DOÇ.DR. ERDAL KARAÖZ

Çeşitli sıçan dokularında Ob-Protein (Leptin)’in immünohistokimyasal olarak tanımlanması Immunohistochemical determination of ob protein (leptin) in various rat tissues

Sıçan karaciğer ve böbrek dokularında endosulfan toksisitesinde oksidatif hasarın rolü: Histolojik ve biyokimyasal bir çalışma

44 ÖZET Sıçan karaciğer ve böbrek dokularında endosulfan toksisitesinde oksidatif hasarın rolü ; Histolojik ve biyokimyasal bir çalışma. Sıçanlarda organikklorlu bir insektisit olan endosulfanın neden olduğu hepatotoksisite ve nefrotoksisitede oksidatif hasarın rolü histolojik ve biyokimyasal olarak araştırıldı. Deney grupları; kontrol (Grup I), düşük doz endosulfan (Grup II), orta doz endosulfan(Grup III) ve yüksek doz endosulfan(Grup IV) şeklinde oluşturuldu. Grup II, III ve IV’deki sıçanlara(n=18) tek doz sırasıyla 1 1 mg/kg(LD50’nin %10’u), 22 mg/kg(LD 50’nin %20’si) ve 33 mg/kg(LD50’nin %30’u) endosulfan intragastrik olarak uygulandı. Kontrol grubuna eşit hacimde serum fizyolojik uygulandı. 24 saat sonra tüm hayvanlar servikal dislokasyon yöntemiyle öldürüldü. Biyokimyasal ve histolojik çalışmalar için uygun teknikler kullanılarak karaciğer ve böbrek doku örnekleri çıkartıldı. Dokuda süperoksit dismutaz (SOD), glutatyon peroksidaz (GSH-Px), glutatyon redüktaz (GR), katalaz (CAT) ve glukoz-6-fosfat dehidrogenaz (G6PDH) aktiviteleri ve malondialdehit (MDA) düzeyleri tayin edldi. Histolojik çalışmalar için, doku örnekleri %10’luk nötral formalin solüsyonunda tesbit edildi ve rutin ışık mikroskopik takip yöntemleriyle parafin bloklara alındı. Parafin bloklardan elde edilen seri kesitlere Hematoksilen-Eozin ve Masson üçlü boyalan uygulandı. Işık mikroskopisi düzeyinde karaciğer ve böbrek histolojik yapılan incelendi. Bu çalışmada, karaciğer SOD aktiviteleri Grupl-Grup II, Grup I-Grup IV, Grup II- Grup IV ve Grup III-GrupIV arasında anlamlı bir artış gösterdi (sırasıyla; p<0,01, p< 0,01, p< 0,01 ve p < 0,05). Böbrek dokusunda ise, Grupl-Grup III, Grup I-Grup IV ve Grup II-Grup IV arasında anlamlı bir fark sözkonusuydu (sırasıyla; p<0,05, p<0,01 ve p<0,05). Dokudaki ( karaciğer ve böbrek ) MDA düzeyleri de endosulfan dozuna bağımlı olarak arttı. GR ve G6PDH aktivit elerinde herhangi bir değişiklik gözlenmemiştir. CAT ve GSH-Px aktiviteleri ise, karaciğer dokusunda Grup I-Grup IV arasında anlamlı bir azalma göstermiştir (p<0, 01). Sonuç olarak, sıçan karaciğer ve böbrek dokulannda endosulfana bağlı olarak SOD aktivitesinde ve MDA düzeylerindeki artış, endosulfan metabolizması sırasında oluşan serbest radikaller ve onlann lipit peroksidatif hasannın bir göstergesidir. Sonuçta, 45 endosulfana bağlı bir peroksidatif hasar sözkonusudur. Karaciğer ve böbrek dokularının histolojik incelemelerinde peroksidatif hasarla (biyokimyasal parametrelerimizle) uyumlu bulgular saptanmıştır. Karaciğerde, özellikle santral ven periferinde lokalize hepatositlerde daha belirgin olmak üzere parankimde hidropik ve vakuoler dejenerasyonlar, sinüzoidlerde dilatasyon ve Kupffer hücre proliferasyonu gözlendi. Böbrek dokusunda karaciğere oranla daha fazla yapısal değişiklikler saptandı. Perivasküler ve peritubuler mononüklear hücre infiltrasyonlan, glomerular ve tubuler dejenerasyonlar başlıca mikroskobik bulgulanmızdı. Böbrek dokusunda karaciğere oranla daha belirgin harabiyet gözlenmesi, böbrek dokusunun oksidatif strese karşı daha düşük antioksidan kapasiteye sahip olduğunun bir göstergesi olabilir. Anahtar Kelimeler; Biyokimya,Endosulfan, Histoloji, Peroksidatif hasar, Sıçan.

