DOÇ.DR. İLHAMİ NALÇACIOĞLU

Farabi ve Machiavelli’nin yönetim anlayışlarının karşılaştırılması

ÖZET Farabi ve Machiavelli’nin yönetim anlayışları; liderlik, devlet, siyaset, toplum, metot, otorite, insan ve din açılarından karşılaştırılmıştır. Her ikisi de lidere çok önem verir. Farabi ‘nin lideri insanlığın bütün erdemlerini ve felsefeyi üzerinde taşır. Machiavelli’ye göre lider; her şeyi araç olarak kullanıp yönetimi ele geçiren kişidir. Farabi’nin, devletleri tasnifi; fizik ve fizik ötesini içine alır, sistematiktir. Machiavelli, modern devletin karakterine uygun bakış sergiler fakat sistemsizdir. Farabi ‘de siyaset felsefesinin merkezini, erdemli devletin nasıl kurulacağı oluşturur. Siyaset saadetle ilgilidir. Machiavelli salt gerçekçidir. Siyaseti din ve ahlaktan ayırır. Siyaset zamana uyarlanmalıdır. Farabi’nin siyaset felsefesinde güç, hikmete sahip olan lidere verilmelidir. Machiavelli’ye göre ise, lider her türlü aracı kullanarak güce ulaşmalı, otoritesini sürekli artırmalıdır. Farabi’ye göre insanların toplum halinde yaşamaları tabii bir ihtiyaçtır. İnsanların farklı topluluklar oluşturmalarının sebebi gayelerinin farklılığıdır. Machiavelli’ye göre toplum tabii sebeplerle gelişir, itici güçler maddi menfaat ve kuvvettir. Farabi’nin sistemi eklektik ve sipirütüalisttir, zamanına göre akılcı, duyumcu, mantıklı, determinist ve gayecidir. Machiavelli ise tecrübeci, deneyci, gözlemci, faydacı ve izafidir. Farabi’ye göre insanın bedeni ve ruhu için sağlık, hastalık vardır. Gaye yüce mutluluğa ermektir. Machiavelli’ye göre insanın yaradılışı kötüdür. İnsan, bencil, kin güden, kıskanç ve çıkarcıdır. Farabi Allah’a inanır. Dini hakikat ile felsefi hakikatin her ikisini de ilahi nurun parıldaması olarak görür. Machiavelli ise Allah’a inanmaz ve toplumdaki ahlaki, dini ve ekonomik tüm etkenleri, politikacının, devletin yararına çevireceği güçler olarak görür.