DOÇ.DR. Z. SEMA BAYKARA

Kimyasal proses ve tesislerde maliyet analizi için bir veri tabanı ve kullanıcı programı

ÖZET Kimyasal proses tesislerini kurma amacı üretim yapmak ve verimi arttırmaktır. Diğer taraftan kimyasal tesisin sürekliliği için her zaman gelirler giderlerden fazla olmalıdır. Bu nedenle yeni bir girişim ya da atılımın teknik yönden projelendirilmesi, maliyetin ve faydalarının sistematik değerlendirilmesini gerektirir. Bu tez çalışmasında, “Yan optik grafik algılama” yöntemini kullanan OCUREFIT* programı hazırlanarak kimya proseslerinde kullanılan makina-teçhizat verileri bir veri tabanına aktarılmış ve teknik yönden projelendirilmiş bir kimyasal tesisin maliyet analizini yapmak üzere, makina-teçhizat satınalma maliyetine dayanan CostCAD* bilgisayar programı oluşturulmuştur. CostCAD programı ile enteraktif olarak bir kimyasal prosese ait sabit sermaye, işletme sermayesi, üretim maliyeti, amortisman hesaplamaları, makina-teçhizat seçim kriterleri ve hazır kimyasal tesislerden farklı kapasitelerdeki tesislerin maliyetleri hesaplanabilmektedir. Aynı zamanda program kullanıcıya alternatif birim sistemi seçimleriyle kolaylık sağlamaktadır. Tüm bunların yanında CostCAD ve OCUREFIT programının kullanım bilgileri ve açıklamaları detaylı olarak verilerek, ticari önem taşıyan tesislerle öraeklendirilmiştir. Anahtar Kelimeler : maliyet analizi, makina-teçhizat, ekipman, yan optik grafik algılama, sabit sermaye, üretim maliyeti CostCAD ve OCUREFIT programlarının tüm hakları tez sahibine aittir. vm

I. ve II. Kanun analizlerinde kullanılmak üzere termodinamik bir veri tabanı ve kullanıcı programının geliştirilmesi

ÖZET Bu çalışmada, kimyasal proseslerin, termodinamiğin I. ve II. kanunu açısından incelenmesi için enerji ve ekser ji he saplarının yapılması amacıyla şimdilik sadece 02, Ha, Na, CO, COz, H=0 ve Cl-U gazlarına* ait hal fonksiyonlarıyla ilgili bilgileri içeren bir veri tabanı ve bu veri tabanını kullanan genel amaçlı bir bilgisayar programı geliştirilmiştir. Programı kullanarak hal fonksiyonu değişimi ve kimyasal denge hesapları yapmak mümkündür. Programın birinci kısmında, maddelere ait hal fonksiyonu hesabı için ısı kapasitesinin sıcaklığa bağlı fonksiyonu baz alınarak buradan entalpi, ent- ropi, Gibbs enerjisi ve dolayısıyla ekserji hesabı, % 2-4 hata ile yapılabilmektedir. Kimyasal denge hesabı kısmında ise denge komposizyonunu belirlemek için Gibbs enerjisinin minimizasyonu yöntemi se çilmiş, ortaya çıkan lineer olmayan diferansiyel denklemler Newton-Raphson metodu ile çözülmüş, elde edilen sonuçların gerçek değerlerle uyum sağladığı görülmüştür. * : Bölümümüzde hidrokarbon yakıtlarının yakılması ve kömür le ilgili çalışmalar yapıldığından dolayı bu maddelere öncelik verilmiştir.