Sıçan böbrek dokusunda klorprifos-etil toksisitesinde oksidatif hasarın rolü ve buna C ve E vitamini ve melatoninin etkisi: Histolojik ve biyokimyasal bir çalışma The Effects of vitamin C and E combination and melatonin on rat nephrotoxicity induced by chlorpyrifos-ethyl: A Histological and biochemical study

67 ÖZET Sıçan böbrek dokusunda klorprifos-etü toksisitesinde oksidatif hasann rolü ve buna £ ve C vitamini kombinasyonun ve meiatoninin etkisi. Histolojik ve biyokimyasal bir çalışma. Melatonin ve E ve C vitamini kombinasyonun iyileştirici etkileri, klorprifos- etil (KE)’e maruz kalan sıçanların böbrek dokusunda histolojik ve biyokimyasal olarak değerlendirildi. Deney grupları ; kontrol (Grup I), KE (Grup II), C ve E vitamini kombinasyonu ( Grup IH), melatonin (Grup IV), C ve E vitamini kombinasyonu + KE (Grup V), ve melatonin + KE (Grup VI) şeklinde oluşturuldu. E vitamini(150 mg/kg/gün; intramusküler) ve C vitamini (200 mg/kg/gün; intramusküler) kombinasyonu ve melatonin (10 mg/kg/gün; intramusküler) 6 gün süresince uygulandı. Klorprifos-etil uygulamalan(iki eşit dozda 41 mg/kg; intragastrik) ise beşinci ve altına günler yapıldı. Deney sonunda, doku homojenatlannda tiobarbitürik asit reaktif substanslannın (TBARS) Grup ITde Grup I’e (p<0.05) göre arttığı saptandı. TBARS, Grup II ile karşılaştırıldığı zaman Grup V ve Vl'da azalmıştı(p<0.05). Antioksidan potansiyel (AOP) ise Grup ITde, Grup I'den düşük bulundu(p0.05) iken Grup VI için anlamlı idi(p0.05)değildi. Diğer yandan, glutatyon peroksidaz Grup ITde Grup Tden daha yüksekti(p<0.05). Grup ITdeki hayvanların böbrek dokularının histolojik incelemelerinde ; özellikle perivasküler ve peritubuler mononüklear hücre infiltrasyonlan glomeruler ve tubuler dejenerasyonlar saptandı. Biyokimyasal bulgulara paralel olarak Grup V ve VTda histolojik lezyonlann derecesi Grup ITdekinden düşüktü, fakat I., m. ve IV. gruplardan yüksekti. Sonuçlarımıza göre, KE'in lipit peroksidasyonunu artırarak ve oksidatif strese yol açtığını ve buna bağlı olarak sıçan böbrek dokusunda harabiyet meydana getirdiğini saptadık. İlaveten, antioksidan vitamin kombinasyonları ve meiatoninin böbrek dokusunda KE'e bağlı olarak gelişen harabiyeti azalttığım gözlemledik. Anahtar Kelimden Klorprifos-etil, böbrek, oksidatif hasar, antioksidan vitamin, melatonin.