DOÇ.DR. MEHMET BABAOĞLU

Küçük çiçekli yakı otu (Epilobium parviflorum schreb. ) ve İzmir kekiği (Origanum onites L. )’nde uygun doku kültürü şartlarının belirlenmesi Determination of suitable tissue cultural conditions for small-flowered willow herb (Epilobium parviflorum schreb. ) and İzmir oregano (Origanum onites L. )

oz Yüksek Lisans Tezi KÜÇÜK ÇİÇEKLİ YAKI OTU (Epilobium parviflorum Schreb.) ve İZMİR KEKİĞİ (Origanum onites L.)’ NDE UYGUN DOKU KÜLTÜRÜ ŞARTLARININ BELİRLENMESİ Mehmet Aydın AKBUDAK Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Mehmet BABAOĞLU 2002, Sayfa: 55 Jüri: Prof. Dr. Fikret AKINERDEM Doç. Dr. Mehmet BABAOĞLU Yrd. Doç. Dr. Ahmet TAMKOÇ Bu çalışmada iki tıbbi bitki, küçük çiçekli yakı otu (Epilobium parviflorum Schreb.) ve İzmir kekiği (Origanum onites L.)’ nin doku kültürü üzerinde çalışılmıştır. Kültür öncesi yüzey sterilizasyonu için küçük çiçekli yakı otu tohumlarının % 25 (v/v)’ lik, İzmir kekiği tohumlarının ise %20 (v/v)’ lik sodyum hipoklorit solüsyonunda (Axion) 20 dak. muamele edilmesi yeterli bulunmuş ve sterilize edilen tohumlar B50 ortamı içeren cam kavanozlarda çimlendirilerek fideler elde edilmiştir. Steril şartlarda yetiştirilen fidelerden alınan çeşitli eksplantlar, farklı kombinasyonlarda ve konsantrasyonlarda bitki büyüme düzenleyicileri içeren yan-katı MSO (Murashige ve Skoog) temel besin ortamında kültüre alınarak kallus oluşumu, bitki rejenerasyonu ve diğer tepkileri gözlenmiştir. Küçük çiçekli yakı otunda 0.2 mg l”1 KIN x 2 mg T1 2,4-D ve 0.1 mg T1 KIN x 1 mg l”1 2,4-D ile kombine edilmiş MS ortamında; kotiledon, petiol ve yaprak eksplantlarında kallus oluşumu gözlemlenmiştir. İzmir kekiğinde 1.0 mg l”1 2,4-D x 0.1 mg l”1 KIN ve 2.0 mg l’1 2,4-D x 0.1 mg l”1 KIN içeren MS ortamına yerleştirilen yaprak sapı ve gövde eksplantlarından kallus elde edilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Küçük çiçekli yakı otu (Epilobium parviflorum Schreb.), İzmir kekiği (Origanum onites L.), doku kültürü, eksplant, sterilizasyon, in vitro çimlendirme, MSO, B50, oksin, sitokinin.

Bazı buğday çeşitlerinde doku kültürü yoluyla bora karşı tepkilerinin araştırılması The responses of some wheat varieties to boron as determined by tissue culture

