DOÇ.DR. EMİN GÜRSES

Merkezi devletlerin Yugoslavya’nın parçalanmasındaki rolü: Kosova örneği The Role of the central states in the division of the Yugoslavia: Kosova case

ÖZET Balkan Yarımadası etnik, dil ve dinsel açıdan dünyanın en karmaşık bölgelerinden biridir[Poulton, 1993:9]. Tarih boyunca hemen her dönemde yoğun güç mücadelelerinin yapıldığı, halen yapılmaya devam ettiği, gelecekte de yapılacağı önemli bir coğrafyadır. ikinci Dünya Savaşı sonrasında çözülmeye mahkum temeller üzerine, Avrupa üzerinde Merkezi Devletlerin güç mücadelesini derinleştirecek bir yapıda oluşturulan Yugoslavya, iki kutuplu dünya düzeninin sona ermesiyle beraber yoğun çatışmaların yaşandığı bir arena haline gelmiştir. Kosova bölgesi ise bu coğrafyanın kilit noktası olma konumunda ve hassas iki ana etnik grubun bulunduğu önemli bir merkezdir. Kosova’ da yaşanan savaş konusunda Batıda yaygın olarak kabul gören görüş, anlaşmazlıkların kaynağının, güçlü bir etnik nefretin patlamasıyla başlayan “etnik çatışma” olduğu şeklindeydi[Malcolm,1993:13]. Ancak meselenin tarihsel niteliğini ve toplumsal faktörlerini incelemeye başladığımızda, etnik yada dinsel nefret düşüncesine dayalı iddiaların giderek inandırıcılığını yitirdiği ve savaşın Kosova’ da yaşayan sıradan etnik gruplar tarafından değil, yukarıdan yönlendirilen silahlı güçler tarafından başlatılmış olduğuna dikkat çekiyor.

Soğuk savaş sonrası yeni diplomasi anlayışı

SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Özeti Tezin Başlığı: Soğuk Savaş sonrası Yeni Diplomasi Anlayışı Tezin Yazarı: Kemal Esercan Danışman: Doç. Dr. Emin Gürses Kabul Tarihi: 2 Haziran 2006 Sayfa Sayısı: V (ön kısım) + 97 (tez) Anabilimdalı: Uluslararası İlişkiler Bilimdalı: Uluslararası İlişkiler Soğuk savaş sonrası dönemde, diplomasi anlayışı, birçok bakımdan yeni sorunlar ve kavramlarla yüz yüze gelmiştir. SSCB’nin yıkılmasıyla, öncelikli olarak dünyanın daha barışçıl bir sürece girildiği iddia edilse de, bölgesel çatışmalar ve terör bu iyimserliğin çabuk yok olmasına yol açmıştır. ABD’nin tek hegemon güç olarak yükseldiği bu süreçte, hâkim görüş dünyada uluslararası hukuk ve Birleşmiş Milletler sisteminin güç kaybettiği şeklindedir. Özellikle 11 Eylül terörist saldırıları sonrasında, ABD’nin askeri müdahaleleri, uluslararası bölgesel güçlerin muhalefetine rağmen gerçekleşmiş, bu durum yeni bir diplomasi anlayışının gelişmesine yol açmıştır. Bu nedenle günümüzde, soğuk savaşta etkin olan diplomatik kavramlar belirleyiciliğini yitirmiş, uluslararası ilişkilerde küreselleşme, insani müdahale ve önleyici savunma gibi kavramlar tartışılmaya başlamıştır. Belirtmemiz gerek bir nokta da, yeni dönemde güç merkezinin Avrasya’ya kaydığı ve güvenliğin yapısının değiştiği gerçeğidir. 11 Eylül 2001’deki terör saldırıları sonrası, ABD’nin Afganistan’a ve Irak’a askeri müdahaleleri, Ortadoğu ve Ortaasya’da yeni bir dönem başlatmıştır. 1996’da kurulan Şanghay İşbirliği Örgütü sayesinde Çin ve Rusya dünya politikalarında ABD’yi dengelemeyi hedeflemekteydi. Avrupa Birliği bu yıllarda bütünleşme sürecini hızlandırmıştır. Ancak ABD’nin tek süper güç olarak politikaları, günümüzde diplomasi anlayışının hegemonyaya dayalı olduğunu kanıtlamaktadır. Bu nedenle bu tezde işlenecek konular, büyük ölçüde ABD’nin politikalarını incelemek şeklinde olacaktır. Anahtar Kelimeler: Soğuk Savaş Sonrası Dönem, A.B.D. ,Uluslararası Diplomasi

