DOÇ.DR. SERAP KARA

Seramik endüstrisinde mevcut çevre kontrol problemlerinin anketlere dayalı göstergelendirilmesi

Ill ÖZET Bu çalışmada işçi, işveren ve çalışma durumu; sosyal, idari ve ekonomik problemler ve bu faktörlerin çevre problemleriyle ilişkilerini, bu endüstri dalının ülkemizdeki geleceği ve işletme hedeflerinin programlanması açısından irdelemek üzere bir anket programı hazırlanmıştır. Çeşitli hava kirletici bileşenlerin tür, miktar, emisyon hızları, emisyon faktörleri ve etki seviyelerinin hammadde, ara ürün katkı maddeleri ve eğitim durumuna bağımlılığı ile ilişkilendirilmesini sağlayacağına inanılan bu anketin yakın bir gelecekte tüm seramik tesislerine dağıtılması ve elde edilen bulguların istatistiksel açıdan değerlendirilmesi planlanmıştır. ANAHTAR KELİMELER Seramikler Seramik Teknolojisi Hava Kirliliğim Seramik Tesislerinin Problemleri Anket Programı

Bazı hava kirletici bileşenler için örnek toplama, deneysel analiz ve veri değerlendirme yöntemleri

IV ÖZET Bu araştırmada, hava kalitesini olumsuz yönde etkilediği bilinen on’a yakın bileşenden yalnızca asılı parti- kül, kükürt dioksit ve azot dioksit için bir yıl boyunca yirmi-dört saatlik açık ortam ölçümleri yapılmış, toplanan deneysel veriler istatistiksel analiz yardımıyla değerlendirilmiş, ilgili mevcut standartlarla karşılaştırılmıştır. Bu kirleticilerin atmosferde dağılımlarını etkileyen temel faktörlerin a- konumsal ve yapısal özelliklere; b- çevresel faaliyetlere; c- mekanistik kavramlara; d- sisteme/ e- etki ve gözlemlere bağlı olarak beş ayrı grupta irdelenebileceği kanısına varılmıştır. ANAHTAR KELİMELER Hava Kirliliği Kükürt Oksitler Azot Oksitler Partiküller Meteorolojik koşullar Açık atmosfer (imisyon) ölçümleri Hava örnekleri toplama Atmosferik kirleticiler İstatistiksel analiz Ölçüm yöntemleri

Azot dioksit giderici bir hareketli-yataklı adsorpsiyon kulesi tasarımı

Partikül madde özelliklerinin emisyonlarının ve dağılımının hava kalitesinin kontrolunda yeri ve önemi

Ill ÖZET Partikül biçimindeki hava kirleticilerin etkilerinin, oluşum kaynaklarının, özelliklerinin ve ölçüm yöntemlerinin topluca derlendiği bu çalışmada, özellikle mevcut toz giderme teknolojileri geniş bir literatür taramasına dayanılarak incelenmiş; çeşitli endüstriyel süreçlerin baca gazlarından, işyeri ve açık atmosferden alınan örneklerde partiküllerin ve içerdikleri bazı özel bileşenlerin derişimleri tayin edilmiş; süreçlerde mevcut giderme sistemlerinin giriş ve çıkış kanallarında yapılan partikül derişim ve boyut dağılım analizleri yardımıyla toz tutma birimlerinin verimlilikleri de tayin edilmiştir. Ölçülen tüm derişim değerleri, ortama uygun sınır değerlerle karşılaştırılmıştır. ANAHTAR KELİMELER Hava Kirliliği ^,. Kurşun — Partiküller ölçüm Yöntemleri Boyut Analizleri Açık atmosfer (imisyon) ölçümleri Toz Tutucular – İşyeri ortamı Emisyon

Hava kalitesinin kontrolunda debi ve nem ölçümünün yeri ve önemi

iii ÖZET Bu Yüksek Lisans Tezi’nde, yakma işlemlerinden kaynaklanarak hava kirliliğine yol açan etken ve parametreler (yakıt, yakma şekli, sıcaklık, basınç, nem, kirletici bileşenlerin emisyon derişimleri ve gaz emisyon debileri) literatür taramasına dayanılarak derlenmiş, debi ve nem ölçüm sistemleri prosese uygulanabilirlik, prensip, yapım etkinlikleri açısından karşılaştırılmıştır. Çalışmanın deneysel bölümünde, yakma prosesine ilişkin fiziksel, termodinamik, stokiyometrik ve kimyasal etkenler gözönünde bulundurularak, gaz ve partikül biçimindeki yakma ürünleri, Tunçbilek linyit kömürünün yakıldığı bir kovalı sobada ölçülmüş, debi ve nem parametrelerinin bu ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesindeki önemi araştırılmıştır. Ülkemizde konuya ilişkin mühendislik hizmetlerinin çok yetersiz olduğu ve debi / nem ölçümüne yeterince önem verilmediği kanısına varılmıştır. Anahtar Kelimeler Hava Kirliliği Debi Nem Ölçüm Yöntemleri Sıkıştırılabilen akışkanlar Açık Atmosfer Ölçümleri Emisyon İşyeri Ortamı Yakma sistemleri

