PROF. ALİ DÜZGÜN

Mekan kurgusunun kullanıcılar üzerindeki psikolojik etkilerinin örneklerle incelenmesi Psychological effects of space installation on user-an analysis with examples

ÖZET Mekân insanların fiziksel, psikolojik ve sosyal gereksinimlerini gidermek üzere içinde yaşadığı doğal ve yapay bir çevredir. İnsanlar bu çevrenin sınırlarını somut veya soyut olarak duyulan ile algılarlar. Tüm mimari mekânlar insanlar üzerinde pek çok etkiye sahiptir. Bunların en önemlilerinden biride psikolojik olanlarıdır. Biliyoruz ki, insanlar gereksirıimlerini yeterince karşılayabildikleri sürece mutludurlar. Eğer insanlar mekânın kötü psikolojik etkileri nedeniyle gereksinimlerini yeterince iyi bir şekilde karşılayamayacak olurlarsa mutsuz da olurlar. Mimarlar, insanların gereksinimlerine en iyi şekilde yanıt verecek ve onlar üzerinde olumsuz bir etki yaratmayacak koşullarda onları mümkün olduğunca mutlu ve huzurlu kılacak tasarımlar gerçekleştirerek, insanların daha mutlu ve psikolojik açıdan da daha sağlıklı olmalarına yardım edebilirler. Mimarların bu amaca ulaşabilmek için farklı mekânların ve farklı mekânsal etkenlerin insanlar üzerindeki psikolojik etkileri hakkında bilgi sahibi olmaları gereklidir. Bu çalışma ile mimarların dikkati bu noktaya çekilmeye gayret edilmiştir. înamlmıştır ki, mekanın psikolojik etkileri ne kadar dikkate alınırsa, mekanların ve dolayısıyla kullanıcının kendisi o kadar nitelikli olacaktır. Anahtar Sözcükler: Mekân Kurgusu, Mekân ve İnsan Psikolojisi, Mekânın İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri, Mekân ve Çocuk, Mekân Kullanıcısının Tipolojisi vıı

Tarihsel süreç içinde malzeme cephe ilişkisi ve giydirme cepheler

ÖZET Sanayileşmenin etkisi ile ortaya çıkan yeni yapı malzemeleri ve üretim teknikleri, mimarları cephe konusunda yeni arayışlara itmiştir. 19. yüzyıl sonrasında yüzyıllar süren mimarlık anlayışları değişerek, yerlerini kısa süreli mimari akımlara bırakmışlardır. Sanayi devrimi ile ortaya çıkan cam ve çelik gibi malzemelerin mimarlık alanına girmesi ve mimarların binadan bağımsız cephe arayışları sonucunda, yapının taşıyıcı strüktürüne giydirilen Giydirme Cepheler ortaya çıkmıştır. `Boyutsal Koordinasyon ve Standartlaştırmanın Giydirme Cepheler Üzerindeki Etkisi ve Ülkemizdeki Durumu’ isimli bu tez, endüstrileşmeden ve endüstrileşmenin cephe üzerindeki etkisinden bahsederek, giydirme cephede kullanılan kaplama malzemelerinin boyutlarını ülkemiz açısından araştırıp, standartlaşmanın ve boyutsal koordinasyonun, bileşenlere ve mimari tasarıma etkisini incelemeyi amaçlamıştır. Giriş ve sonuç bölümleri dahil 6 bölümden oluşan bu tezde birinci bölüm giriş bölümüdür. İkinci bölüm, cephe kavramı ve tarihsel süreç içerisindeki gelişimini, mimarlık için bir kırılma noktası olarak alabileceğimiz, sanayi devriminden, önce ve sanayi devriminden sonra olarak incelemektedir. Üçüncü bölümde sanayileşme, sanayileşmenin yapı üretimine etkisi, endüstrileşmiş yapım incelenmiş, standartlaştırma ve boyutsal koordinasyon kavramlarından bahsedilerek, tasarım ile endüstrileşmenin etkisine değinilmiştir. Avrupa’ da kullanılan standartların içerikleri tez kapsamı dışında tutulmuştur. Dördüncü bölümde ise, endüstrileşmenin cephe üzerindeki etkisinden bahsedilip, çok yaygın şekilde kullanılan giydirme cephe kavramı, tarih içindeki gelişimi ve tipleri üzerinde durulmuştur. Beşinci bölümde boyutsal standartlaşmanın giydirme cephe elemanları ile olan ilişkisi ülkemizde üretim yapan bazı firmalara ait boyutlar örnek olarak verilerek incelenmiş, modül tasarım ilişkisine değinilmiştir. Boyutsal olarak standartlaşmanın olumlu ve olumsuz yönleri sıralanmıştır. Sonuç bölümünde ise, önceki bölümlerde yapılan değerlendirmeler sonucunda, Türkiye’de ki endüstrileşme-giydirme cephe ve tasarım süreci ile ilgili sonuçlar belirtilerek, yorumlar yapılmıştır. Anahtar kelimeler: Endüstrileşme, Modül, Standartlaşma, Boyutsal Koordinasyon, Giydirme Cephe, Cephe. Malzeme

