikte hız kazanmıştır. Mülkiye?yi takiben programlarında iktisadi tedrisata yer veren diğer modern okullar kurulmuş, bu okullarda ders vermek üzere hocalar görevlendirilmiş ve beraberinde ders notları ile ders kitapları ortaya çıkmıştır. Netice itibariyle tüm bu gelişmeler iktisat eğitiminin de yaygınlaşmasını beraberinde getirmiştir.Osmanlı Devleti?nde iktisat eğitiminin ortaya çıkışını ele alan araştırmamız kapsamında: Programlarında, iktisatla ilgili dersler bulunan eğitim kurumlarının anlatımı, bu kurumlarda eğitim vermiş olan hocaların tanıtımı ve yine bu derslere ait yazılı örnekleri oluşturan ders notlarının ve kitaplarının analizine yer verilmiştir. Böylelikle iktisadi tedrisat; kurum, hoca ve eser olmak üzere üçlü bir sacayak üzerinden incelenerek Osmanlı Devleti?nde iktisadın akademik anlamda hangi süreçlerden geçtiği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu veriler üzerinden de Osmanlı Devleti?ndeki iktisat düşüncesine ait değişim süreci değerlendirilmiştir.Netice olarak iktisadın neden modern bir disiplin olduğu ve bu modern disiplinin dayandığı tarihsel temellerle ilgili birtakım sonuçlara ulaşılmıştır. Öte yandan tüm bu gelişmelerin, Osmanlı Devleti?nin modernleşme sürecini hangi yönüyle etkilediğine ilişkin çeşitli bulgulara ulaşılarak çalışmamız tamamlanmıştır.

Max Weber düşüncesinde iktisadi bakımdan doğu-batı farklılığı

?Max Weber Düşüncesinde İktisadi Bakımdan Doğu?Batı Farklılığı? başlıklı bu tez, esas olarak iktisadi ve toplumsal gelişme farklılıklarının kuramsal alandaki ifade biçimlerine yönelik bir incelemedir. Bu yönüyle iktisadi ve toplumsal eşitsizliklerin kuramsal açıklamaları, aynı zamanda dönemsel gelişmelerin ışığında ele alınacaktır. Sömürgecilik, emperyalizm, oryantalizm ve Avrupamerkezcilik gibi kavramlar etrafında Max Weber’in (1864?1920) metinsel bir incelemeye tabi tutulması, bu nedenle düşünürün varlığını doğrudan doğruya biçimlendiren dönemsel gelişmeleri de çalışmanın merkezine oturtmaktadır. Bu anlamda kültürel etkenlerin, uluslararası anlamdaki iktisadi farklılıkları açıklayabilecek bir araç olarak görülmeye başlanmasının nedenleri, Doğu?Batı farklılıklarına ilişkin düşünceleriyle birlikte Weber üzerinden gösterilmeye çalışılmaktadır.