DOÇ.DR. TOMUR ATAGÖK

1940’dan günümüze Mimar Sinan Üniversitesi resim ve heykel müzesi koleksiyonuna alınan yapıtların ve müze ile Mimar Sinan Üniversitesi’nde açılan sergilerin Türk sanatı açısından değerlendirilmesi

ÖZET Resim ve Heykel Müzesi açıldığı 1937 tarihinde şimdiki adı ile Mimar Sinan Üniversitesi olan Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nden, Dolmabahçe Sarayın’dan, Ankara Gazi Terbiye Estitüsünden gelen sanat yapıtları ile ilk koleksiyonunu oluşturulmuştur. 1937 yılının ardından gelen yıllarda ulusal kurum ve kuruluşlardan gelen sanat yapıtlarının yanı sıra sanatçı ve sanatseverlerin bağışları ile koleksiyon geliştirilmiştir. Kültür Bakanlığı, Milli eğitim bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü ve Devlet Güzel Sanatlar Akademisi sanatçılardan ve çeşitli sergilerden satın alınan sanat yapıtlarını müze koleksiyonuna göndermişlerdir. Resim ve Heykel Müzesi kolesiyonunda bulunan resim ve heykellerden seçilen yapıtları müze daimi sergi salonlarında sergilemektedir. Ayrıca açılan geçici sergilerde ulusal sanatçılarımızın ve başka uluların sanatçılarının yapıtları sergilenmiştir. Bu sergiler günümüzdede devam etmektedir.

Havacılık müzesi ve koleksiyonlarının çağdaş müzecilik kapsamında değerlendirilmesi ile uçak koleksiyonunun kataloglanması

1XX ÖZET İlk müze, Hava Müzesi adxyla 15 Mayxs 1971 ‘de Izmir Cumaovasx’nda acxlmxstx. Müze orada 1979 yxlxna kadar acxk kalabildi. İstanbul’a taşınmasına karar verilerek 19 85 ‘ te Yeşilköy’de Havacılık Müzesi adıyla tekrar açıldı. Türk Havacılık Müzesini Dünya havacılık müzeleri ile kıyaslayabilmemiz için. Havacxlik Müzelerinin tarihi gelişiminden bahsetmeliyiz. Dünya ‘da en eski hava müzesi 1919 ‘da Fransa’da açılan Musee de L’Air’dir. ABD ‘deki Na tional and Space Museum ve United States Air Force Museum’ la birlikte Dünya ‘ nm en büyük üç müzesi arasında sayılır. 1920- 1945 yıllarında kurulan hava müzeleri II. Dünya Savaşı yıl larında oldukça zarar görmüştür. Savaş sonrası yeniden yapılanma oldukça zaman almıştır. 1970 ‘li yıllar hava müzeleri için gelişim yılları olmuştur. Yeni müzeler açılmış, eski müzeler yeni mekanlara kavuşmuşlardır. Son yıllarda ise müzelerde ortaya çıkan eğilim uçan uçakların koleksiyonuna sahip olmaktır. Ekonomik problemleri olan ülkelerin hava müzelerinin başta gelen sorunları mekan ve eleman yetersizliğidir. 1971 ‘de açılan Izmir Hava Müzesi 4600 m2 ‘ lik bir alana yerleşmişti. Koleksiyonunda 16 uçak vardı. Ayrıca havacılara ait hatıra eşyalar, maketler ve bilgi panolarının yer aldığı 5 bölümlük bir sergilemeye sahipti. İstanbul Yeşilköy’de 1977-1983 yılları arasında yapımı tamamlanan Havacılık Müzesi 1985 yılında hizmete açılmıştır. 9 sergileme salonuna sahip 3000 m2 kapalı, 12000 m2 açık alan olmak üzere 15000 m2 ‘ lik bir alan üzerine kurulmuştur. XV Müze Hava Kuvvetlerinin 22 Temmuz 1985’ te yürürlüğe giren HKY 210-4 sayılı yönergesine ve 30.9.1984 gün ve 18531 sayılı Resmi Gazete ‘de yayınlanarak yürürlüğe giren Askeri Müzeler Yönetmeliğine tabidir. Müzede halen 5’ i askeri per sonel, 7 ‘si sivil personel olarak 13 kişi görev yapmaktadır. Müzenin bütçe kaynağını Milli Savunma Bakanlığı kanalıyla genel bütçeden ayrılan ödenek oluşturur. Müzeye eserler satın alma, bağış veya emirle gönderme suretiyle girer. Müze zi yaretçileri genellikle genç yaş grubudur. Yıllık ortalama 60.000 kişilik bir ziyaretçi potansiyeli vardır. Zi yaretçilere hizmet veren bir kafeteryası ve video salonu mev cuttur. Müzenin sosyal etkinlikleri çerçevesinde bir Model Uçak Kulübü bulunmaktadır. Her yıl Ekim ayında Türkiye çapında “Model Uçak Yarışması” düzenlemektedir. Müze koleksiyonları küçük nesneler ve uçaklardan oluşur. Uçakların bir kısmı kapalı hangar ‘ da bir kısmı açık havada sergilenmektedir. Müzenin etrafı bir tel örgüyle koru maya alınmıştır. Müzede belgeleme sistemi iki aşamalıdır. 1) Müze envanter defteri ve envanter kartları. 2 ) İkmal kayıt ları. Müzede bir fotoğraf arşivi vardır. Müzenin sergilemediği eserleri muhafaza ettiği bir deposu mevcuttur. Müzenin en önemli eser grubu uçaklardır. 40 uçaklık bir koleksiyona sahip müzenin en önemli problemi açık sahada sergilenen uçakların korumasıdır.