İmar kanun ve yönetmeliklerinin mimari tasarım oluşumuna ve uygulanmasına etkileri üzerine bir inceleme

Bilindiği gibi, tasarım sürecinde mimarı en çok etkileyen girdilerden biri imar kanun ve yönetmelikleridir. İmar kanunları ve şehir planlama kararlarıyla zaten sınırlanan tasarımcı parsel üzerinde çalışırken de imar mevzuatlar ile getirilen sınırlamalardan oldukça etkilenmektedir. İnsanlar tarihin ilk zamanlarından beri bu tür sınırlama ve kanunlarla karşılaşmışlardır. Barınma ihtiyaçlarını karşılarken karşılaştıkları ilk kanun ?korunmak? olmuştur. Korunma amaçlı değişik şekil ve büyüklükte barınaklar oluşturmuşlardır. Teknik bilginin gelişmesi, insanların birlikte yaşama ihtiyaçları, köylerin, kasabaların oluşumu, başlangıçta sadece korunma amaçlı olarak özgürce tasarlanan bu yapıların bir düzene girmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Tarih boyunca bu düzenlemeler yöneticilerin elinde olmuş ve onların kararlarıyla sözlü kanunlara dönüşmüşlerdir. 19. yy Sanayi Devrimiyle gelen hızlı nüfus artış, kentlerde eskiden beri gelen düzensizliği iyice ortaya çıkarmış, bununla birlikte imar ve şehircilik ihtiyacı giderek daha fazla hissedilmeye başlanmıştır. Osmanlı imparatorluğunda 19. yy deki bu değişimden oldukça etkilenmiştir. Özellikle 1. Dünya savaşı sonrasında yıkılan şehirlerin yeniden düzenlenmesi öncelikle Osmanlı İmparatorluğu ve sonrasında Yeni Türkiye Cumhuriyeti için imar ve şehircilik kanunlarını gerekli kılmıştır. Ancak tarihin ilk zamanlarından beri olduğu gibi kanunlar yönetici politikanın elindedir. Diğer kanunların olduğu gibi imar kanunlarının değişimi ve gelişimi, onun üzerinde karar yetkisine sahip olan yönetici gücün himayesindedir. Dolayısıyla bir mimarın işi olan tasarlama yetisi ve eseri olan tasarım idareci güç tarafından oluşturulan kanunlarla sınırlanmıştır. Bu çalışma bu sınırlamalar ve bu sınırlamaların tasarımı ve tasarımcıyı nasıl etkilediğinin üzerine yapılan bir incelemedir.

