DOÇ.DR. ÖZKAN ÜNAL

T2 ağırlıklı spinal MR görüntülemede restore turbo spin eko sekansı ile turbo spin eko sekanslarının karşılaştırılması To compare T2 weighted turbo SE sequence and T2 weighted restore turbo SE sequence in spinal MR imaging with Tesla Mr

1. ÖZET Bu çalışmada yüksek Tesla’lı (1.5 T) MRG cihazında spinal MR görüntülemede T2 ağırlıklı restore Turbo SE sekansının T2 ağırlıklı Turbo SE sekansı ile karşılaştırılması amaçlandı. Herhangi bir ön tanı ile yapılan 150 spinal MR incelemede sagittal planda T2 ağırlıklı Turbo SE ve T2 ağırlıklı restore Turbo SE sekansı uygulandı. Her iki sekans BOS’un parlaklığı, vertebral kemik yapılar, intervertebral diskler, cilt altı yağlı doku ve spinal kord görüntüleri açısından karşılaştırıldı. Seçilen inceleme parametreleri Turbo SE ve restore Turbo SE sekans için eşit tutuldu. 150 spinal MR incelemenin 69’unda diskopati, 43 incelemede normal sonuçlar, 12’inde spondiloz, 4’ünde servikal lordozda düzleşme, 4’ünde spinal kordda multipl sklerosis plakları, 4’ünde post operatif değişiklikler, 4’ünde tümör, 3 ‘ünde spondilolistezis, 2’inde spondilodiskitis, 2’sinde skolyoz, 2’sinde Tarlov kisti, l’inde gibbozite mevcuttu. Tüm incelemelerde T2-A restore Turbo SE sekansı BOS’u daha parlak göstermiş ve BOS’u çevre yapılardan daha iyi ayırt etmemizi sağlamıştır. Anterior subaraknoid mesafedeki daralmalar, spinal korda disk basısı, tümörlerin kistik komponentleri ve kistik lezyonlar T2-A restore Turbo SE sekansı ile daha iyi görülmüştür. Vertebral kemik yapılar, intervertebral diskler, ciltaltı yağlı doku ve spinal kord için her iki sekans arasında bir sinyal farklılığı saptanmamıştır. Spinal MR incelemelerinde multiple sklerosis öntanısı hariç sagittal planda T2-A Turbo SE sekansının yerine aynı inceleme süresinde BOS’u daha parlak gösteren T2-A restore Turbo SE sekansının kullanılmasını önermekteyiz. Anahtar kelimeler: Turbo SE, restore, MRG, spinal, BOS

Cinsiyet ve yaşın normal bos akımına etkisinin faz kontrast MRG ile değerlendirilmesi

2. ÖZET Amaç: Bu çalışmada, beş değişik yaş grubunda ve iki cinsiyet arasında, serebral akuaduktta, sine faz kontrast MRG yöntemiyle BOS akımının normal sayısal değerlerinin incelemesi amaçlandı. Gereç ve yöntem: Herhangi bir serebral patolojinin izlenmediği 60 olgu çalışmaya alındı. Olguların 25’i kadın (%41,6), 35’i erkekti (%58,3). Kişiler yaşlarına göre, 6-14, 15- 24, 25-34, 35-44 ve 45 ve üstü olmak üzere beş gruba ayrıldı. MRG tetkikleri 1.5 Tesla MR cihazı ile gerçekleştirildi. Çalışmada, her kişide, önce T2 ağırlıklı FSE görüntüler aksiyal ve sagittal planlarda elde edilip herhangi bir patoloji olmadığı saptandıktan sonra, T2 ağırlıklı sagittal görüntü üzerinden, sine faz kontrast MRG sekansı olan FLASH through-plane kullanılarak aksiyel planda faz, refaz ve magnitüd görüntüler elde edildi. Hız kodlaması (Venc) tüm bireylerde 20 cm/sn seçildi. Bu düzeyde, serebral akuaduktun ortalama alam (mm2), pik akım hızı (cm/sn), ortalama akün hızı (cm/sn), ortalama akım (lt/dk), bir kardiyak siklustaki kraniyal ve kaudal yönde volümler (mi) ve her iki miktarın toplamı olan net volümler (mi) hem sayısal olarak, hem de grafiklerle incelendi. Sayısal değerler, programdan otomatik olarak elde edildi. Bulgular: Sırasıyla 6-14, 15-24, 25-34, 35-44 ve 45 ve üstü yaş grupları için ortalama değerler (negatif değerler kaudal yönü göstermek üzere) şöyleydi: Pik hız (7.89, 4.70, 5.50, 4.93, 5.85 cm/sn), ortalama hız (-0.74, -0.31, -0.46, -0.56, -0.67 cm/sn), kraniyal yönde volüm (0.016, 0.013, 0.014, 0.012, 0.010 mi), kaudal yönde volüm (-0.026, -0.019, -0.023, -0.021, -0.020 mi), net volüm (-0.010, -0.005, -0.007, -0.009, -0.009 mi), Akuadukt alam yaş gruplarında sırasıyla 2.33, 3.10, 3.07, 2.76, 2.01 mm2 idi. Yaş grubu dikkate alınmaksızın, akuaduktta pik hız değerleri, kraniyal yönde maksimum 1 1.67 cm/sn ile kaudal yönde maksimum 10.16 cm/sn aralığında bulundu. Akım yönü dikkate alınmaksızın, tüm bireylerde akuaduktta pik hız, 1.41-11.67 cm/sn (ortalama 5.95) arasında idi. Ortalama hız, kraniyal yönde volüm ve net volüm parametreleri için yaşla birlikte değerlerde azalma (negatif korelasyon) (sırasıyla p<0.3, p<0.1, p<0.5), kaudal yönde volüm için ise, yaşla birlikte değerlerde artma (pozitif korelasyon) (p<0.2) görülmekle birlikte istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar çıkmadı. Ancak, 6-14 yaş grubuyla, 15-24, 25-34 ve 35-44 yaş grupları arasında istatistiksel olarak zayıf da olsa anlamlı farklılık elde edildi (sırasıyla p<0.01, p<0.05 ve p<0.01). Akuadukt alanının yaş gruplarına göre karşılaştırılması sonucu, 6-14 ile 35-44 yaş grubu ve 25-34 ile 35-44 yaş grupları arasındaki farklar dışında, diğer gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu sonucu ortaya çıkmıştır (p<0.004). Akuadukt alan ortalaması ise erkekler için 2.72, kadınlar için 2.44 mm2 olarak bulundu (p<0.2). Her iki cinste akım parametreleri ele alındığında aşağıdaki değerler elde edildi (sırasıyla erkek ve kadın için ortalamalar): Pik hız (6.35 ve 5.39 cm/sn), ortalama hız (0.52 ve 0.61 cm/sn), kraniyal yönde volüm (0.01 1 ve 0.0015 mi), kaudal yönde volüm (-0.019 ve -0.023 mi) ve net volüm -0.007 ve -0.010 mi). Hiçbir değer istatistiksel olarak anlamlı değildi. Sonuç: Yaş grupları ve cinsiyet farkı göz önüne alındığında, sine faz kontrast MR yöntemiyle serebral akuadukttan elde edilen alam parametrelerinden, sadece 6-14 ile 15- 24, 25-34 ve 35-44 yaş grupları arasında pik hız değişimi istatistiksel olarak anlamlıdır. Klinik patolojilerle ilgili ileride yapılacak erişkinlik dönemi öncesini de içeren yaşa bağımlı çalışmalarda, elde edilecek sonuçların, pik hız parametresindeki farklılığın dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.