Müze sergilemesinde görsel kimlik ve mekan-yapıt-grafik ilişkisi

ÖZET “Müze Sergilemesinde Görsel Kimlik ve Mekan- Yapıt-Grafik ilişkisi” başlıklı bu tezde, konu; mimari ve grafik tasarım temelinde görsel kimliğin oluşturulması ve; tasarım ilkeleri bağlamında, müze sergilemesinde mekan- yapıt-grafik ilişkisi ele alınarak irdelenmiştir. Tarihsel süreç içinde ve toplumsal gelişimle birlikte sürdürülen toplayıcı anlayışın sonucunda, oluşturulan koleksiyonların sergilenmeye başlamasıyla, hazine varlıkları, günümüz müzelerinin çekirdeğini oluşturmuşlardır. Müze sergilemesinde hazırlanan görsel etkinlik, sözel ve görsel iletişim yöntemleri ile ve görsel tasarım dallarından yararlanılarak gerçekleştirilmektedir. Her dönemde müze kütürel varlığın koruyucusu olarak, gelecek kuşaklara bu birikimi bilimsel yöntemlerle aktarmaktadır. 20. yüzyılda müze; toplama, koruma, belgeleme ve sergileme işlevlerini eğitim işlevi ile birleştirerek halkın kültürlenmesine yönelik bir merkez konumuna gelmiştir. Eğitim işlevinin müzede yer almasıyla birlikte, görsel algılama verilerinin, bireyin etkin kişiliğinin, müzenin toplumsal statüsünün yeniden, çağdaş müzecilik anlayışı içinde tanımlanmasına gidilmiştir. Eğitim teorisi olarak Gestalt’ın, “bütün parçaları belirler” kuramını, müzenin, museopolitik stratejisi ve görsel kimliğinin tammlanması yönünde bir anahtar olarak kullanması bu tezde savunulmaktadır. Müzenin kurum kimliği ve sergileme yöntemleri; kapsamındaki koleksiyonun bir bütün olarak algılanması yönünde yürüttüğü strateji, bütünlük ilkesi doğrultusunda ele alınmaktadır. Şehir ölçeğinde mimari yapı, müzenin ilk görsel iletişidir. Ancak bunun yanısıra grafik tasarım her zaman mimari ile birlikte işlevini sürdürmektedir. Uzak kamusal çevrede, şehir içindeki yollarda yönlendirme bildirişimleri, billboardlar v.b. şehir mobilyalarının kullanımıyla müze, yapısından fiziksel olarak uzak bulunan alanlarda da görsel varlığını sürdürmektedir. Müzenin yapısı içinde, yakın kamusal çevrede, uygulanan grafik unsurlar; hem müze içindeki eylem gruplarının eylemlerinin düzenlemek hem de koleksiyonla ilgili bilgiyi aktarmak amacıyla kulanılmaktadır. Uzak kamusal çevrede kullanılan grafik unsurlar, müzenin kurum kimliğini vurgulamaktadır. Müzenin fiziksel yapısı içinde uygulanan unsurlarla bu kimlik pekiştirilirken, ziyaretçi (halk) ile müzenin fiziksel ortamda iletişim içine girilmesinde yararlanılmaktadır. Müzenin kurum kimlik simgeleri olan amblem ve logotype uygulamaları, müzenin kapısından başlayarak her türlü çoğaltılmış yazılı evraklarında, katalog, bülten, kitapçık, broşür v.b. belgesel ve iletişim amaçlı unsurlarında tanımlayıcı imge olarak vurgulanmaktadır. Böylece müzenin formel ya da informel ilişkilerinde tanıtıcı ve tanımlayıcı, kimlik simgeleri olarak tasarımlanmaktadır. Grafik tasarım, görsel etkisi nedeniyle uluslararası bir dil olarak müze içinde yerini alır. Farklı kültür ve dil gruplarından gelen ziyaretçi ile müzenin iletişiminin kurulmasında grafik tasarım unsurları devreye girerek bu işlevi sağlamaktadır. Kapsadığı koleksiyonu ve kurum kimliği ile müze grafik tasarım temelinde bir bütün olarak ele alınmakta ve gerçekleştirilen unsurlar belirlenmiş ilkeler doğrultusunda oluşturulmaktadır.

İlk ve orta öğretimde arkeoloji müzelerinde eğitim sorumluluklarının belirlenmesi çözüm üzerine bir deneme