PROF. DR. ARİF BİLGİN

İstanbul Mahkemesi’ne ait 201 numaralı Narh Defteri Numbered 201 Price Book of İstanbul Court

İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu için hem devletin idari ve siyasi başkenti olması hem de sahip olduğu yaklaşık yarım milyona varan kalabalık nüfusu ve ekonomik olanaklarıyla daima büyük bir öneme sahip olmuştur. Bu nedenle, İstanbul tüm imparatorluk topraklarının üretim fazlalarının ulaştığı öncelikli bir ticaret merkezi konumunda olmuş ve devlet nazarında müstesna bir yere sahip olmuştur. İstanbul, idari bakımdan İstanbul Kadılığı’nın yanı sıra, Bilâd-ı Selâse de denilen Galata Kadılığı, Üsküdar Kadılığı ve Eyüp Kadılığı olarak kısımlara ayrılmıştır. Bu kadılıklar içerisinde, şehrin ekonomik hayatı üzerinde, özellikle İstanbul Kadılığı belirleyici bir rol üstlenmiştir. Dolayısıyla ekonomik hayatta uygulanan tüm fiyatların tespit ve tanziminde İstanbul Kadılığı görevli olmuştur. Devlet fiyatların belirlenmesinde hem halkın refahının sağlanmasını hem de esnaf ve üretici guruplarının zarar etmemesi prensibini esas almıştır. Osmanlıların bu hususa büyük ehemmiyet gösterdikleri ve belirlenen fiyatların uygulanması ve denetlenmesinde titiz davrandıkları defterdeki kayıtlardan da anlaşılmaktadır. Özellikle 18. ve 19. yüzyıllarda yaşanan siyasi ve askeri başarısızlıklar neticesinde devletin mali sorunları ciddi oranda derinleşmiş bu nedenle de devletin iktisadi hayat üzerindeki rolü daha da artmıştır. Bu açıdan dönemin bu koşulları çerçevesinde İstanbul Mahkemesi’ne ait 201 numaralı narh defteri İstanbul’un ekonomik hayatını, esnaf ve zanaatkar gurupları ve piyasadaki mal çeşitliliği ile fiyat değişikliklerini yansıtması açısından ayrıntılı bilgiler ihtiva etmektedir.