Irak müdahalesi ve bölgesel güvenlik: Türkiye örneği

SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tez Özeti Tezin Başlığı: Irak Müdahalesi ve Bölgesel Güvenlik: Türkiye Örneği Tezin Yazarı: Oktay YANIK Danışman: Doç. Dr. Emin GÜRSES Kabul Tarihi: 26 / 06 /2006 Sayfa Sayısı: VII (ön kısım) + 139 (tez) + 15 (ekler) Anabilim dalı: Uluslararası lişkiler Bu tez çalışmasında Irak Müdahalesi sonrasında bölgesel güvenlik sorunları ile Türkiye’nin güvenlik sorunları ele alınmıştır. Türkiye’nin güvenlik sorunları ve bölgesel güvenlik 2003 Irak Müdahalesinden sonra farklı boyutlara ulaşmıştır. Müdahale öncesinde ve sonrasında gelişen olaylar sebebiyle Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerde sorunlar ortaya çıkmıştır. Bölgesel güvenliğe de müdahale öncesinde var olmayan pek çok sorun eklenmiştir. Müdahale sonrasında ise ABD, Türkiye’nin güvenlik kaygılarını defalarca dile getirmesine rağmen, kaygılarını azaltacak herhangi bir girişimde bulunmamıştır. Bu çalışmanın araştırma problemi, Irak Müdahalesi sonrasında bölgesel güvenlik kaygılarını da ele alarak Türkiye’nin yeni güvenlik politikasının ne olacağını belirlemek olarak ifade edilebilir. Bu hipotez Türkiye’nin müdahale öncesindeki bölgesel güvenlik kaygıları ile müdahale sonrasındaki güvenlik kaygılarının farklarının ortaya çıkarılması ile test edilmiştir. Çalışmanın amacı Irak müdahalesinin gerçek sebep ve sonuçlarını ortaya çıkarmak, bölgesel güvenlikte meydana gelen değişmelerin Türkiye’yi nasıl etkileyeceği ve Türkiye’nin yeni güvenlik politikasına nasıl yansıtılması gerektiği sorularına cevap bulmaktır. Bu sorulara cevap ararken literatür taraması yapılmış ve konu ile ilgili kitaplar, makaleler, gazeteler, internet siteleri, röportajlar vb. kaynaklar araştırılarak elde edilen bilgiler yorumlanmıştır. Bu çerçevede yapılan çalışma sonucunda müdahale öncesinde NATO’nun Irak’tan gelecek tehditlere karşı Türkiye’nin güvenlik kaygılarını azaltıcı önlemler almaması, Kuzey Irak’ta kurulacak bir Kürt devletine müdahale etmemesi için Türkiye’ye AB üyeliği de dahil olmak üzere çeşitli konularda baskı yapılması, Kürt devletinin ekonomik olarak kalkınması için Kerkük’ün de dahil edilmesinin planlanması ve Kerkük’ün demografik yapısının bozulması, Türkmenlerin geleceği açısından Türkiye’nin güvenlik kaygılarının artması, bölgede srail’in varlığının gerek Türkiye gerekse Türkmenlerin güvenliği açısından tehdit haline gelmesi, ABD’nin kontrolü her an kaybedebileceği ve bölgede yeni oluşumlara müdahale edemeyeceği gerçeği, ABD’nin Türk askerinin Kuzey Irak’taki varlığını istememesi gibi değişen bölgesel sorunlar nedeniyle Türkiye’nin güvenlik politikasının yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu yönüyle bakıldığında çalışmanın bulgularının oldukça önemli oldukları söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Irak Müdahalesi Türkiye’nin Güvenliği Bölgesel Güvenlik

