DOÇ.DR. KAZIM ÖZDAMAR

Eskişehir ve Türkiye’de 1970-1986 yılları yaşam ümidi değişiminin incelenmesi The Investigation of the life expectancy variation from 1970 to 1986 in Eskişehir and Turkey

73 VII. ÖZET Türkiye ve Eskişehir il ve ilçe merkezleri istatis tiklerine dayanarak, kadın ve erkek bireylerde 1970-1986 yıl ları arasında yaşam ümidini, yaşam tablosu yöntemine göre belirlemek ve yaşam tablolarına dayalı olarak Türkiye ve Es kişehir il ve ilçe merkezleri yaşa özel ölüm hızlarını tah min etmek ve sağlık düzeyi ile ilgili tahminlerde bulunmak ayrıca yaşam tablosu yöntemlerinin uygulana yönünden karşı laştırılmasını yapmak amacıyla bu araştırma yapılmıştır. Belirlenen yukarıdaki amaçları gerçeklemek amacıyla Eskişehir için Kısaltılmış ve Reed-Merrel Kısaltılmış yaşam tablosu, Türkiye için Kısaltılmış, Düzeltilmiş Nüfusa Göre, Chiang Kısaltılmış, Gompertz Olasılıklarına Göre ve Reed-Mer rel Kısaltılmış yaşam tablolarından yararlanılmıştır. Eskişehir il ve ilçe merkezleri için 1975 yılında do ğuştaki yaşam ümidi erkeklerde 54.79 yaş /yıl iken, kadınlarda 61.99 yaş/yıl; 1986 yılında ise erkeklerde 63.01 yaş/yıl, kadınlarda 69.35 yaş/yıl olarak bulunmuştur. 74 Yıllara göre Eskişehir’de her iki cins için 12 yıl lık süre içinde O yaşta beklenen yaşamda yaklaşık 9 yaşlık bir artış kaydedilmiştir. Türkiye il ve ilçe merkezleri için 1970 yılı doğuş taki yaşam ümidi erkeklerde 61.59 yaş/yil iken, kadınlarda 68.07 yaş/yıl, 1985 yılında ise erkeklerde 65.10 yaş/yıl, kadınlarda 71.45 yaş/yıl olarak bulunmuştur. Türkiye’de her iki cins için 15 yıl içinde 0- yaşta beklenen yaşamda yaklaşık 6 yaşlık bir artış kaydedilmiş tir. Yaşam ümidini belirlemede yararlanılan yaşam tablo su tekniklerinden Kısaltılmış, Chiang ve Reed-Merrel Yöntem leri birbirine benzer sonuçlar verirken, Gompertz ve Düzel tilmiş Nüfusa Göre yaşam tablosu, yöntemleri diğer 3 yönteme yet yaş -gruplarına göre her iki cins için nüfus sayım sonuç larının taşıdığı hataya bağlı olarak daha düşük ya da fazla beklenen yaşam ümidi değerleri vermiştir. Uygulama kolaylığı, Türkiye ve Eskişehir, nüfus ve ölüm bildirimlerinin yapısı bakımından en uygun yaşam tablo su yöntemi Kısaltılmış yaşam tablosudur. 1975-1986 yılları BÖH ve 0-4 yaşa özel ölüm hızının yüksek olması nedeniyle beklenen yaşam ümidi gelişmiş ülke lere göre önemli düzeyde düşüktür. Eskişehir, 1986 yılı er kek bireyler 5* yaşta beklenen yaşam Ümidi 63.36 yaş/yıl, ka dınlar için 6 8.97 yaş/yıl bulunmuş, Türkiye için ise 1985 yı lı erkek bireyler için 64.42 yaş/yıl, kadınlar için 70.4 yaş/ 75 yıl bulunmuştur. Gelişmekte olan ülkelerde 5+ yaş beklenen yaşam ümidi değerlerden yaklaşık 5 yaş/yıl fazladır. 1985 yılı için ülkemizde sağlık düzeyi gelişmiş ülkelerden önemli düzeyde düşüktür. Ülkemizde sağlık düzeyinin yıllara göre değişimini izleyebilmek için nüfus ve ölüm istatistiklerinin düzenli; tek yaşlara göre toplanması ve rutin karar verme işlemle rinde yaşam tablosu yöntemlerinden yararlanılması gerekmek tedir.

Türkiye’de 1975-1986 yıllarında görülen kimi bulaşıcı hastalıkların fourier analizi ile zaman kalıplarının belirlenmesi

ÖZET Bu çalışmada hastalıkların zaman kalıplarını ortaya çı karmada Fourier Analizinin etkili bir yöntem olduğu ortaya konmuş ve Fourier Analizi ile Türkiye’de 1975-1986 yılları arasında görülen hastalıklardan verem, boğmaca, difteri, di zanteri, enf.hepatit, kızamık, kızıl, paratifo, poliomyelit, sıtma ve tifo olgularının mevsimsel ve periodik zaman kalıp ları belirlenmiştir. Verem, enf.hepatit, kızamık, poliomyelit, tifo, dizan teri, difteri ve boğmaca olguları 12 ay/dalga, paratifo, 7 ay/dalga, kızıl 11 ay/dalga ve sıtma olgularının ise 10 ay/ dalga perioduna sahip olduğu saptanmıştır. Verem 2-3, enf.hepatit, kızamık, tifo, paratifo, dif teri ve kızıl 2, poliomyelit 3-4, dizanteri ve sıtma 3 ve boğmacanın 4 yıllık periodisiteye sahip olduğu saptanmıştır. ve metrik azalış göstermekte, boğmaca durağan yapıda gözlenmiş tir. Enfeksiyöz hepatit olguları ekim, kasır,! ve aralık ayla rında, kızamık olguları ocak, şubat, mart aylarında maksi mum değerlere ulaşmaktadır. Poliomyelit olguları ise kızamık ile enfeksiyöz hepatit olgularının maksimum değerler aldığı ayların arasında maksimuma ulaşmaktadır. Dizanteri haziran, temmuz ve ağustos aylarında, tifo olguları ağustos, eylül, ekim aylarında, paratifo olguları ise eylül ve ekim aylarında maksimum değerlere ulaşmaktadır. Kızıl, ocak ve şubat; boğmaca mart ve nisan; difteri ise kasım ve aralık aylarında maksimum değerlere ulaşmıştır. Sıtma yaz aylarında (temmuz, ağustos ve eylül) maksi mum kış aylarında (aralık, ocak ve şubat)minimum değerlere ulaşmaktadır. iv