PROF. DR. ALİ CEM BUDAK

Türk ve ABD Hukukunda medeni ceza Punitive damages in Turkish and U.S legal system

Bu doktora çalışması ile Türk Hukuku’nda zararı aşan tazminatların genel özellikleri, ABD Hukuku’ndaki medeni ceza (punitive damages) ile karşılaştırmalı olarak açıklanmaktadır.ABD Hukuku’ndaki medeni ceza, zararın tazmini amacıyla açılan ve medeni yargılama usulüne göre görülen davada, davalının ağır kusurla hareket etiğine ilişkin açık ve inandırıcı delilin olması halinde, davalıyı cezalandırmak ve başkalarını bu eylemlerden caydırmak amacıyla örnek oluşturması için davacının telafi edici tazminatına ilaveten, eylemin kötülüğüyle orantılı, jürinin takdirine bağlı olarak mağdura verilen parasal tutar olarak tanımlanabilir.Türk Hukuku’nda sayıları artan, daha çok kazuistik yöntemle farklı yasalarda kabul edilen, önleme amaçlı, telafi tazminatını aşan tazminatlar bulunmaktadır. Bu tazminatlar, medeni ceza, özel hukuk cezası, cezai tazminat gibi değişik terimlerle de ifade edilmektedir. İcra inkâr tazminatı, ayrımcılık tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, sendikal tazminat, iş güvencesi tazminatı, caydırma işlevi gören kıdem tazminatı, yanlış adrese bilerek tebligat yaptırılması nedeniyle verilen tazminat, rekabet ihlalinde üç misli tazminat, ticari işletme rehininde munzam tazminat, çek tazminatı, telif tazminatı olarak verilen tazminatlar, telafi tazminatı aşan tazminatlar olarak ifade edilebilir. Yeni Borçlar Kanunu ile hizmet akdinde telafi tazminatını aşan ve önleme işlevini ön plana alan üç yeni tazminatın verilmesi kabul edilmiştir.Türk Hukuku’nda ürün sorumluluğu, hile gibi haksız fiillerde telafi tazminatı sorumluluğuyla yetinilmesi, ABD Hukuku’nda olduğu gibi medeni cezanın bulunmaması bir eksikliktir. Ayrıca caydırma amacıyla telafi tazminatı aşan tazminatların kusur olmadan benimsenmesi caydırma amacıyla bağdaşmaz. Türk Hukuku’nda medeni cezanın genel bir hükümle düzenlemesine ihtiyaç bulunmaktadır. Bu hükmün YBK’nın haksız fiillerde kusurun ağırlığına göre tazminatın belirlenmesini öngören 51. maddesine bir fıkra şeklinde eklenmesi yerinde olacaktır.