DOÇ.DR. YÜCEL ÖZTÜRK

355 numaralı Tapu Tahrir defterine Pakrac Livası

SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksel Lisans Tez Özeti Tezin Başlığı: ?355 Numaralı Tapu Tahrir Defterine Göre Pakrac Livası? Tezin Yazarı: Selçuk URAL Danışman: Doç. Dr. Yücel ÖZTÜRK Kabul Tarihi: 21/06/2006 Sayfa Sayısı: 9 (ön kısım) + 83 (tez) + 244 (ekler) Anabilimdalı: Tarih Bilimdalı: Yeniçağ Tarihi Osmanoğulları Beyliği’nin kuruluş sürecini tamamlamasından hemen sonra yönünü batıya çevirmesi neticesinde, Türklerin Balkanlara doğru ilerleme ve yerleşme süreci başlamıştır. Bu süreç I. Murat, Sultan Bayezid, Fatih ve Kanuni dönemlerinde netlik kazanmış ve Osmanlı İmparatorluğu’nun merkezi kuruluş bölgesine göre birkaç kez batıda yer almıştır. Bu tarihi süreç içerisinde Balkanların Türkleşmesi yolunda önemli gelişmeler sağlanmış; bu doğrultuda Balkanlarda Türk yönetim sistemi içerisinde bir idari taksimat yapılmıştır. Osmanlı Devleti’nin toprak genişlemesi süreci hem batı hem de doğu yönünde bir özellik göstermektedir. Bu durum yeni ele geçirilen bölgelerde birçok Beylerbeyilik ve sancakların kurulmasına sebep olmuştur. Bu sancakların ve merkezlerin iktisadi, sosyal, kültürel ve demografik durumları hakkında bilgi edinmek amacıyla tahrir defterleri düzenlenmiştir. Araştırmamız Macaristan toprakları üzerine yapılmış birçok tahrir defteri arasından henüz çalışılmamış olan Pakrac Sancağı ile ilgili 355 numaralı tahrir defterine dayanmaktadır. 355 numaralı tahrir defterinin bilgilerine göre Pakrac Sancağı, en büyükleri Çernik, Dimenofça ve Pakrac olmak üzere on dört nahiyeden oluşmaktadır. Bu nahiyelere bağlı olarak kayıt edilmiş köyler ve mezralarda bulunmaktadır. En fazla köy ve mezraya sahip olan Dimenofça Nahiyesi en büyük, en az köy ve mezraya sahip olan Bodvirşaki nahiyesi ise en küçük nahiye olarak görünmektedir. Pakrac Sancağında genel olarak yerleşik bir yaşam tarzı göze çarpmaktadır. Köylerde, mezra ve çitliklerde hayatlarını sürdüren halkın tarım ve hayvancılıkla meşgul olduğunu söyleyebiliriz. En fazla yetiştirilen tarımsal ürünler, halkın temel besin öğesi olan tahıllardır. Bu tahılların içindeki e önemli pay ise buğdaya aittir. Bölgedeki yoğun tarımsal faaliyetlerden sonraki diğer geçim kaynağı ise hayvancılıktır. Anahtar Kelimeler: Tahrir, Pakrac, Macaristan, Osmanlı Devleti viii

381 numaralı şer’iyye siciline göre 1885-1893de kandıra kazâsı şeyhler (Kaynarca) nahiyesinde içtimai, iktisadi ve idari hayat 381 numbered

İncelediğimiz 381 Nolu Kandıra Kazâsı Şeyhler Nahiyesi Şer`iyye Sicili Defteri, miladi 1885-1893 yıllarını kapsayarak, bugünkü Kaynarca ilçesi ve köylerini, o dönemde idari, iktisadi ve içtimai açıdan ele alan önemli bir çalışmadır. Bu dönemde Şeyhler Nahiyesi’nde görev yapan na’ib (kadı vekili)ve katiplerin tuttuğu 100 sayfa (50 varak) incelenmiştir. İnceleme yapılırken defterdeki Osmanlıca metinler mikro filme alınmıştır. Daha sonra foto shop programıyla netliği sağlanarak okuma kolaylığı yapılmıştır. Transkrip yapılırken okunamayan bölümler orijinalinden alınarak teze eklenmiştir. Bu çalışmamız sonucunda Şeyhler Nahiye’sinin idari yapısının, bugünkü adıyla Kaynarca ilçesi sınırlarını aşarak başta Karasu, Söğütlü, Ferizli ve Kandıra’nın bazı köylerini de içine alacak şekilde geniş olduğu anlaşılmıştır. Na’ib yada katibin tuttuğu zabıtlar, hukuk tarihi açısından hüccet, ilam, ma`ruz, murasele ve tereke olarak gruplandırılmıştır. Dikkatimizi çeken bir diğer konu Fındıklı Divanı ve çevresinde gayr-i müslim Rumların yaşadığı olmuştur. Ayrıca defterin tutulduğu dönemden kısa bir zaman önce deniz yoluyla Sakarya Boğazı İhsaniye Köyü’ne yerleşen Abaza ve Çerkezlerin sosyal hayatı da belgelerde görülmektedir. İktisat tarihi açısından yazılan tereke kayıtlarının incelenmesi ile o dönemin insanlarının mal ve mülkü, kullandığı eşyaların cinsi, fiyatı, miktarı, isimleri çalışmamıza rehber olmuştur. Anahtar kelimeler: Şeyhler Nahiyesi, Na’ib(Kadı Vekili), Tereke