PROF. BARIŞ MATER

Kemel-Lapseki-Beyçayırı dolaylarının jeomorfolojisi Geomorphology of Kemel-Lapseki-Beyçayırı areas

ÖZET Çanakkale Boğazı ve çevresinin bugünkü jeomorfolojik görünümü genelde Pliyosen’ den önceki yapısal çizgiler ve tabaka duruşlarının denetiminde gelişmiş bir akarsu erezyonunun eseridir. Pliyosen ve sonrasına ait yapısal çizgilerin, özellikle fay çizgilerinin bu gelişim üzerindeki denetimi ikinci derecede etkilidir. Çalışma alanı dağlık alanlar, plato alanları ve alüvyal taban düzlükleriyle ovalardan oluşmuştur. Özellikle plato alanlarında gözlenen aşınım yüzeyleri dikkati çeken en önemli jeomorfolojik birimlerdir. Alt-Orta Miyosen’in tropikal nemli iklim şartlarında gelişen yüzeyler 400-600 metreler arasında yayılım göstermektedir. Bu yüzeyler Erol’un tanımladığı Anadolu Yontukdüzü’nün bir uzantısıdır. Orta ve Üst Miyosen sonlannda meydana gelen tektonik yükselmenin etkisiyle bu aşınım yüzeyleri bloklar halinde deforme olmuş ve yeni bir aşınım yüzeyi gelişmeye başlamıştır. Bu yüzeyler 300-400 metreler arasında yayılım göstermektedir. Pliyosen başlarında meydana gelen tektonik hareketlerin etkisi ve iklimin yağışlı bir karakter kazanmasıyla gelişen yeni aşınım yüzeyleri 150-200 metreler arasında yer almaktadır. Ayrıca 70 ve 150 metrelerde Alt Pleyistosen yaşlı, yüksek sekiler ile 10 ve 40 metrelerde Üst Pleyistosen yaşlı alçak sekiler gelişmiştir. Bu sekilerden bazıları denizel fosiller içermektedir. Çalışma alanı içinde gözlenen gömük menderesler, akarsu taraçaları ve çeşitli seviyelerdeki denizel sekiler bölgedeki tektonik ve öztatik hareketlerin kanıtıdır. Kıyı kesimde ise çeşitli aşınım ve birikim şekilleri gelişmiştir. Kıyı kesiminde belirlenen bu birimler özellikle de denizel taraçalar bölgedeki Kuvaterner kıyı değişimlerinin izlerini taşımaktadır.