PROF. DR. ABDURRAHMAN ÖZDEMİR

Koca Râgıb Paşa’nın Arûz Risâlesi adlı eserinin tahkik ve tahlili Examination and analysis on the prosody pamphlet of Koca Râgib Pasha

Hz. Peygamber’in vefatı ile Kur’an’ı anlama ve yorumlama noktasındaki ihtilaflarda herkesi aynı noktada buluşturabilecek ilimlere ihtiyaç hâsıl olmuştur. Bu ilimlerin oluşturulması yönündeki çabaların doğuşuna zemin hazırladığı arûz ilmi, hicrî II. (VIII) yüzyılın ortalarında el-Halil b. Ahmed el-Ferâhîdî (ö.175/791) tarafından tesis edilmiştir. Arap edebiyatında doğup Fars ve Türk edebiyatları başta olmak üzere birçok kültürün edebiyatına intikal eden arûz ilmi, Osmanlı ilim dünyasında da ciddi bir ilgi görmüştür. Osmanlı âlimleri bu ilme, gerek daha önce yazılmış eserleri şerh etmek, gerekse müstakil eserler kaleme almak suretiyle katkıda bulunmuşlardır. Çalışmamızın konusunu XVIII. yüzyıl Osmanlı devletinin meşhur sadrazamlarından ve aynı yüzyıl edebiyatının önde gelen şairlerinden Koca Râgıb Paşa’nın, arûz ilmi ile ilgili kaleme almış olduğu “Arûz Risâlesi” teşkil etmektedir. Üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde arûz ilmi ve Arap edebiyatında arûz konularını işledik. İkinci bölümde Râgıb Paşa’nın hayatı, edebî yönü ve eserlerini ele aldık. Üçüncü bölümde ise Arûz Risâlesi’ni genel olarak inceledikten sonra eserin tahkik/edisyon kritik kurallarına uygun bir metnini oluşturduk. Bu çalışmadaki amacımız, kütüphanelerde araştırmacıların ilgisini bekleyen eserlerden birini gün yüzüne çıkararak arûz alanında çalışma yapanların istifadesine sunmaktır. Anahtar Kelimeler: Arûz, Râgıb Paşa, Arûz Risâlesi.