DR. EVREN BALTA PAKER

Yerel güvenlik ve kimlik: Güneydoğu Anadolu’da bir köy üzerinden köy koruculuğu sistemi Local security and identity: Village guard system on the basis of a village in the South-East Anatolia

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de PKK’nın silahlı mücadelesine başlamasından kısa bir süre sonra uygulamaya konulan geçici köy koruculuğu siteminin analiz edilmesidir. Geçici köy koruculuğu meselesi bu çalışmada çeşitli boyutlarda analiz edilmiştir. Meselenin yasal ve siyasi dayanakları öncelikli olarak incelenmiştir. Devlet yetkililerince sistemin hangi işlevlerinin kullanıldığı üzerine yoğunlaşmakla birlikte, çatışmanın diğer aktörü olan PKK cephesindeki yankıları da incelenmiştir. İkinci olarak ise yerele odaklanılmıştır. Geçici köy koruculuğu sisteminin toplumsal hayattaki yankıları ile yarattığı dönüşümler ve bireylerin katılım gerekçeleri analiz edilmiştir. Bu çerçevede öncelikli olarak çatışma literatürü incelenmiştir. Kavramsal çerçeve ışığında geçici köy koruculuğu sisteminin tarihsel süreç içindeki işlevlerine ve yerelde yarattığı dönüşümlere odaklanılmıştır. Yerelde yarattığı dönüşümlerin incelenmesi girişimi alan araştırmasını bir ihtiyaç olarak doğurmuştur. Bu bağlamda Güneydoğu Anadolu’da bulunan bir köy üzerine alan araştırması yapılmıştır. Bu çalışma geçici köy koruculuğu sisteminin bir köy üzerinden aşağıdan okuma çabası olarak görülebilir. Çalışmada geçici köy koruculuğu sistemi dünyanın pek çok yerinde uygulamaya konulan ve çatışmayı bastırmak için ihtiyaç duyulan kimlikleme, kontrol, bilgi akışı gibi temel ihityaçlara cevap veren isyan karşıtı paramiliter birliklerin Türkiye’deki şekli olarak ele alınmıştır. Geçici köy koruculuğu sistemi uygulandığı süreç boyunca doksanlı yıllara kadar yerel güvenliğin tesisi, doksanlar boyunca ise kimlikleme aracı olarak kullanılmıştır. Türkiye’de geçici köy koruculuğuna katılım farklı coğrafi mekânlarda, farklı araçlar ve motivasyonlarla gerçekleştirilmiştir. Aynı şekilde, alan araştırması yapılan köyde de geçici köy koruculuğuna katılımdaki motivasyon tek bir gerekçeyle açıklanamayacak kadar çeşitlilik göstermektedir. Çatışan aktörlerin eş zamanlı olarak dolayıma giren argümanları, köy koruculuğu ile harmanlanarak gerek toplumsal ilişkileri, geleneksel düşmanlıkları, gerekse de kimliksel ifadeleri yeniden biçimlendirmiştir. Söz konusu dönüşümler, alan araştırması yapılan köy özelinde incelenmiştir.