Günümüz konut tasarımı için; Kullanıcı tasarımcı etkileşiminde kültür etkeninin İzmit örneğinde irdelenmesi ve bir yöntem önerisi The Discussion of culture factor in user and designer interaction for todays house representation at İzmit example

ÖZET Türkiye’de son 40-50 yıldır yaşanan hızlı kentleşmenin sonucu insanlar, çoğunlukla yaşadıkları doğal ve yapay çevrelerin sosyo-ekonomik ve fiziksel özellikleri gözönfinde bulundurulmaksızın oluşturulan konutlarda oturmaya yönlendirilmişlerdir. 70-80 yd öncesine kadar, Türk insanın yaşadığı Geleneksel Türk Evi’nin bir çok meziyetlerine yeni tasarımlarda pek de başvurulmamaya başlanmıştır. Aile ve toplum yapısı incelenmeksizin tek tip konut planlan uygulaması hızla yaygınlaşmıştır. Bu varsayımlarla yola çıkarak, Geleneksel Türk Evinin özelliklerini, aile ve toplum yapısını ve bireyleri toplum yapan ana faktör “kültür”ün anlam, önem, özellik ve çeşitleri ile konutun gelişimi ve oluşumunu etkileyen faktörlerin neler olduğu bölümler altında incelenmiştir. Bu bağlamda; Birinci bölümde; konuya giriş yapılmakta, amacın insanlarla uyumlu; insanların beklentilerine, yaşam tarzlarına önem verilerek oluşturulacak konutlar üretilmesi olması gerektiği belirtilmektedir. Çalışmada Türk insanının ve ailesinin önem verdiği mahremiyet, kişisel alan, egemenlik sınırı, komşuluk gibi bazı ana faktörlerin ön plana çıkarıldığı vurgulanmaktadır. Ayrıca, tez konusunu ilgilendiren önceki çalışmaların önemli örneklerinden bazdarma değinilmekte, diğerlerine ise kaynaklar listesinde yer verilmektedir. İkinci bölümde; tez konusunun ana etkeni “kültür” ün literatürdeki tanımlamaları; çeşitli bakış açüarma göre sınıflamaları; bazı özellik ve ilkeleri; bileşenlerini oluşturan sosyo – psikolojik ve fiziksel faktörleri ele alınmakta ve detaylıca incelenmektedir. Kültürlerarası etkileşimin olumlu ve olumsuz yansımalarına da değinilmektedir. Üçüncü bölümde; kültür ve sosyal yapının konut ile ilişkisi ele almmakta ve konutun tarihsel gelişimi, Türkiye’deki konutun dünü ve bugünü dönemler halinde incelenmektedir. Daha sonra konut sorununun boyutu, kentleşme ve eski Türk yerleşimlerinin özelliklerine yer verilmektedir. X1U Dördüncü bölümde; tez uygulaması için tanımlanmış bölge seçilen İzmit Merkez İlçe; Kocaeli ili sınırları içinde tarihsel gelişim, doğal ve yapay çevre özellikleri ve sosyo-ekonomik yapı özellikleri ile ele alınarak yeterince tanıtılması hedeflenmektedir. Geleneksel Türk evlerinin rölöveleri, eski kent yerleşim özellikleri bu bölümde yer almakta ve günümüz konut uygulamaları araştırmalarını da içermektedir. Beşinci bölümde; yöntemin belirlenmesi ve şema halinde sunumu, şemanm irdelenmesi, yöntem doğrultusunda uygulama çalışmasının aşamalarının belirlenmesi, mimar ve kullanıcılarla yapılan çalışmalar, bu çalışmanın aşamaları ve değerlendirmeler sonucu elde edilen bulgular bulunmaktadır. Sonuç ve öneriler bölümünde ise, kullanıcıya uygun konut tasarımı yapabilmek için gözönünde bulunması gereken faktörlerin çevresel ve kullanıcı verileri olduğu, bunları elde etmek ve tasarım sürecinde kullanmak gerekliliği belirtilmektedir. XIV