DOÇ.DR. MEHMET TURHAN

Anayasa değişikliklerinin esas (içerik) bakımından denetimi sorunu The Problem of judical review of the constitutional amendments in respect of subtance

ÖZET Bu çalışmada. Anayasa değişikliklerinin mevcut Anayasa hükümlerine esas (içerik) bakımından aykırılık oluşturup oluşturamayacağı konusunu inceleyerek, mevcut anayasa hükümlerine aykırı olabilecek anayasa değişikliklerinin Anayasal Yargı denetimi karşısındaki durumunu değerlendirmek amaçlanmıştır. Anayasa değişikliklerinin yargısal denetimi, anayasaları mevcut anayasal düzen içinde ve yine anayasanın koyduğu usul ve şekil kurallarına uygun olarak değiştiren tali kurucu iktidarın şekli ve maddi yönden sınırlılığı konusu ile yakından ilgilidir. Bu nedenle, çalışmamızın bir bölümünü kurucu iktidar kavramına ayırmayı uygun gördük. Yürürlükteki Anayasa hükümlerine aykırılığı kabul edilebilecek Anayasa değişikliklerinin anayasal yargı denetimi karşısındaki durumunu, Anayasa Mahkememizin konumu ve ilgili karartan acısından büyük önem taşıdığından, konuyla ilgili Anayasa Mahkemesi kararlan çalışmamızda önemli bir yer işgal Anayasa Mahkememizin 1961 Anayasası döneminde anayasa değişiklikleri üzerinde yapmış okluğu esas (içerik) denetimi, temekle değiştirme yasağı kapsamında bulunan “Cumhuriyet” devlet şekli üzerinde yoğunlaşmıştır. Anayasa Mahkemesi bir yandan Cumhuriyet kavramını geniş yorumlamış diğer yandan değiştirme yasağına ilişkin anayasa kuralını 1971 Anayasa değişikliğinden itibaren şekil denetiminde ölçü olarak kullanmıştır. Bu nedenle, çalışmamızda Cumhuriyet devlet şeklinin tanımı ve anayasa değişikliklerinin şekil denetiminin kapsamı konumuzla ilgili olarak tartışma konusu yapılmıştır. Anayasa Yargısı tarihimizde önemli bir yer tutan bu tartışma, ilgili bulunduğu Cumhuriyet Hukukun üstünlüğü, kuvvetler ayrılığı, demokratik devlet gibi anayasal ilkeler nedeniyle günümüz için de üzerinde durulması gereken konulardan biridir.