oz Doktora Tezi BAZI BUĞDAY ÇEŞİTLERİNDE DOKU KÜLTÜRÜ YOLUYLA BORA KARŞI TEPKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI Mustafa YORGANCILAR Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Mehmet BABAOĞLU 2004, Sayfa: 136 Jüri: Doç. Dr. Mehmet BABAOĞLU Pro£ Dr. Sait GEZGİN Doç. Dr. Süleyman SOYLU Doç. Dr. Nazan DAĞÜSTÜ Yrd. Doç. Dr. Ahmet TAMKOÇ Bu çalışmada, Orta Güney Anadolu bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen makarnalık ve ekmeklik buğday (Triticum aestivum ve Triticum durum) çeşitlerinin bitki rejenerasyon sistemi ve bu çeşitlerde farklı bor (B) uygulamalarının etkileri araştırılmıştır. Buğday çeşitlerine ait gelişmemiş embriyolar Mı (MS 4.43 g l”1, sakkaroz 30 g l”1, agar 7 g l”1, 2,4-D 2 mg l”1) ve M2 (MS 4.43 g T1 + L-asparagine 150 mg l”1, thiamine-HCl 40 mg T1, maltoz 20 g l”1, phytagel 2.5 g l”1, 2,4-D 2 mg l”1) ortamlarında kültüre alınmıştır ve tüm çeşitlerden kallus elde edilmiştir. Kalluslar MS 4.43 g l”1 (a/h), sakkaroz 30 g i”1 (a/h) ve agar 7 g l”1 (a/h) içeren rejenerasyon ortamına alınmış ve bitki sürgünleri elde edilerek rejenerasyon frekansları tespit edilmiştir. Aynı zamanda farklı B (0, 1.08, 3.24, 9.72, 29.16 mg B i”1) içeren MS besin ortamında kallus ve sürgün gelişimi belirlenmiştir. B dozunun artırılması ile kalkışların B alım oranı artmıştır ve bu artış B toksitesine hassas olarak bilinen makarnalık çeşitlerde ekmeklik çeşitlerden daha yüksek olmuştur. Bitkilerin rejenerasyon frekansları ise B dozunun artırılması ile azalmıştır. Bu çeşitlerde, farklı B konsantrasyonlarının, çimlenme oram, fide gelişimi, (gövde ve kök uzunluğu, gövde ve kök ağırlığı) ve fide B alım oram üzerine etkisi saksılarda ve MS besin ortamında belirlenmiştir. Fidelerin ve kalkışların B içerikleri ICP-AES (Varian Vista Model) cihazı ile analiz edilmiştir. Tüm denemeler Tesadüf Parselleri Deneme Desenine göre kurulmuştur. B uygulamalarının buğdayın çimlenmesi üzerine önemli etkisi her iki ortamda da tespit edilmemiştir. Bor dozunun artırılması ile gövde ve kök bor içerikleri artmıştır. Fide gelişimini, 1.08-324 mg l”1 B konsantrasyonu olumlu yönde etkilerken, bunun üzerindeki dozların gelişimi olumsuz etkilediği tespit edilmiştir. Genel olarak yüksek B uygulamasında ekmeklik çeşitlerin fideleri makarnalık çeşitlere göre oransal olarak daha az etkilenmiştir. Bu çalışmada bitkilerin elementlere olan tepkilerinin belirlenmesinde alternatif olarak in vitro denemelerinin de kullanılabileceği ortaya konmuştur. ANAHTAR KELİMELER: Buğday, Doku Kültürü, Bor, ICP-AES

Buğday (kızıltan-91) ve arpa (tokak-157/37) in vitro fidelerinde bor alımının ICP-AES ile tespiti Boron uptake of in vitro seedlings

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ BUĞDAY(KIZILTAN-9i; VE ARPA (TOKAK-157/37) IN VITRO FİDELERİNDE BOR ALIMININ ICP-AES İLE TESPİTİ Emine ATALAY Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Mehmet BABAOGLU KONYA-2003, Sayfa: 70 Jüri : Doç. Dr. Mehmet BABAOGLU : Prof. Dr. Sait GEZGİN : Prof. Dr. Bayram SADE Buğday (Triticum durum ev. Kızıltan-91) ve arpa (Hordeum vulgar e ev. Tokak-157/37) in vitro fidelerinde bor alımı ve çeşitli organlarda bor birkiminin dağılımı ICP-AES (Inductivelly Coupled Plasma-Atomic Emission Spectrometry- Varian Vista Model Axiel) kullanılarak araştırılmıştır. Ayrıca farklı bor konsantrasyonlanmn tohumların çimlenme yüzdeleri üzerine etkisi değerlendirilmiştir. Tohumlar; 200 ml’lik cam kavanozlarda, %0.7 agar, %3 sakkaroz ve sırasıyla; 0.0, 6.2, 18.6, 55.8, 111.6 mg/1 H3B03 (0.00, 1.05, 3.25, 9.76, 19.5 mg B/l) içeren 50 mi MS besin ortamında, her kavanozda 5 adet tohum olacak şekilde kültüre alınmıştır. Bor alımı ve birikiminin tespiti için, 20 günlük fidelerin kurutulmuş kök ve gövde kısımları (0.1-1 g) ve fidelerin yetiştiği besin ortamları (5.0-6.0 g) mikrodalgada (CEM-Mars x 5) 10 mi HN03 ile 170 PSI basınçta 200°C’de 40 dak. yakılmış ve numunelerde ICP-AES ile bor analizi yapılmıştır. Kızıltan-91 ‘in köklerindeki en düşük bor birikimi (2.2 ug B/l) bor konsantrasyonun 0 mg/1 H3BO3 olduğu ortamda kültüre alınanlarda bulunurken, en yüksek bor birikimi (15.1 ug B/l) en yüksek ortam bor konsantrasyonunda (111.6 mg/1 H3BO3) tespit edilmiştir. Benzer şekilde Kızıltan-91’in gövdesi tarafından en yüksek seviyede bor alımı (67.6 ug B/l) bor konsantrasyonunun en yüksek olduğu ortamda (111.6 mg/1 H3BO3) olmuştur. Tokak-157/37 fidelerinde kök ve gövdelerindeki bor birikimi de Kızıltan-91 ‘e benzemektedir. ANAHTAR KELİMELER: Bor alımı, MS besin ortamı, arpa, buğday, kök, gövde, ICP-AES 11