Multipl sklerozlu hastalarda akut plakların MR difüzyon ve MR spektroskopi ile değerlendirilmesi

2. ÖZET Amaç: Klinik progresyon gösteren multipl skleroz (MS) hastalarında, akut plakların değerlendirilmesinde, difuzyon ağırlıklı görüntüleme (DAG) ve manyetik rezonans spektroskopi (MRS)’nin tanıya katkıları araştırıldı. Gereç ve yöntem: Çalışmamıza 16 kadın ve 5 erkek toplam 21 olgu alındı. Olguların yaşları 18-52 arasında; ortalama 30,5±8,1 idi. Kontrastsız rutin sekanslar ve DAG’ ler alındıktan sonra, kontrastlı çekimler yapılıp, her hastada kontrast tutulumlarına göre aktif ve inaktif kabul edilen birer adet plak MRS ile incelendi. Sırasıyla 2 farklı b-değeri (b=500, b=1000 sn/mm2) kullanılarak DAG’ler incelendi, spesifisite ve sensitivite değerleri ölçüldü. Ayrıca akut ve kronik lezyonların ADC değerleri elde edilip birbirleriyle karşılaştırıldı. Daha sonra spektroskopik incelemede, kısa TE (30 msn) kullanarak myo-inositol, glutamaks ve lipid pikleri ve uzun TE (135 msn) kullanarak N-asetil aspartat, kolin, kreatinin ve laktat pik değerleri elde edildi. Bu ölçümlerin ortalama değerleri ve lipid dışındaki metabolitlerin kreatinine oranları ile NAA/Cho oram hesap edildi. İstatistik değerlendirmede ADC değerlerinin kıyaslanması için Oneway Anova ve MR-spektroskopideki metabolitlerin kıyaslanması için Student ‘s-t independent test uygulandı. Bulgular: Akut MS plaklarmdaki difuzyon değişikliklerini belirlemede, b=500 DAG’nin sensitivitesi %95,2 ve spesifisitesi %4.8 iken b=1000 DAG’nin sensitivitesi %90.4 ve spesifisitesi %33.3 olarak belirlendi. Akut MS plaklarının 18’inde (%85,7), hem DAG’ de hem de ADC haritası görüntülerinde intensite artışı mevcut iken, geri kalan 3 (% 14,28) lezyon DAG’ de hafif hiperintens, ADC haritasında hipointensti. ADC değeri, akut plaklarda l,26±0,27xl0″3 mm2/sn ve kronik plaklarda l,12±0,41xl0″3 mm2/sn olarak belirlendi. 16 akut plağın ortalama ADC değeri kronik plaklardan yüksek bulunmasına rağmen, akut ve kronik MS plakları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu (p>0,05). Akut ve kronik MS plaklarının ortalama metabolit pik değerleri, kreatinine oranları, NAA/Cho oranı ve lipid pik yükseklikleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark izlenmedi (p>0.05). 14 hastada (%66,6) istatistiksel olarak anlamlı olmasa da akut lezyonlarda kronik lezyonlardan daha yüksek Glx değeri elde edildi. Yine farklı 14 hastada (%66,6) ise kronik lezyonlarda akut lezyonlardan daha yüksek MI/kreatinin oranı elde edildi (p>0,05). Sonuç: b=1000 DAG MS plak aktivitesinin değerlendirilmesinde tanıya katkısı olduğunu ve aktivite düşünülen MS hastalarında rutin olarak kullanılabilicğeini düşündük. ADC değerleri ve MRS bu konuda daha kısıtlı bilgi vermektedir. V