DOÇ.DR. M. RIFAT BOZKURT

Maden havalandırma şebekelerinin optimizasyonu

IV ÖZET Bu çalışmada, havalandırma şebekelerinin kısıtsız optimizasyon teknikleri ile çözümlenebilirliği incelenmiş ve havalandırma şebeke hesaplamalarında maden mühendisine getirebileceği kolaylıklar araştı rılmıştır. Havalandırma şebekeleri için çok değişkenli, doğrusal olmayan, kısıtsız bir model oluşturulmuştur. Model, şebekede tüketilen hava gücünün üçte birini ifade etmektedir. Bu durumda problem, şebekedeki güç tüketimini enküçükleyen hava miktarı değerlerinin hesaplanması olarak şekillenmektedir. Modelin çözümünde, amaç fonksiyonunun türevini değerlendiren kı sıtsız optimizasyon teknikleri kullanılmıştır. Bu tekniklerden En Hız lı İniş, Fletcher-Reeves, Newton ve Davidon-Fletcher-Poweil yöntemleri için bilgisayar programları yazılmıştır. Örnek şebekeler üzerinde uy gulamalar yapılarak, havalandırma şebekelerinin kısıtsız optimizasyon teknikleri ile çözümlenebileceği kanıtlanmıştır. Başlangıç hava miktarı değerlerinin sıfır olarak atanmasının kı sıtsız optimizasyon tekniklerinin çalışmasında önemli bir olumsuz etki yapmadığı belirlenmiştir. Davidon-Fletcher-Poweil yönteminin göz se çimine büyük kolaylıklar getirdiği saptanmıştır. Kısıtsız optimizas yon teknikleri sonuca daha az iterasyonda ulaşabilmekle birlikte, çö züm süresi bakımından Hardy Cross yöntemine üstünlük sağlayamamıştır. Kısıtsız optimizasyon tekniklerinin ilk bir kaç iterasyonda op timum noktaya oldukça yaklaşabildikleri, daha sonraki i terasy onlarda ise yavaş bir yakınsama gösterdikleri belirlenmiştir. Hardy Cross yöntemi ise tersine bir yaklaşım göstermiştir. Her iki avantajı bir leştiren bir kombine yöntem geliştirilerek, örnek şebekelere uygulan mıştır. Kombine yöntemin gerek iterasyon sayısı, gerekse çözüm süresi bakımından Hardy Cross tekniğine oranla daha avantajlı olduğu belir lenmiştir. Bu yöntem için bir bilgisayar programı yazılarak, uygu lamacı maden mühendisinin kullanımına sunulmuştur. Anahtar Kelimeler : Maden Havalandırma, Kısıtsız Optimizasyon.