DOÇ.DR. İDRİS TÜREL

Halk sağlığı amaçlı kullanılan pestisitlerin (Biyosidal) güvenilirlik standartlarının karşılaştırılması

Yaşamımızı kolaylaştırmak için üretildiği iddia edilen birçok kimyasal, aslındaüretimden tüketime kadar, insan sağlığı ve çevre açısından küresel bir tehditoluşturmaktadır. Dünyadaki kimyasal sanayi ise çoğunlukla çok az deney yapıp, insansağlığı ve çevreye etkilerini araştırmadan her yıl binlerce kimyasal bileşiği üretippiyasaya sürüyor. Uluslararası çevre yönetiminin en önemli konularından biri olarakgörülen Kalıcı Organik Kirleticiler sorununun çözülmesi için 22 Mayıs 2001’de kabuledilmiş olan Stokholm Konvansiyonu, 17 Mayıs 2004’de yürürlüğe girmiştir. 151 ülketarafından imzalanan ve 114 ülke tarafından onaylanmış bulunan StokholmKonvansiyonu, Türkiye tarafından da imzalanmış olup henüz TBMM tarafındanonaylanmadığı için yürürlüğe girmemiştir. İnsan yaşam kalitesini arttırmak amacı ilekullanılmakta olan pestisitler; kontrolsüz, bilinçsiz, gereksiz kullanımı sonucundayaşamı tehdit eder konuma gelmiştir. Mevcut sorun, sadece ülkemizin bir sorunuolmayıp, küresel bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünyanın önde gelenülkelerinde bu sorun yıllarca süren çalışmalar ışığında ve bedeli ağır ödenen deneyimlersonucunda belirli bir standarda gelmiştir. Dünya genelinde pestisitlerle ilgili sorunlarınyaşanmadan bertaraf edilmesi için Dünya Sağlık Örgütü, küresel bir hizmetvermektedir. Bilimsel çalışmalar ışığında, üretilen pestisitlerin deneysel sahadenemeleri yapılarak insan ve çevreye olumsuz etkileri en az olan ürün standartlarıbelirlenmektedir. Ülkemizdeki yasal mevzuatın yetersizliğine bağlı olarak pestisitlerleilgili sorunların boyutları dahi bilinmemektedir. Yaşanan sorunların münferit olaylarolarak basın ve medyaya yansıması ile gündeme gelen hadiseler, aslında buzdağınıngörünen kısmından ibarettir. Avrupa Birliği ile olan tarama süreci içerisinde ülkemizinmevcut durumu tüm çıplaklığı ile ortaya konmaktadır. Çalışmada, A.B.D., İngiltere,DSÖ ve AB pestisit mevzuatı ve uygulamaları ile ülkemizde durum karşılaştırılmıştır.Anahtar sözcükler: ABD pestisit politikası, biyosidal, İngiltere Pestisitpolitikası, pestisit, WHOPES

Isırgan otu (Urtica dioica L.)’nun dimetilbenzantrasen (DMBA) uygulanan tavşanlarda hematolojik, biyokimyasal parametreler ile bazı tümör markırları üzerine etkisi.

Bu çalısmada ısırgan otu (Urtica dioica L.)’nun DMBA uygulanan tavsanlarda hematolojik, biyokimyasal parametreler ile bazı tümör markırları üzerine etkisi incelendi. Çalısmada toplam 24 tavsan (Yeni Zelanda ırkı) kullanıldı. Hayvanlar 8’erli 3 gruba ayrıldı. Kontrol grubuna % 10’luk DMSO 0.5 ml/kg/gün dozunda i.m. olarak uygulandı. 2. gruba % 10’luk DMSO’da çözdürülmüs toksik etkisi bilinen DMBA 0.5 ml/kg/gün dozunda i.m. olarak, 3. gruba ise % 10’luk DMSO’da çözdürülmüs toksik etkisi bilinen DMBA i.m. olarak 0,5 ml/kg/gün ve % 2’lik Tween 80 solüsyonunda çözündürülmüs ısırgan otu methanol ekstresi i.m. olarak 0.2 ml/kg/gün dozlarında uygulandı. Hematolojik analizler 0, 15, 30, 45, 60. günlerde yapıldı. Hemoglobin, alyuvar, lenfosit ve hematokrit deger düzeyleri 60.gün karsılastırmalarında kontrol grubuna göre DMBA ve DMBA + ısırgan otu ekstresinin uygulandıgı gruplarda istatistiksel açıdan önemli düzeyde düsük (P<0.01), Nötrofil düzeyi DMBA grubunda kontrol grubu ve DMBA + ısırgan otu ekstresinin uygulandıgı gruba göre önemli düzeyde yüksek (P0.05). Biyokimyasal analizler 0, 15, 30, 45, 60 ve 150. günlerde yapıldı. Kan serumunun 150.gün karsılastırmalarında biyokimyasal parametrelerden ALT, AST, amilaz, direkt bilurubin, indirekt bilurubin, Mg, ve AFP düzeyleri kontrol grubuna göre DMBA ve DMBA + ısırgan otu ekstresinin uygulandıgı grupta istatistiksel açıdan önemli düzeyde yüksek (P<0.01); üre (P<0.01), HDL kolesterol (P<0.01), total protein (P<0.05) ve klor düzeyleri (P<0.01) kontrol grubuna göre DMBA ve DMBA + ısırgan otu ekstresinin uygulandıgı grupta istatistiksel açıdan önemli düzeyde düsük; LDH (P<0.01), LDL (P<0.01), kalsiyum (P<0.05) ve CA 19-9 (P<0.01) düzeyleri DMBA grubunda, kontrol grubu ve DMBA + ısırgan otu ekstresinin uygulandıgı gruba göre istatistiksel olarak önemli düzeyde yüksek; Serum kreatinin ve VLDL düzeyleri kontrol grubuna göre DMBA grubunda düsük, DMBA + ısırgan otu ekstresinin uygulandıgı grupta ise istatistiksel olarak önemli düzeyde yüksek (P<0.01); ürik asit, trigliserid ve glukoz düzeyleri DMBA + ısırgan otu ekstresinin uygulandıgı grupta, kontrol grubu ve DMBA grubuna göre istatistiksel olarak önemli düzeyde yüksek (p<0.01); sodyum ve fosfor düzeyi DMBA grubunda, kontrol grubu ve DMBA + ısırgan otu ekstresinin uygulandıgı gruba göre önemli düzeyde (P0.05) olarak tespit edildi. Sonuç olarak, bu çalısmada elde edilen bulgulara göre ısırgan otu’nun toksik etkili olan DMBA’nın etkisini kısmen önleyebilecegi düsünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Biyokimyasal parametreler, DMBA, hematolojik parametreler, ısırgan otu (Urtica dioica L.), tümör markırları.