Azot oksitlerinin hava kalitesine etkileri, uzaklaştırılma ve değerlendirilebilme seçenekleri

Bu çalışmada, hava kirliliğinin, toplam çevre kirlili ğine katkısı ve bu olumsuz katkıyı yaratan kirletici bile şenlerin canlı ve cansız varlıklara etkisi üzerinde durul muş, ayrıca dünya ‘ da ve Türkiye’de konu ile ilgili yasal düzenlemeler hakkında özet bilgi verilmiştir. Hava kalitesini olumsuz yönde etkileyen gazlar arasın da önemli bir paya sahip olan azot oksitlerinin fiziksel ve kimyasal özellikleri, insan ve çevre sağlığına etkileri, oluşumu ve kaynakları, atmosferdeki diğer bileşenlerle etkileşimi, oluşumunun kontrolü, ölçüm yöntemleri ve bu öl çüm yöntemlerinde diğer hava kirleticilerin girişimleri ele alınmış, ayrıca ikincil giderme yöntemleri ve hatta ge ri kazanılan azot oksitlerinin yararlı ürünlere dönüştürül mesi konularına yer verilmiştir. Giderilmesinin, hava kirliliğinin kontrolunda etkin olduğu kadar nitrik asit ve benzeri ürünleri elde etme açısından da önemi olan azot oksitlerinin, su ve sulu or tamlarda kimyasal tepkimeli absorpsiyon mekanizması, bu çalışmanın temel inceleme konusunu oluşturmuş, ayrıca kütle aktarım modelleri üzerinde de durulmuştur. Azot ok sit gazlarını üretmek üzere kullanılan bakır-nitrik asit tepkimesinin kinetiğini ve tepkime ortamında bulunan ve sonradan oluşan gazların davranışlarını incelemek amacıyla başlatılan deneylerin sonuçları kalitatif olarak değerlen dir i lebi İmiş t ir. Eskişehir il merkezinde beş ay süreli olarak yapılan N0X ve partikül imisyon ölçüm sonuçlarının toplu bir de ğerlendirmesi yapılmış, bazı endüstriyel tesislerde yapı lan emisyon ölçümlerinde karşılaşılan sorunlar ve bazı çö züm alternatifleri belirtilmiştir.

Meyan kökünün özütlenmesi ve saflaştırılması işlemleri

IV ÖZET Yurdumuzda yaygın olarak bulunan meyan bitkisi tıbbi, endüstriyel ve ekonomik açıdan özel önem taşır. Bu çalışmada, bu bitkinin kök ve rizomlar mm bazı ön işlemlerden sonra çeşitli yöntemlerle özütlenmesi ve sulu özütlerin kurutulması sırasında uygulanan bazı işletme parametrelerinin, kurutulmuş özüt verimlerine etkileri incelenmiş, ayrıca özütlerden saf halde ayrıştırılabilen etken maddenin (glisirrizinik asit) verimleri de tayin edilmiştir. Kesikli ve ayrıca çözücü açısından sürekli çalışan sistemler kullanılarak, laboratuvarda su ile yapılan özütleme işlemlerinde sıcaklığın, katı-sıvı temas süresinin ve katı/sıvı oranlarının verimlere etkileri araştırılmıştır. Çalışılan koşullarda katı özüt veriminin en fazla %28 ve en uygun sıcaklığın 90°C olduğu, glisirrizinik asit miktarlarının %9-10 arasında değiştiği, en yüksek verimlere perkolatör sistemlerinde erişildiği ve bu verimin, dizideki perkolatör sayısına bağlı olmadığı, kesikli sistemlerde katı özüt verimlerinin sıvı/katı oranlarındaki artışa paralel olarak arttığı ve verimlerde en önemli artışın ilk iki saat içinde gerçekleştiği gözlenmiş, Soxhlet sisteminde sağlanan verimlerin, çalışılan diğer sistemlerden daha farklı bir davranış gösterdiği anlaşılmıştır.

Azot monoksit giderici dolgulu bir absorpsiyon kolonunun tasarımı

ÖZET Katı, sıvı veya gaz yakıtların yanması sonucu açığa çıkan azot oksit (NO ) gazlarından özellikle azot monoksit (NO) ve azot dioksit(NO”) gazları, hava kirliliğine kat kıları yönünden büyük önem taşır. Çevre sağlığı açısından, bu gazların atmosferde çok düşük derişimlerde bulunması istenir. Bu düşük derişimlere inebilmek için bu gazların işlem yerinde kontrolü veya sonradan giderilmesi gerekir. Çalışmada, sabit kaynaklardan (kimyasal tesisler gibi) yayılan NO miktarının önemli bir kısmını oluşturan NO” in sıvı ortamda, fiziksel olarak absorplanma- smı sağlayan dolgulu bir kolonun tasarımı yapılmıştır. Bu tasarımda, kolona girişteki NO derişimi, gaz akım hızı, sıcaklık, basınç., sıvı akım hızları ve dolgu maddesinin, boyutu değişken olarak alınmış, incelenen bu parametrelere göre, endüstride veya laboratuvarda kullanılabilecek kolon lar için alan, çap ve yükseklik belirlenmiştir. ıı