DOÇ.DR. M. ESAT BAŞKAN

Gezende HES kuvvet tüneli mühendislik jeolojisi

öz Ermenek – Mut arasında yer alan Gezende Barajında, enerji amacı ile açılan Kuvvet Tüneli, 8521 m uzunluğa, sahiptir. Tünel güzergâhı boyunca serpantinleşmiş peridoditler, kristalize kireçtaşları, konglomera-kumtaşı-marn ve killi kireçtaşının oluşturduğu seri ile Miyosen yaşlı killi kireçtaşları izlenmektedir. Kuvvet tünelinin serpantinleşmiş peridoditlerde açılacak 50 m lik mesafede problem beklenmemektedir. Kristalize kireçtaşları, Bieniawski`ye göre Jeomekanik sınıflama değeri, RMR=83 olarak belirlenmiştir. Bu kayaçta tünel, delme-patlatma ile açılacaktır. Açılan boşluğun ayak ta durma süresi, on yıldan fazla olarak görülmektedir. Kristalize kireç taşları çok iyi kaya niteliğinde olduğu için birincil iksa gerekmemektedir. Kaya delinirken beklenen fay zonlarında çelik iksa ve ön kaplama önerilmiştir. Konglomera kumtaşı- marn ve killi kireçtaşının oluşturduğu seriyi temsilen incelenen kumtaşlarının RMR değeri 47 dir. Bieniawski ‘ye göre orta kaya niteliğindedir. Kayaçta tünel delme-patlatma ile açılacaktır. Açılan boşlukta kayacın ayakta durma süresi 3,3 gün olarak belirlenmiştir. Kayaca birincil destek olarak, bulonlama, şatkrit ve çelik iksa önerilmiştir. Bu birimden sonra yer alan Dolomitik kireçtaşlarının RMR değeri 43 kaya cinsi orta kayadır. Tünel, bu kayaçta delme patlama ile açılacaktır. Açılan tünel boşluğunda Dolomitik kireçtaşları desteksiz yaklaşık 20 saat kadar durabilir. Tünel inşaatında bulonlama ve şatkrit önerilmiştir. Zayıf zonlarda çelik iksa da gerekir. Son olarak delinecek birim killi kireçtaşlarıdır. Kayacın RMR değeri 96 dir. Çok iyi kaya niteliği taşıyan killi kireçtaşları da delme-patlatma ile delinecektir. Kayaç, açılan tünel boşluğunda on yıldan fazla ayakta durabilmektedir. Killi kireçtaşlarında destek gerekmemekle birlikte marnlı seviyelerde çelik iksa ve şatkrit uygulanmalıdır*