Hegemonyanın yeniden inşası: Soğuk Savaş sonrası Amerikan dış politikasında insani müdahale Reconstruction of hegemony: Humanitarian intervention in the United States foreign policy after the Cold War

Soğuk savaş sonrası NATO’nun dönüşümü ve Rusya Federasyonu ile ilişkileri Transformation of NATO after the cold war and its relations with Russian Federation

SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tez Özeti Tezin Başlığı: Soğuk Savaş Sonrası NATO’nun Dönüşümü ve Rusya Federasyonu ile İlişkileri Tezin Yazan: Nebi MİŞ Danışman: Doç. Dr. Emin GÜRSES Kabul Tarihi: 04 Temmuz 2005 Sayfa Sayısı: VI (ön kısım)+120 (tez) Anabilim dalı: Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Soğuk Savaş sonrası iki kutuplu yapının sona ermesiyle devletlerin güvenlik ve savunma anlayışları da değişmeye başlamış ve bu değişimle birlikte uluslararası güvenlik sisteminin yeniden inşası gerekmekteydi. Bu bağlamda uluslararası sistemin temel yapıtaşları olan uluslararası örgütlerinin, özellikle güvenlik ve savunma örgütlerinin, değişen bu sisteme kendilerini yeniden uyarlamaları bir zorunluluktu. Soğuk Savaş döneminde kendi varlık nedenini Sovyet tehdidine göre şekillendiren NATO’nun da Sovyetlerin dağılmasıyla ya sonunun geldiği ilan edilecek yada kendisini dönüştürmesi sağlanacaktı. Bu bağlamda bu çalışmanın ilgilendiği konu; Soğuk Savaş sonrası NATO’nun dönüşümü ve bu dönüşümde temel belirleyicilerinden biri olan Rusya ile ilişkileridir. Dönüşüm incelenirken, NATO’nun zirve toplantılarında alınan değişim kararlan temel alınarak bu kararların arkasında yatan politikaların ne olduğu analiz edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca dönüşümde ittifak üyeleri ile Rusya ilişkileri incelenerek bunun bölge üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Bu bağlamda çalışmanın amaçlarını şu şekilde ifade etmek mümkündür. a) Soğuk Savaş sonrası NATO’nun dönüşümünü ABD, Avrupa’da kurulacak düzenin kendi tanımladığı sınırlar içinde ve kendi istediği şekilde gelişmesi için Avrupa’da varlığını artırarak hegemonyasını kurmanın bir aracı mı olarak kullanmıştır? b) Genelde ittifak üyeleri özelde ABD eski Sovyet coğrafyasında ve bugün için Rusya’nın yakın çevresi olarak tanımlanan alanda etkinliklerini artırmanın bir aracı olarak NATO’yu nasıl kullanmaktadır. Rusya Federasyonu’nun bu süreç içersinde NATO ile ilişkileri hangi yönde gelişmiştir. Bu sıralanan amaçlara ulaşmak için NATO’nun dönüşümünde ittifak üyelerinin farklı çıkarlarının nasıl uyumlaştırıldığı, NATO’nun dönüşüm evreleri, genişleme tartışmaları, gelecekte nasıl bir rol üstleneceği gibi konularda bu tezin konusudur. Ayrıca Soğuk Savaş sonrası NATO’nun dönüşümü İttifak teorisi bağlamında ele alınarak, teorik bir çerçeve çizilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: İttifak Teorisi, NATO, Rus Dış Politikası, Güvenlik iv