PROF. DR. ABDULHAKİM YÜCE

Elmalılı Yusuf Sinan Ümmi’nin (v.1067/1657) tasavvufi görüşleri The sufistic opinions of Elmalılı Sinan Ümmi

Günümüze ?Divan? ve ?Kutbu’l Meânî? isimli iki eseri ulaşan Sinân-ı Ümmî (v.1067/1657), üstadları Vâhib-i Ümmî, Eroğlu Nûri Efendi ve Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin de etkisiyle şekil, tür, dil ve anlatım özellikleri açısından Yûnus Emre tarzında eserler bırakmıştır. Bu eserler taşıdıkları dil ve edebiyat vasıfları açısından uzmanlarca ?Türkçe’nin zaferi? kabul edilebilecek nitelikte görülmektedir. Sinân-ı Ümmî, tasavvufun daha çok amelî/pratik yönünü gösteren konularda tasavvufun genel kabulleri içerisinde yer almakta; Halvetiyye tarîkatine has uygulamalarda Halvetî, tasavvuf düşüncesinin ilgi alanına giren konularda ise iyi bir vahdet-i vücûd takipçisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanında fikren ve mânen beslendiği türk tasavvuf düşüncesinden bazı unsurları da kendi tasavvuf anlayışına yansıtmıştır. Yaşadığı yörenin fizikî, coğrafî, sosyal ve kültürel unsurlarını da şiirlerine yansıtarak ayrı bir güzellik ve zenginlik katmıştır.

Eroğlu Nûri’nin (v.1012/1603) tasavvufî görüşleri Sufistic views of Eroğlu Nuri (d. 1012/1603)

Günümüze Tasavvuf bi’t-Tarîkat ve Dîvânçe-i İlâhiyât adlı iki eseri ulaşan Eroğlu Nûri (v. 1012/1603), bu eserlerinden ilkini manzum, diğerini ise nesir olarak yazmıştır. Üstadları Vâhib-i Ümmî ve Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin de etkisiyle şekil, tür, dil ve anlatım özellikleri bakımından Yûnus tarzında yazdığı eserleri, taşıdıkları dil ve edebiyat özellikleri bakımından uzmanlarca ?Türkçe’nin zaferi? kabul edilebilecek nitelikte görülmektedir. Eroğlu Nûri, tasavvufun daha çok amelî / pratik boyutunu yansıtan konularda tasavvufun genel kabulleri içinde yer almakta; Halvetiyye tarîkatine mahsus uygulamalarda Halvetî, tasavvuf düşüncesinin ilgi alanına giren konularda ise iyi bir vahdet-i vücûd tâkipçisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bütün bunlarla birlikte o, fikren ve mânen beslendiği Türk tasavvuf düşüncesinden bâzı unsurları da kendi tasavvuf anlayışına ve görüşlerine aksettirmiştir. Yaşadığı çevrenin fizikî, coğrafî, sosyal ve kültürel unsurlarını da hemen hemen her fırsatta nesir ve şiirlerine yansıtması da ayrıca bir zenginlik olarak değerlendirilmelidir.